Nederlandse musea zijn razend populair en trekken veel bezoekers. Maar willen ze aantrekkelijk blijven, dan moeten zij hun collectie voortdurend aanvullen. Maar vaak verdwijnen belangrijke werken over de grens.
Nieuwsuur volgt zowel het Bonnefantenmuseum als het Centraal Museum tijdens het proces van een aankoop. Te gast is Siebe Weide, directeur Museumvereniging.
Verliefd
"Dit is zo jammer!", verzucht conservator Marja Bosma van Het Centraal Museum in Utrecht. Zojuist zag ze op de veiling bij Christies het schilderij ‘Rustende schoorsteenveger’ van Pyke Koch aan haar neus voorbij gaan.
Hans Melchers, de vermogende zakenman en eigenaar van Museum More, bood net iets meer en ging er met de buit vandoor. Voor maar liefst 390.000 euro. "We hadden het financieel rond, verschillende fondsen wilden aan de koop bijdragen en het paste perfect in onze collectie, Koch is een Utrechtse kunstenaar. Ik was echt verliefd op het schilderij."
We zullen nog strenger moeten selecteren.
In dit geval blijft het Nederlandse schilderij zichtbaar voor publiek in Museum More, maar het illustreert hoe moeilijk het voor musea is om de strijd aan te gaan met vermogender partijen. Vaak verdwijnen belangrijke werken over de grens naar particuliere collecties van rijke verzamelaars.
Unieke aankopen
Sinds de cultuurbezuinigingen is er minder budget, zijn sponsoren minder happig en zijn de diverse private en particuliere fondsen geslonken. Zo is ook het jaarlijkse budget van het Mondriaan Fonds - een belangrijke financier voor museale aankopen - meer dan gehalveerd tot 1,3 miljoen.
Directeur Birgit Donker: "Dit jaar hebben we al 1,6 miljoen euro uitgegeven, waarmee we boven ons budget zitten. We zullen nog strenger moeten selecteren en zijn al overgegaan tot een maximale bijdrage van 250.000 euro." Het fonds steunt alleen unieke aankopen die iets toevoegen aan de zogenaamde 'Collectie Nederland'.
De collectie is het hart van een museum. Zonder vernieuwing gaat de collectie dood.
Bijzondere aankopen die het fonds steunt zijn bijvoorbeeld een middeleeuws gebedenboek voor het Joods Historisch Museum, een jonge Rembrandt voor De Lakenhal en een uniek skelet van een Tyrannosaurus Rex.
Om het in perspectief te zien, de kosten van de T-Rex waren 5 miljoen en met een succesvolle crowdfundingsactie ‘Tientje voor T-Rex’ haalde het museum ‘slechts’ 230.000 euro binnen. Nog 4.777.000 miljoen te gaan. Overig geld werd bij elkaar gesprokkeld met geld uit eigen inkomsten, van private fondsen zoals de Vereniging Rembrandt en bijvoorbeeld de BankGiroloterij.
Hoe vaak musea kunstwerken mislopen is niet bekend. Donker: "De collectie is het hart van een museum. Zonder vernieuwing gaat de collectie dood."
Willen musea aantrekkelijk blijven, dan moeten zij hun collectie voortdurend aanvullen.
Vandaag maakte het Bonnefantenmuseum bekend dat zij met steun van diverse partijen waaronder het Mondriaan Fonds een sleutelstuk van top-kunstenaar Grayson Perry heeft verworven, The Tomb of the Unknown Crafstman. Directeur Stijn Huijts: "Geld aanvragen is examen doen, je handelt met publiek geld. Maar dit is een waardevolle aanvulling voor zowel onze collectie als voor de Collectie Nederland."
Siebe Weide, directeur van de Museumvereniging, waarschuwt: "Willen musea aantrekkelijk blijven, dan moeten zij hun collectie voortdurend aanvullen. Maar het geld voor aankopen wordt steeds minder en musea lopen belangrijke stukken mis."