De commissie-Oosting hervat haar onderzoek naar de Teevendeal, de deal die officier van Justitie Fred Teeven sloot met drugscrimineel Cees H. Vorige week bleek dat de zoektocht naar het beruchte bonnetje op het ministerie van Veiligheid en Justitie van hogerhand is stilgelegd, terwijl het afschrift bijna was gevonden.
Vandaag kwam een voormalige vertrouwenspersoon van het ministerie in NRC Handelsblad met forse kritiek op de manier waarop Justitie met klokkenluiders omgaat. "Mijn ervaring is dat er strafexpedities werden ingesteld jegens ambtenaren die meldingen deden", zegt de inmiddels gepensioneerde vertrouwenspersoon integriteit (2011-2015) Sjaak Jansen in het interview, die meer dan veertig jaar op het ministerie van Veiligheid en Justitie werkte.
In Nieuwsuur vanavond het laatste nieuws uit Den Haag.
Opheldering
Minister Ard van der Steur spreekt de kritiek tegen en benadrukt ook dat klokkenluiders veilig naar de commissie-Oosting kunnen stappen. "Het is van ongelooflijk belang dat iedereen de vrijheid neemt om wat er te melden is, te melden. Ik zal er zelf op toezien dat er geen consequenties voortvloeien voor iedereen die dat doet", aldus Van der Steur.
Volgens Van der Steur is er op het departement "alle ruimte voor medewerkers om misstanden te melden. Daarvoor staat een aantal mogelijkheden open voor medewerkers. Op de eerste plaats bij de eigen direct leidinggevende. Daarnaast zijn er vertrouwenspersonen bij alle organisatieonderdelen. Informatie hierover is voor alle medewerkers beschikbaar."
De Kamer wilde vandaag snel opheldering over de manier waarop zijn ministerie omgaat met ambtenaren die misstanden aan de kaak stellen. Kamerleden spraken vanavond ook met Van der Steur over de nieuwe opdracht aan de commissie-Oosting.
Van der Steur zei dat hij geen termijn voor het onderzoek van de commissie heeft ingesteld, omdat de commissie goed zijn werk moet kunnen doen.
Ik sta voor een open en transparant ministerie waarin medewerkers zich veilig voelen om misstanden te melden.
Volgens oud-vertouwenspersoon Jansen - die nog steeds plaatsvervangend rechter is in Den Haag - werden gemelde misstanden binnen het ministerie stelselmatig ontkend. Alles was erop gericht om het blazoen schoon te houden, zegt hij. Meldingen van misstanden werden doorgestuurd naar een ondergeschikte van de hoogste ambtenaar. Ambtenaren die een melding van een misstand deden, konden promotie vergeten of kregen vervelend werk te doen.
'Gepest'
Jansen zegt ook zelf te zijn tegengewerkt en gepest. Zijn contactgegevens werden verwijderd van internet en ook zijn jaarverslagen waren daar niet terug te vinden.
Het ministerie bestrijdt de lezing van Jansen en zegt er alles aan te doen om het beleid rond vertrouwelijke meldingen te bewaken en onder ambtenaren te verspreiden. Volgens het ministerie hebben ambtenaren diverse mogelijkheden om misstanden te melden en zijn daarvoor in totaal veertig vertrouwenspersonen.
Misstanden
De Tweede Kamer wil de komende jaren - als er sprake is van misstanden - een nieuw onderzoeksinstrument uitproberen: de parlementaire ondervraging. Dat is een kortdurende parlementaire enquête, waarbij mensen onder ede gehoord kunnen worden en verplicht zijn om mee te werken.
Dat is het voorstel van een tijdelijke commissie onder leiding van SP-Kamerlid Ronald van Raak. Deze Tijdelijke Commissie evaluatie Wet op de parlementaire enquête werd in 2014 ingesteld na de parlementaire enquête over de financiële crisis. De commissie moest bedenken hoe de Kamer snel informatie over misstanden boven tafel kan krijgen.
Nu kan de Tweede Kamer alleen in een parlementaire enquête mensen onder ede horen. Maar zo'n parlementaire enquête duurt lang en is het zwaarste parlementaire instrument dat er is. Met een kortdurende 'flits-enquête' kunnen net als bij de parlementaire enquête ook ambtenaren kunnen worden gehoord.
De commissie stelt voor om een proef van vijf jaar te houden. Vervolgens moet de dan zittende Kamer besluiten of de parlementaire ondervraging een vaste onderzoeksmethode moet worden.