De race om het Witte Huis begint vandaag in de Amerikaanse staat Iowa. De inwoners van deze staat brengen traditiegetrouw als eersten in de VS hun stem uit tijdens de eerste voorverkiezingen voor het presidentschap. De uitkomst zal niet beslissend zijn, maar het zet wel de toon voor de rest van de verkiezingsstrijd.
Nieuwsuur komt vanavond live vanuit Des Moines, hoofdstad van Iowa en vandaag even het politieke hart van Amerika. Vanaf het toneel van de eerste voorverkiezingen kijkt presentator Twan Huys vooruit naar het komende verkiezingsjaar: wat staat ons te wachten?
Kiezer aan zet
Maandenlang hebben de Amerikaanse presidentskandidaten van de Republikeinen en de Democraten intensief campagne gevoerd en zijn ze met elkaar in debat gegaan. Vanaf vandaag ligt hun lot in de handen van de kiezers.
In Iowa vindt namelijk de caucus plaats. Het is de allereerste voorverkiezingsronde waarin de aanhangers van beide partijen kunnen stemmen op wie hen moet gaan vertegenwoordigen in de race naar the White House. Dat gebeurt in buurtvergaderingen in scholen, kerken en bij mensen thuis.
In totaal komen op 1681 plekken in de staat Amerikanen bij elkaar om te stemmen. Dat gaat op verschillende manieren: door simpelweg de stembriefjes te tellen, maar ook door onderling overleg, onderhandelingen of handopsteken, tot er per locatie de naam van een kandidaat uitrolt.
Nek-aan-nek-race
Dit jaar is er voor de Republikeinen een hoop te kiezen, want er doen maar liefst twaalf kandidaten mee. Donald Trump, Ted Cruz, en in mindere mate Marco Rubio, maken de meeste kans op de overwinning.
Bij de Democraten hebben kiezers slechts drie opties: Hillary Clinton, Bernie Sanders of Martin O'Malley. Lange tijd stond Clinton ruim bovenaan in de peilingen, maar de laatste maanden is Sanders flink ingelopen, waardoor het een nek-aan-nek-race is geworden.
Nieuwe groep kiezers
Iowa is van oudsher de eerste staat waar voorverkiezingen plaatsvinden. Toch is de uitslag niet de beste graadmeter voor wat er zich later dit jaar op het landelijke toneel gaat afspelen. Rachel Paine-Caufield is politicologe aan Drake University in Iowa, en schreef een boek over de caucus.
"Iowa is een erg conservatieve staat, dus de harde uitspraken van Donald Trump sloegen hier niet direct aan", zegt Paine-Caufield. Ted Cruz, een zeer conservatieve kandidaat uit Florida, behaalde begin deze maand veel hogere resultaten in de peilingen dan Trump, maar het tij lijkt te keren. "Inmiddels staat Trump op 28 procent en Cruz op 23 procent."
Trump spreekt volgens de politicologe een hele nieuwe groep kiezers aan die normaal niet politiek betrokken zijn en nooit zouden gaan stemmen. "De vraag is of hij ze ook kan motiveren daadwerkelijk naar de stembus te komen vandaag. Vooral nu er een flinke sneeuwstorm opkomst is."
Stem voor Trump
Republikein Grant Gardner is in ieder geval wel overtuigd. Zijn stem is vergeven aan Donald Trump. "Eindelijk iemand die zegt waar het op staat. Die eerlijk durft te zijn over de problemen die er spelen in dit land. Hij maakt iets in mij los waardoor ik mijn enthousiasme voor hem met iedereen wil delen. Ik ben heel trots dat ik heb kunnen bijdragen aan zijn campagne."
Populair onder jongeren
Bij de Democraten voelt Hillary Clinton de adem van Bernie Sanders in haar nek. Ze staat landelijk op een flinke voorsprong, maar in Iowa scheelt het 3 procent in de peilingen. Evan Herlocker voert campagne voor Sanders in Iowa en ziet dat de oude man, Sanders is 74, vooral erg populair is onder de jongeren.
"Hij heeft veel aanhangers op Drake University", zegt Herlocker. "Tegenwoordig komen jongeren door te reizen en te studeren steeds meer in het buitenland. Daar zien ze dat de ideeën van Bernie helemaal niet zo extreem zijn als hier wordt geclaimd. Daar werkt het, dus waarom kunnen we het in de VS niet wat socialer maken als het gaat om inkomen en zorg?"
Kloof arm-rijk
In november dit jaar gaan de Amerikanen echt naar de stembus. Oud-Amerika-correspondent Tom Kleijn maakt vooruitlopend op de verkiezingen een reeks reportages. Hij keert daarvoor tijdelijk terug naar de Verenigde Staten.
In deze reportages komen thema’s als de drugsproblematiek, de economische en raciale ongelijkheden, en de diepgewortelde weerstand tegen federale overheden aan de orde. Ook is er aandacht voor de the American Dream, waar veel Amerikanen nog heilig in geloven.
De kloof tussen arm en rijk is een van de belangrijkste onderwerpen van deze verkiezingen. Want Amerika verliest zijn economische ruggengraat: de middenklasse. En dat gebeurt in duizenden plaatsen door het hele land. Zoals in Port Clinton, Ohio, waar Kleijn voor zijn eerste reportage ging kijken.
