De Britten hebben gekozen: ze stappen uit de Europese Unie. Die keuze wakkert ook in andere landen de discussie over de EU aan. Anti-Europese politici roepen al op tot een referendum in eigen land. Zal de brexit een domino-effect hebben?
Als het aan de PVV ligt, stapt ook Nederland uit de EU. Partijleider Geert Wilders wil zo snel mogelijk een referendum zoals gisteren in het Verenigd Koninkrijk. "De Britten worden weer baas over eigen land. Ik vind dat Nederland diezelfde kans moet pakken. Nu zijn wij aan de beurt."
Premier Mark Rutte noemt een Nederlands referendum over het EU-lidmaatschap "volstrekt onverantwoord". Hij wijst op de verregaande economische gevolgen die een nexit zal hebben. "Je speelt geen politieke spelletjes met de banen en welvaart van de burgers. Daar zal ik me echt tegen verzetten."
Hij zegt zelf niet het idee te hebben dat er in Nederland veel belangstelling is voor een nexit-referendum. "De meeste Nederlanders snappen dat, voor een open economie als de Nederlandse, samenwerken met andere landen in een gemeenschappelijke markt van levensbelang is", aldus Rutte.
Nieuwe wet
Overigens heeft de organisatie van een nexit-referendum nog wel wat voeten in de aarde. In tegenstelling tot het Oekraïne-referendum, dat over een aangenomen wet ging, kunnen burgers geen referendum initiëren over het Nederlandse lidmaatschap van de EU.
Om een nexit-referendum mogelijk te maken, moet er een nieuwe wet komen. De huidige referendumwet staat het niet toe. Voor zo'n nieuwe wet is waarschijnlijk ook een grondwetswijziging nodig. Dat is een langdurig proces, waarbij de Tweede en Eerste Kamer er allebei twee keer mee moeten instemmen.
Frexit
In Frankrijk is de politieke elite voor een verdere integratie van de EU. Maar peilingen laten zien dat tijdens de presidentsverkiezingen van volgend jaar de eurosceptische partij Front National veel stemmen zal winnen. Partijleider Marine Le Pen wil ook een referendum. Ze vindt dat Frankrijk het recht heeft om te kiezen.
Op Twitter schreef Le Pen vandaag: "De vrijheid heeft gewonnen. Ik zeg het al jaren, maar nu moeten we wel hetzelfde referendum houden in Frankrijk en andere EU-landen." Ze beloofde al eerder een frexit-referendum te organiseren als zij als president aan de macht komt.
In Spanje zijn aanstaande zondag verkiezingen. De brexit kan een mogelijke boost geven aan de nieuwe protestpartij Podemos. Zij hebben schoon genoeg van de economisch strenge regels die Brussel oplegt. Premier Mariano Rajoy zegt echter dat Spanje in de EU zal blijven, ongeacht de uitslag van de verkiezingen.
De Italiaanse Vijfsterrenbeweging (M5S), de grootste oppositiepartij van het land, wil ook een referendum over een vertrek uit de eurozone. Het gaat in dat geval om een raadgevend referendum. De leider van de Italiaanse partij Lega Nord, Matteo Salvini, ziet een referendum ook wel zitten: "Dank Groot-Brittannië, nu is het onze beurt."
Ook in Zweden, Denemarken en Oostenrijk hebben partijen opgeroepen tot een referendum of nieuwe onderhandelingen met de EU. En in Polen en Hongarije heerst een sterk anti-EU sentiment. De landen proberen elke poging tot verdere integratie van de EU tegen te houden.