Veel gemeenten willen het komende jaar nog meer bezuinigen op hun budget voor kunst en cultuur. Dus minder geld voor de muziekschool en het amateurtoneel. Dat blijkt uit een enquête die Nieuwsuur hield onder alle gemeenten in het land.
In Nieuwsuur reageren vanavond Bastiaan Vinkenburg van adviesbureau Berenschot en Joop Daalmeijer, voorzitter van de Raad voor Cultuur, op de uitslag van de enquête.
Bange vermoedens
Van de 174 gemeenten die de enquête hebben ingevuld, geven 111 gemeenten aan dat ze komend jaar willen bezuinigen op kunst en cultuur. Dat is 64 procent van de deelnemende gemeenten. En die gemeenten zijn van plan om totaal 10,4 miljoen euro te bezuinigen op dit terrein.
"Gemeenten zijn de grootste financiers van kunst en cultuur, dus als twee derde gaat bezuinigen, hakt dat er fors in”, zegt Bastiaan Vinkenburg van adviesbureau Berenschot. Voorzitter Joop Daalmeijer van de Raad voor Cultuur vindt de uitkomst verontrustend. "Deze cijfers bevestigen onze bange vermoedens."
Gemeenten die volgens de Nieuwsuur-enquête procentueel het meest bezuinigen in 2016 zijn onder meer Buren (min 38 procent), De Marne (min 39 procent) en Uitgeest (min 46 procent).
Bastiaan Vinkenburg: "Het Rijk heeft al in 2013 bezuinigd, en de grote gemeenten hebben die lijn vaak gevolgd. Nu zie je dat ook kleinere gemeenten fors ingrijpen. Ze denken mogelijk: voor cultuur moet je maar naar een grotere stad in de buurt, wij bezuinigen er op."
Minder middelen
Uitgeest is een voorbeeld van een kleine gemeente waar veel is bezuinigd op kunst en cultuur. Zo sluit de bibliotheek per 1 januari en draait dorpshuis en cultureel podium De Zwaan veelal op vrijwilligers. Wethouder van Cultuur Judie Kloosterman (Uitgeest Lokaal) zegt dat bezuinigingen nodig zijn, maar denkt dat de voorzieningen prima met vrijwilligers in stand kunnen blijven.
"Vaak wordt bezuinigen als iets slechts gezien, maar als ik kijk hoe het in ons dorp heeft plaatsgevonden dan denk ik dat cultuur alleen maar op een betere manier vormgegeven is. Met minder middelen houden we eigenlijk hetzelfde in stand."
Broos
Een voorbeeld daarvan is de muziekschool die op initiatief van de docenten is geprivatiseerd. Karin Ravenstijn van Muziekschool Uitgeest: "Om te voorkomen dat onze school wegens de subsidiestop opgeheven zou worden, hebben alle docenten een stap terug gedaan en zijn ze zzp'er geworden."
"We vinden het belangrijk dat de cultuur in Uitgeest blijft voortbestaan. Het lesgeld hebben we nauwelijks verhoogd. De gemeente geeft nu alleen nog subsidie voor het gebouw. Maar het is wel broos. Er hoeft maar iemand ziek te worden en dan kan alles gewoon uit elkaar vallen", aldus Ravenstijn.
Dat er harde klappen vallen bij de muziekscholen is een landelijk beeld, daarvoor komt volgens de enquête in 2016 8,6 procent minder geld beschikbaar. Directeur Jan Brands van de branchevereniging voor muziekscholen De Cultuurconnectie noemt dit een rampzalige ontwikkeling.
"In 2007 hadden de muziekscholen nog 467.000 leerlingen, in 2013 waren daarvan nog slechts 271.000 leerlingen over. Als je niet meer investeert in creativiteitsontwikkeling dan zullen we daar als samenleving op termijn de rekening voor betalen."
Brands bevestigt dat een aanpak als in Uitgeest een optie is. "Het is alleen jammer dat de bezuinigingen over de ruggen van het personeel gaan."
In de enquête is ook gevraagd hoe de gemeenten hun budget voor kunst en cultuur gebruiken en op welke terreinen er wordt gekort. Dan blijkt dat vooral centra voor kunsten en/of cultuureducatie minder krijgen in 2016 (min 2,3 procent).
Er zijn ook gemeenten die aangeven volgend jaar niet op kunst en cultuur te bezuinigen. Gemeenten die hun budget procentueel het meest laten stijgen zijn Scherpenzeel (plus 26 procent), Dongeradeel (plus 16 procent) en Noordwijk (plus 15 procent).
Volgens Joop Daalmeijer van de Raad voor Cultuur zijn gemeenten geneigd om eerder te bezuinigen op kunst en cultuur dan op andere terreinen, omdat investeren in deze sector geen wettelijke verplichting is. "Maar gemeenten moeten zelf zo slim zijn om te bedenken dat kunst en cultuur hun gemeente leefbaar houdt. Dat het prettig is om een schouwburg te hebben met een goede programmering, en dat je kinderen naar de bibliotheek of muziekschool kunt sturen."