Donald Trump op een campagnebijeenkomst in Indiana

'Strijd om Witte Huis is zo wild dat niets meer zeker lijkt'

  • Arjen van der Horst

    Correspondent Verenigde Staten voor NOS en Nieuwsuur

  • Arjen van der Horst

    Correspondent Verenigde Staten voor NOS en Nieuwsuur

Voor wie een idee wil krijgen hoe de politieke wind waait in Amerika, is een bezoek aan Vigo County meer dan de moeite waard.

De reputatie van Vigo County is legendarisch. De regio aan de Wabash rivier aan de westkant van Indiana geldt als de beste bellwether van de Verenigde Staten. De presidentskandidaat die hier de meeste stemmen haalt, wint (bijna) altijd de verkiezingen.

Sinds 1888 zat Vigo County er slechts twee keer naast. De laatste keer was in 1952 toen een meerderheid van de inwoners stemde op de Democraat Adlai Stevenson en niet op de uiteindelijke winnaar, de Republikein Dwight Eisenhower.

'Strijd om Witte Huis is zo wild dat niets meer zeker lijkt'

Snelwegen

Wat maakt Vigo County zo bijzonder? "Ze noemen dit vaak het kruispunt van Amerika, omdat hier twee van de oudste snelwegen van het land bijeenkomen", verklaart documentairemaker Don Campbell. "Maar het is ook in een ander opzicht een kruispunt. Hier komen de Rust Belt, Corn Belt en Bible Belt bij elkaar."

Terre Haute, een typische blue collar town met 50.000 inwoners, is het belangrijkste stedelijke gebied in Vigo County. Al zijn de industriële hoogtijdagen ver achter zich, Terre Haute heeft nog aardig wat fabrieken staan.

Daaromheen liggen uitgestrekte maisvelden. Hier vind je ondernemers en arbeiders, liberaal en conservatief, plattelander en stedeling pal naast elkaar en door elkaar.

"Deze arbeidersstad leeft in harmonie met het omliggende platteland in één kiesdistrict. Dat is vrij zeldzaam in Amerika. Iedereen kent elkaar. Een advocaat heeft waarschijnlijk boeren en fabrieksarbeiders als kennissen. Democraten en Republikeinen zijn elkaars vrienden. De polarisatie van Washington zie je hier niet terug. Na de verkiezingen moet je met iedereen door een deur kunnen.”

Don Campbell bekijkt zijn materiaal

Toch is Vigo County geen perfecte afspiegeling van Amerika, zeker als je kijkt naar de bevolkingssamenstelling. De bevolking is overwegend wit, en het inkomen ligt aanzienlijk lager dan het landelijke gemiddelde.

Wat opvalt is de grote groep zwevende kiezers. Bijna de helft van geregistreerde kiezers is niet aan een politieke partij verbonden. De New Yorker Campbell vestigde zich vorig jaar zomer in Terre Haute.

Hij wilde via portretten van gewone kiezers het fenomeen Vigo County vastleggen. Hij glimlacht als hij daaraan terugdenkt. "De voorspelling was dat het saaie verkiezingen zouden worden, omdat iedereen een strijd tussen Jeb Bush en Hillary Clinton verwachtte."

Ze vroegen alleen maar petjes, stickers en posters van Trump.

Randy Gentry, voorzitter Republikeinse partij Vigo County

De opkomst van Trump bij de Republikeinen en Bernie Sanders bij de Democraten hebben de partijen opgeschud. Toen eind vorig jaar nog de meeste commentatoren riepen dat Trump nooit de Republikeinse nominatie zou winnen, dacht Campbell er al anders over.

"Overal in Vigo County zag ik vlaggen en posters van Trump hangen. Ik was ervan overtuigd dat Trump de nominatie zou pakken.”

Ook Randy Gentry, de voorzitter van de Republikeinse partij in Vigo County, had al snel in de gaten dat het een bijzonder verkiezingsjaar werd. "Ik stond de afgelopen zomer op de markt en kreeg tal van verzoeken van Republikeinse kiezers. Ze vroegen alleen maar Trump-petjes, Trump-stickers en Trump-posters. De kiezer wil dit keer duidelijk iets anders."

Fred Wilson is zo'n kiezer. Ingeklemd tussen de rivier en glooiende maisvelden, staat zijn boerderij, waar hij onder meer buffels en wapiti's houdt. Het bedrijf is al 200 jaar in de familie en steeds van vader op zoon overgegaan. Wilson en zijn kinderen hebben er een goed bestaan mee opgebouwd. Toch is hij somber.

"Deze gronden zijn goed voor me geweest, maar de meeste boeren zijn verdwenen. In mijn jeugd waren er zeker veertig tot vijftig boerderijen, nu nog maar twee."

Dat komt volgens hem door bemoeizucht van de overheid die te veel regels oplegt. "Ons land zit op het verkeerde spoor. Burgers zijn zo in de watten gelegd, dat ze niet meer weten hoe ze voor zichzelf moeten zorgen. Iedereen verwacht dat de overheid het oplost.

