Een straatverkoper met een sjaal van president Erdogan

Wat kan Europa van president Erdogan verwachten?

Morgen is er een cruciale top tussen de EU en Turkije over het terugdringen van de vluchtelingenstroom. Het wordt gezien als een laatste kans. Eerdere afspraken met Turkije hebben te weinig effect gehad.

Namens Turkije zit premier Ahmet Davutoglu aan de onderhandelingstafel, maar de sterke man op de achtergrond is president Recep Tayyip Erdogan. Die ontpopt zich steeds meer als een autoritaire leider die geen enkele tegenspraak duldt. Kritische journalisten worden opgesloten - dit weekend is de oppositiekrant Zaman nog monddood gemaakt. Toch is Erdogan onder zijn achterban onverminderd populair.

De EU moet onderhandelen met Erdogan, een man die het niet zo nauw neemt met de democratie en de mensenrechten. Beïnvloedt dat de onderhandelingen? In Nieuwsuur vanavond een portret van Erdogan en een gesprek met correspondent Arjan Noorlander.

Wat kan Europa van president Erdogan verwachten?

Intolerantie

Erdogan werd in 2014 president, nadat hij meer dan tien jaar premier was geweest. Hij is nu bezig een presidentieel systeem in te voeren in Turkije, waarbij de president geen ceremoniële figuur is, maar macht heeft die vergelijkbaar is met die van de presidenten van de VS, Rusland en Frankrijk.

Sinds zijn aantreden is de Turkse justitie bijna 2000 rechtszaken begonnen wegens belediging van de president. Belediging van de president is strafbaar in Turkije, maar in het verleden werd er zelden vervolging voor ingesteld. Critici beschuldigen Erdogan van intolerantie. Ze vinden dat hij de wet misbruikt om kritiek de kop in te drukken.

Steun

Toch denkt zijn achterban daar anders over. Hen kan het monddood maken van de pers nauwelijks iets schelen. Ze zijn vooral blij met de man die de laatste jaren voor een enorme economische groei heeft gezorgd. Zo ook in Kasimpasja, de volkswijk waar hij is geboren, geen kwaad woord over Erdogan.

"Als leider is hij uitmuntend. Hopelijk blijft hij voor altijd", zegt een buurtbewoner. "Onder een zachtaardige leider zouden we ten onder gaan", zegt een ander.

Eén van hen

Al meer dan twintig jaar zit Erdogan in Turkse de politiek. Eerst als burgemeester van Istanbul, daarna als premier en sinds 2014 als president.

En hoewel de president uit de volkswijk nu in een paleis met meer dan duizend kamers woont, wordt hij in zijn geboortewijk nog steeds gezien als een van hen.

Yasar Ayhan was jarenlang de kapper van Erdogan. Volgens hem heeft de president veel goed gedaan voor Turkije. Erdogan bouwde wegen en universiteiten en maakte de gezondheidszorg betaalbaar. "Ik was gisteren in een privéziekenhuis. Oké, je moet daar wat bijbetalenvoor de onderzoeken die ze doen, maar je medicijnen krijg je gewoon gratis bij de apotheek. En de gewone ziekenhuizen zijn helemaal gratis."

Hoogste rechtsorgaan

Maar Erdogan laat zich de laatste jaren steeds meer kennen als een leider die geen tegenspraak duldt en lijkt naar niemand meer te luisteren. Zelfs niet naar het Constitutioneel Hof, dat onlangs besloot twee gevangen journalisten vrij te laten.

"Ik doe er wat die beslissing betreft gewoon het zwijgen toe. Ik hoef hem niet te accepteren, dat beklemtoon ik.", reageerde Erdogan, die niet van plan was het hoogste rechtsorgaan van Turkije te gehoorzamen.

Levenslang de cel in vanwege een journalistieke primeur

Terwijl Erdogan door de ene helft van de bevolking op handen wordt gedragen, wordt hij door de andere helft verafschuwd. Al durft op straat lang niet iedereen daar openlijk voor uit te komen, zo ondervond verslaggever Jan Eikelboom.

Belang

Ook vanuit Europa klinkt geen kritiek of tegenspraak meer. De EU heeft Erdogan hard nodig om de vluchtelingencrisis op te lossen. Maar Erdogan heeft in de onderhandelingen ook een belang. Hij wil voor zijn binnenlandse politiek met iets thuis kunnen komen. Een ruimer visumbeleid voor de Turken zou een groot succes zijn.

Nageslacht

Erdogan is overigens niet alleen bezig met met het heden, maar ook met zijn plaats in de geschiedenis. Met plaats voor 37.000 gelovigen moet zijn land de grootste moskee ooit krijgen. Want grote leiders laten graag iets groots achter voor het nageslacht.

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl