Er heerst grote bezorgdheid in hospiceland. De financiering van deze zorg is sinds vorig jaar veranderd waardoor twaalf high-care locaties nu forse financiële problemen hebben. Daarnaast blijkt dat niet iedereen toegang kan krijgen tot deze gespecialiseerde zorg. Verpleeghuisbewoners die in een hospice willen sterven, treffen meestal een dichte deur.
"Ik denk dat de totale hospicezorg zich in de gevarenzone bevindt", zegt Saskia Teunissen, hoogleraar Hospicezorg (UMC Utrecht) en tevens sprekend namens de Associatie Hospicezorg Nederland. Door de huidige financiering wordt het voortbestaan van deze zorgvoorzieningen bedreigd.
"Een bewoner kost 600 euro per dag. Wij krijgen maar 350 euro per dag.
Tarief gehalveerd
Sinds 2015 vallen de zelfstandige hospices onder de zorgverzekeringswet, onder de aanspraak wijkverpleging, en niet meer onder de AWBZ. Dat heeft grote gevolgen. Zorgverzekeraars confronteren hospices met budgetkortingen, omzetplafonds en lagere dagtarieven.
"Het tarief is de afgelopen jaren gehalveerd", zegt Rob Karremans, directeur van hospice Wilnis. "Een bewoner kost 600 euro per dag. Wij krijgen maar 350 euro per dag. Ik moet nu mensen gaan ontslaan." Voor dit jaar heeft Wilnis een gat van 180.000 euro op de begroting. In Alkmaar heeft het hospice soortgelijke problemen. "Als wij evenveel patiënten als vorig jaar opnemen, is ons budget in oktober op", zegt directeur Ellis Jonker. Alkmaar heeft voor dit jaar een gat van 250.000 euro op de begroting.
Extra geld nodig
In principe kan iedereen in Nederland sterven waar hij of zij wil. Maar de praktijk is weerbarstig. Mensen die in een verpleeghuis wonen of die een andere indicatie hebben in de Wet langdurige zorg (Wlz), kunnen in de praktijk vaak niet in een hospice of thuis sterven als dat hun wens is. Staatssecretaris Martin van Rijn zegt in antwoorden op diverse recente Kamervragen van SP, SGP en PvdA dat dat wel kan. De realiteit is echter anders, vertellen diverse betrokkenen tegen Nieuwsuur.
In de dagelijkse praktijk blijkt dat de 200 euro die hoort bij de Wlz-indicatie, niet genoeg is voor de complexe en duurdere zorg die in een hospice of door palliatieve thuiszorg wordt geboden. Volgens Van Rijn kunnen zorgaanbieders aan het zorgkantoor extra geld vragen. Maar ook dat lijkt weinig op te leveren. En terminale patiënten geen tijd om weken te wachten op een verhoging van het tarief door het zorgkantoor. Er zijn zelfs patiënten die in een hospice verblijven waarvoor uiteindelijk niemand de rekening wil betalen.
Niet kunnen sterven in hospice
Hoogleraar Teunissen schat dat het afgelopen jaar "een paar honderd mensen" daardoor niet in een hospice konden sterven, omdat er te weinig geld was om ze op te nemen. Hospices durven niet het risico te nemen om deze mensen in zorg te nemen omdat zeer onzeker is of de 24-uurszorg überhaupt betaald wordt.
Deze problematiek speelt niet alleen bij hospices, maar ook bij zorgaanbieders die gespecialiseerd zijn in terminale thuiszorg. Ook daar worden mensen geweigerd. Verpleeghuisbewoners kunnen wel zonder problemen worden opgenomen in het ziekenhuis gedurende de laatste levensfase. Het verblijf in een ziekenhuis kost meer dan palliatieve zorg thuis of in een hospice.
Reactie Zorgverzekeraars Nederland (ZN):
“Wat betreft het weigeren van verpleeghuispatiënten: wij hebben op dit moment geen signalen van de zorgkantoren dat er problemen zouden zijn. Er wordt per keer gekeken naar de individuele situatie. De palliatieve zorg valt nu onder de wijkverpleging. De zorgverzekeraars zouden liever de palliatieve zorg apart willen inkopen (binnen de wijkverpleging). Dat kan nu niet. Waardoor er dus knelpunten kunnen ontstaan.”
Reactie van Rijn
Ik heb nog niemand gehoord die dit probleem niet wil regelen.
Staatssecretaris van Rijn van Volksgezondheid reageert op de bevindingen in onze reportage: "Als mensen vanuit een verpleeghuis naar een hospice gaan, dan wordt daar extra geld ter beschikking gesteld." Als mensen zich afvragen of er wel genoeg geld is om naar een hospice te gaan moet dit volgens de staatssecretaris door de zorgverzekeraar goed geregeld worden. "Zorgverzekeraar heeft zorgplicht om te zorgen dat dit goed geregeld wordt. Daar moeten ook goede tarieven voor zijn. Als er een discussie over is dan moet het hospice daar met de zorgverzekeraar mee aan de slag. Ik heb nog niemand gehoord die dit probleem niet wil regelen."