Het lijkt er sterk op dat Turkije toch actief Syrische vluchtelingen uitzet naar Syrië. Dat blijkt uit onderzoek van correspondent Lucas Waagmeester in de Turkse provincie Hatay. Ooggetuigen bevestigen aan hem dat Turkije Syriërs terugstuurt, wat Amnesty International al eerder in een rapport constateerde.
Waagmeester bezocht Hatay naar aanleiding van het Amnesty-rapport. Hij ontmoette mensen die bussen met Syrische mannen, vrouwen en kinderen de grens over zagen gaan. Ook sprak hij mensen die in het grensgebied wonen, familieleden van vluchtelingen die zijn teruggestuurd en een mensenrechtenadvocaat die vele dossiers over de terugreizen verzamelde.
"Twee dagen geleden zag ik vier grote bussen voorbij komen. Er zaten ook kinderen en families in," zegt Yunus Dolgun. Hij woont aan de grens in Hatay. Ze gingen volgens Dolgun de grens over bij Cilvegözü, een grensplaats 50 kilometer ten westen van het Syrische Aleppo.
"Iedere dag hoor je dat mensen worden teruggestuurd door Turkije. Ze steken de grens over en worden weer teruggebracht met auto's en bussen", vertelt de jonge Mohammed in een vluchtelingenkamp aan de Syrische kant van de grens.
Syriër Mahmoud Bitar documenteerde inmiddels tientallen gevallen. De terugkeer is volgens hem niet vrijwillig. Het overkwam ook vrienden en familie van hem. "Het is mijn nicht al vier keer overkomen. Ze probeerde de grens over te steken en werd dan vervolgens opgepakt en teruggestuurd."
Stapels getuigenverklaringen
"Migratiekantoren uit het hele land brengen Syrische vluchtelingen naar de grensovergang Cilvegözü. Vanaf daar worden ze gedeporteerd", vertelt mensenrechtenadvocaat Hatice Can.
Ze maakt zich zorgen over het lot van de teruggestuurde Syriërs. De vluchtelingen worden teruggestuurd naar een oorlogsgebied. "Het gebied aan de Syrische kant van de grens is in handen van groepen als Ahrar al-Sham en Jabhat al-Nusra. Het is daar levensgevaarlijk voor deze mensen."
De advocaat hoorde over de uitzettingen toen dat soort zaken terechtkwamen bij de mensenrechtenraad in Hatay, de provincie waar Cilvegozu ligt. "Toen zijn we deze gevallen gaan volgen. We hebben ondertussen stapels aan getuigenverklaringen verzameld."
Geen papieren
Eind maart bracht Amnesty International naar buiten dat Turkije Syrische vluchtelingen illegaal terugstuurt, op basis van een onderzoek in Zuid-Turkije. De mensenrechtenorganisatie tekende de getuigenissen op van verschillende vluchtelingen in de regio.
Veel van de mensen die door Turkije naar Syrië worden teruggestuurd zijn vluchtelingen zonder papieren, zegt Amnesty. Syriërs die in Turkije willen blijven, moeten van de Turkse autoriteiten bepaalde documenten hebben.
Volgens Amnesty zijn die documenten er vaak niet of is het onmogelijk voor vluchtelingen zich te registreren. Vluchtelingen die worden aangehouden door de politie en niet over die documenten beschikken, worden het land uitgezet.
'No return'-beleid voor Syriërs
De Turkse regering in Ankara ontkent dat er sprake is van deportaties. Na het Amnesty-rapport zei de Turkse ambassade in Nederland dat het rapport groot onrecht doet aan Turkije en de Turkse bevolking, omdat Turkije inmiddels meer dan 2,5 miljoen vluchtelingen binnen de grenzen heeft..
"De afgelopen vijf jaar heeft Turkije een open-deurbeleid gevoerd ten aanzien van Syriërs die vluchten voor de oorlog in hun land," aldus de ambassade in een verklaring. Syrische vluchtelingen worden volgens de ambassade niet teruggestuurd. "We hanteren een 'no return'-beleid voor Syriërs."
Dat dit beleid niet veranderd is, wordt volgens de ambassade bewezen door het feit dat er zoveel Syrische vluchtelingen in Turkije zijn.