'Nederland is niet vol, Nederland staat leeg'

"In Nederland staat heel veel leeg. En toch is er nog steeds woningnood", zegt Rijksbouwmeester Floris Alkemade. Volgens schattingen staat tussen de 40 en 50 miljoen vierkante meter aan kantoren en bedrijfsruimtes leeg. "Je moet kijken hoe je al die leegstaande gebouwen kan inzetten voor andere functies, zoals woningen."

Alkemade werd een paar maanden geleden benoemd tot de "architect des konings", oftewel Rijksbouwmeester. Hij moet erop toezien dat Nederland in ieder geval niet lelijker wordt. Nu gaat het er vooral om dat oude gebouwen een tweede bestemming krijgen: voor nieuwe bewoners, voor nieuwe initiatieven en zelfs voor de Tweede Kamer.

Tweede Kamer in garage

Het huidige ministerie van Buitenlandse Zaken zal vanaf 2020 fungeren als tijdelijk onderkomen voor de Tweede Kamer. Het gehele Binnenhof-complex gaat vanaf dan voor ruim 5,5 jaar op slot voor een grondige renovatie. Het complex kampt onder meer met lekkages, verouderde techniek en betonrot. Er zitten scheuren en vochtplekken in de muren.

De plenaire zaal van de Tweede Kamer wordt verhuisd naar de expeditiehal van het ministerie, waar nu vrachtwagens hun goederen afleveren. "Als je deze ruimte ziet lijkt het onwaarschijnlijk, maar hier kunnen straks de blauwe Kamerzetels komen te staan", zegt Alkemade. "Er zijn mogelijkheden die je nu misschien niet herkent, maar er wel zijn."

Macht?

Alkemade is Rijksbouwmeester voor de komende vijf jaar en is daarmee het wakend oog voor overheidsgebouwen. Hoeveel macht heeft hij eigenlijk in die functie? Nieuwsuur spreekt erover met twee voormalige Rijksbouwmeesters: Liesbeth van der Pol en Mels Crouwel.

"Het is een mooie functie", zegt Crouwel. "Als je het goed doet kan je behoorlijk wat invloed hebben op de politiek en ontwerpend Nederland. Maar je hebt geen macht. Je moet het hebben van je overtuigingskracht."

Van der Pol hoopt dat het Rijk goed naar Alkemade zal luisteren. "Hij is een heel goede architect en stedenbouwkundige met ontzettend veel ervaring, ook in het buitenland. Hij heeft veel grote, complexe projecten gedaan."

Nieuwe invulling

Nieuwsuur bezoekt met Alkemade de Wibautstraat in Amsterdam. "Hier kwamen op een gegeven moment veel gebouwen leeg te staan. Kantoren van redacties, belastingkantoren, de een na de ander verdween. Maar nu krijgen die gebouwen weer een nieuwe invulling." Zoals het voormalige Volkskrantgebouw, waar nu een hotel, club/restaurant en creatieve broedplaats te vinden zijn.

Alkemade: "We moeten kijken naar de gebouwen die we hebben en niet weer een aantal weilanden volbouwen. Van veel ruimtes die beschikbaar zijn, wordt te makkelijk gezegd dat ze niet bruikbaar zijn. Dat zijn ze wel, we moeten er alleen beter over nadenken."