Brenda en Fred Wilson

Voor Wilson is het logisch dat hij op Donald Trump stemt. Alleen een succesvolle ondernemer in het Witte Huis kan orde op zaken stellen, is zijn overtuiging. Maar deze verkiezingen gaan over meer dan Trump. "Hij is slechts katalysator. Je hoort dat het genoeg is geweest met de regerende elite die alleen maar voor zichzelf zorgt."

Behalve Trump is ook Sanders hier geliefd. Terre Haute heeft een sterk vakbondsverleden en is een broedplaats voor linkse politici. In het opleidingscentrum van de International Brotherhood of Electrical Workers in Terre Haute hoor je dan ook maar een naam vallen, die van de tegenstander van Clinton bij de Democraten.

De rijken worden rijker, terwijl de middenklasse meer en meer in armoede wordt gedrukt.

Jimmy Norris, elektricien-in-opleiding

"In de jaren 50 was een op de drie arbeiders vakbondslid. Dat waren andere tijden, iedereen had een goed inkomen", zegt elektricien-in-opleiding Jimmy Norris. "Nu is nog maar 7 procent lid van een vakbond. Van alle kanten worden de bonden aangevallen. De rijken worden rijker, terwijl de middenklasse meer en meer in armoede wordt gedrukt."

Het zijn de thema's van Sanders. Dat de VS is gekaapt door het grote geld. Dat Washington in de greep is van lobbyisten en politieke actiecomités (Super PACS). En dat de allerrijksten hun belangen beschermen over de rug van de middenklasse en de armen.

Jimmy Norris, Patrick Thacker en Mike Buell

"Ons werk is deels afhankelijk van openbare werken, zoals de bouw van scholen en wegen", zegt Patrick Thacker, collega van Norris. "We zitten in een cultuur waarin elke overheidsuitgave als slecht wordt bestempeld. Kijk eens wat de gevolgen zijn. Onze wegen en bruggen vallen uit elkaar."

Zowel Sanders als Trump speelt in op die angsten. Beiden benadrukken de slechte staat van het Amerikaanse wegennet. Beiden hebben het over een middenklasse die in de verdrukking zit.

Rondkomen

Maar Trump zien ze in het vakbondskantoor als een charlatan. "Hij speelt voortdurend in op rassen", stelt Mike Buell, ook elektricien. "Hij maakt mensen bang voor immigranten en andere minderheden. Hij zegt dat die banen afpakken van de witte middenklasse. Maar de grenzen sluiten lost onze problemen niet op. Sanders is de enige die met echte oplossingen komt."

Er is één aspect dat Trump- en Sanders-stemmers in Vigo County bindt: een gevoel van verlies. "De avenues met hun houten huisjes en veranda’s geven je een voorstelling van hoe het er hier in de jaren 50 uitzag", zegt documentairemaker Campbell. "Het waren levendige straten met aangeharkte tuintjes. Kinderen speelden op straat. De inwoners konden goed rondkomen van hun werk op het land en in de fabrieken. Het was een hechte gemeenschap. Dat is langzaam afgebrokkeld."

Gesloten fabriek

Als je nu om je heen kijkt, zie je alleen verval. "Huizen zijn dichtgetimmerd of afgebroken. De middenstand is verdwenen. Je ziet geen spelende kinderen meer op straat. De overheid zal je niet meer helpen en de bedrijven ook niet. Je staat er helemaal alleen voor."

Het vertrouwen in de gevestigde instituten is daarmee verloren en daarom wijken veel kiezers in Vigo County uit naar de politieke flanken. Het was dan ook geen verrassing dat Sanders en Trump hier de meeste stemmen kregen en dat die laatste in Vigo County definitief de Republikeinse nominatie pakte.

Sanders lijkt kansloos in de strijd om de Democratische nominatie, maar hij maakt het Clinton nog steeds moeilijk. Sanders zegt tot het einde door te vechten. Onder druk van de senator uit Vermont is Clinton al aardig naar links opgeschoven.

Wat zegt dit alles over de voorspellende waarde van Vigo County in november als de Amerikanen hun president kiezen? "Laat je niet te veel misleiden door de voorverkiezingen", waarschuwt Campbell.

Maar Fred Wilson is overtuigd: "Vigo County krijgt ook dit keer gelijk. Trump wordt onze nieuwe president".

De elektriciens lijken zich al te hebben neergelegd bij het verlies van Sanders. Ze stemmen in november op Clinton, maar wel met dichtgeknepen neus. "Het gaat om een erg rechtse kandidaat (Clinton) een extreem-rechtse kandidaat (Trump). Dan kies je maar voor het minst kwade. De rest van Vigo County zal volgen."

De documentairemaker waagt zich niet aan een voorspelling. Hij twijfelt of Vigo County het dit keer bij het rechte eind heeft. "Tot aan de voorverkiezingen was ik ervan overtuigd dat ze weer gelijk kregen, maar ik ben er niet meer zo zeker van. Dit zijn zulke wilde verkiezingen dat niets meer zeker lijkt."

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl