Vanaf 1 januari 2024 is het verboden om nog asbest op het dak te hebben. Het kabinet wil met dit besluit een einde maken aan de risico's van kankerverwekkende asbestvezels die van daken afkomen.
Maar het besluit lijkt niet volledig doordacht. De overheid doet nog weinig om de daken daadwerkelijk te saneren. Ook is onduidelijk wie daar verantwoordelijk voor is en wie het moet betalen.
Asbestkanker
Tot in de jaren negentig werd er volop gebouwd met asbest. Hierdoor ligt er nog voor 120 miljoen vierkante meter aan asbestdaken in Nederland. Het gaat om agrarische daken, bedrijfspanden en om zo'n 600.000 woonhuizen.
De daken vormen een gevaar, omdat ze door wind en weer verweren. Hierdoor kunnen kankerverwekkende asbestvezels in de lucht komen. Bij het inademen van deze vezels kan asbestkanker ontstaan. Ieder jaar overlijden er zo'n 500 mensen aan deze ziekte.
Hier wonen mensen met een AOW. Hoe moeten zij ooit 10.000 euro bij elkaar sparen?
Volgens de overheid is de eigenaar van het dak verantwoordelijk voor het weghalen van het asbest. Dat loopt vaak in de tienduizenden euro's. De wijk Tjalk in Lelystad is een voorbeeld van een asbestwijk. Alle 487 woningen hebben een asbestdak.
De eerste offertes hebben de bewoners wakker geschud. Afhankelijk van de oppervlakte van het dak kost de sanering tussen de 10.000 en 20.000 euro. "Dat kunnen de mensen hier niet betalen. Hier wonen mensen met een AOW. Hoe moeten zij ooit 10.000 euro bij elkaar sparen?", zegt buurtbewoner Marjoleine Stas.
De overheid legt het probleem van de asbestdaken te veel bij de eigenaren zelf, vindt SP-gedeputeerde van Limburg Daan Prevoo. Volgens hem gaat het om een maatschappelijk probleem waarbij het Rijk, provincies en gemeenten hun verantwoordelijkheid moeten nemen.
"Hier ligt een zorgplicht bij het Rijk en daar zal ik de staatssecretaris ook op aanspreken", zegt Prevoo. "De overheid heeft immers ook tientallen jaren toegestaan dat met asbest gebouwd mocht worden. Door een verbod in te stellen maakt het kabinet zich ook eigenaar van het probleem."
Gloeiende plaat
Het kabinet stelt sinds januari een subsidie beschikbaar van 75 miljoen euro. Daarnaast kunnen boeren ook subsidie krijgen als zij zonnepanelen op het nieuwe dak plaatsen.
Maar dit is volgens Prevoo slechts een druppel op de gloeiende plaat. "We hebben laten berekenen dat de totale sanering van 120 miljoen vierkante meter tussen de 2 en 5 miljard euro kost."
Niet alleen de samenleving, maar ook bestuurders zijn te weinig bewust van dit probleem.
De provincie Limburg heeft vorige maand een breed actieplan aangenomen om het asbest snel te verwijderen in de provincie. Hiervoor wordt 100 miljoen euro beschikbaar gesteld. Maar uit een enquête van Nieuwsuur blijkt dat dit amper navolging krijgt.
Alleen de provincie Overijssel heeft een concrete aanpak voor bedrijfspanden en wil voor de zomer met een brede aanpak komen. Ook de provincie Drenthe laat onderzoeken wat zij kunnen en moeten doen aan het asbestprobleem.
Onderschat
Alle andere provincies verwijzen vooral naar het Rijk en de eigenaren zelf. In reactie op vragen van Nieuwsuur kwamen ze niet met een eigen concreet plan of financiering.
Dit geeft volgens Prevoo aan hoe zwaar het probleem wordt onderschat. "Niet alleen de samenleving, maar ook bestuurders zijn te weinig bewust van dit probleem. Want in elke provincie leidt dit tot een maatschappelijk probleem. We moeten middelen vrijmaken of op zijn minst financieringsmodellen bedenken, zodat mensen dit ook kunnen betalen."