Islamitische Staat en het Iraakse leger strijden om de stad Fallujah, dat al twee jaar in handen is van de terreurgroep. Ondertussen komen de bewoners van de stad steeds verder in het nauw. Duizenden inwoners hebben de stad al verlaten, maar nog eens tienduizenden lijken geen kant op te kunnen.
"Fallujah zit potdicht. Naar schatting zitter er nog zo'n 50.000 mensen in de stad die niet kunnen vluchten", zegt Elisabeth Koek, die bij Fallujah werkt voor de Noorse hulporganisatie NRC. "Het is moeilijk om contact te leggen met mensen in de stad, maar we weten dat ze honger en dorst hebben. En er is geen elektriciteit."
Ook hebben veel mensen geen toegang meer tot de ziekenhuizen. "En als je nog wel in het ziekenhuis komt, zijn daar geen basis-medicijnen meer. Zo wordt er nu veel sneller geamputeerd bij simpele aandoeningen, omdat er simpelweg geen antibiotica meer is."
Helemaal niets
NRC vangt in kampen de mensen op die wel hebben kunnen vluchten. Zij komen vooral uit de dorpen die om Fallujah heen liggen. "Wij vangen nu ongeveer 3000 families op. De mensen die hier aankomen zijn moe en getraumatiseerd. Ze hebben een moeilijke tocht meegemaakt en zijn bang om daarover te vertellen", zegt Koek.
Veel mensen vertellen dat ze pas op het laatste moment konden vluchten "De meesten hebben alleen de kleding die ze aan hebben en hun paspoort. Verder hebben ze helemaal niets."
De hulporganisatie voorziet ze van voedsel en water, maar ook zeep en luiers. "Het gaat om de eerste levensbehoeften. Maar we hebben op dit moment moeite om iedereen van voldoende water te voorzien. De standaard is 10 liter per persoon per dag, maar we kunnen nu maar de helft leveren. Terwijl het 45 graden is buiten."
Veel mensen proberen via de rivier de Eufraat Fallujah te ontvluchten. "Mensen vertellen dat ze niet kunnen zwemmen. Maar ze zijn zo angstig voor wat ze hebben achtergelaten, dat ze koste wat het kost naar de overkant willen", zegt Koek. "Er verdrinken ook mensen, de boten met vluchtelingen zijn ook hier overvol."
Mensen gebruiken vooral houten bootjes, sommigen hebben een kleine motor. Maar ze zoeken soms ook andere middelen om de rivier over te steken, zegt Koek. "Een vrouw vertelde dat ze haar twee kinderen in een oude koelkast had gestopt en dat zij zo naar de overkant zijn gedobberd."
Ook vertellen mensen dat ze beschoten werden tijdens hun vlucht. "Mensen hebben onderweg familieleden verloren. Van een gezin werden vijf van de acht kinderen doodgeschoten tijdens de overtocht. Maar het is mij niet precies duidelijk van welke kant de schoten komen."
Bomgordel
Fallujah, zo'n 50 kilometer ten westen van de Iraakse hoofdstad Bagdad, was een van de eerste steden die door IS werden ingenomen in 2014. Het Iraakse leger is al een maand bezig de stad te heroveren. Het zuidelijke district Naymiyah van de stad is sinds vandaag weer onder controle, meldt het Iraakse leger.
Waarschijnlijk kan het nog wel even duren voordat het Iraakse leger de stad weer volledig in handen heeft. IS heeft veel tijd gehad om zich voor te bereiden op de strijd. "De terreurgroep heeft zich kunnen ingraven", zei correspondent Sander van Hoorn eerder daarover.
"Van andere steden en dorpen waar ze verdreven zijn, weten we dat IS zich met explosieven in huizen en tunnels heeft verschanst. Ook als het lijkt of ze verslagen zijn, kan iemand met een bomgordel nog toeslaan.
Het Iraakse leger heeft ten noorden van Fallujah een massagraf gevonden. Volgens een Iraakse militair liggen er ongeveer 400 lijken in het graf. Het zouden vooral door IS omgebrachte krijgsgevangenen zijn.