De 24 schilderijen die tien jaar geleden werden gestolen uit het Westfries Museum in Hoorn zijn in handen van een extreem-rechtse strijdgroep in Oekraïne. Die biedt de werken te koop aan, aan de hoogste bieder. Politieke druk van de Nederlandse regering op Oekraïne om de schilderijen terug te krijgen heeft niets opgeleverd.
Volgens het Westfries Museum is de kunst "speelbal in een ondoorzichtig politiek krachtenveld, waarin sprake is van een interne strijd om macht".
Foto als bewijs
In de nacht van 9 op 10 januari 2005 werden bij een roof in het Westfries Museum 24 schilderijen en 70 stukken zilverwerk gestolen. Het gaat onder meer om werken van Jan van Goyen uit 1632 en Hendrik Bogaert uit 1671-1675. De dieven hadden zich laten insluiten in het museum en het beveiligingssysteem uitgeschakeld.
Begin vorig jaar ontdekte een Nederlandse rechercheur een gestolen schilderij op een website in Oekraïne. Een paar maanden later kwam er een telefoontje binnen bij de Nederlandse ambassade in Kiev van twee personen namens een Oekraïens vrijwilligersbataljon, dat de gestolen collectie in handen zou hebben. Ze toonden een foto van één van de schilderijen met daarop een actuele Oekraïense krant als bewijs.
Het museum schakelde samen met de gemeente Hoorn kunstroofdeskundige Arthur Brand in, die onderzoek deed naar de gestolen kunst en afreisde naar Oekraïne. Hij sprak met de vertegenwoordigers van de militie. Zij wilden de werken voor 50 miljoen overdragen, terwijl de werkelijke waarde van de collectie rond de 1 miljoen ligt. Na een aantal gesprekken verdwenen de militieleden van de radar.
Het Westfries Museum heeft een foto uitgegeven met daarop betrokkenen bij de roofkunst. Volgens het museum is Boris Goemenjoek, die de leider zou zijn van de extreem-rechtse OUN-militie, de spil waar het op dit moment om draait. Goemenjoek zou geld willen voor de schilderijen.
Kunstroofdeskundige Brand bevestigt vandaag dat hij vermoedt dat leden van de Oekraïense geheime dienst SBU en de extreem-rechtse partij Svoboda op de achtergrond een rol spelen in de kwestie.
Dood spoor
Het museum zoekt nu de publiciteit, omdat er serieuze aanwijzingen zijn dat de huidige bezitters de kunst proberen te verkopen aan anderen. Ook maakt de museum zich zorgen over de staat waarin de werken verkeren. "We hebben er alles aan gedaan en zitten nu op dood spoor. Nu de kunstwerken opnieuw lijken te verdwijnen willen we de noodklok luiden", zegt museumdirecteur Ad Geerdink.
Volgens minister Bert Koenders is er inmiddels contact opgenomen met zowel de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken als president Petro Porosjenko. "We hebben gezegd dat we echt hun hulp nodig hebben." Volgens de minister is duidelijk gemaakt dat de schilderijen zo snel mogelijk terug moeten komen.
Hoe groot de kans is dat de schilderijen echt terugkomen naar Nederland, kan Koenders niet zeggen. "Maar ik geloof dat ze het in Oekraïne echt serieus nemen." Hij gaat ervan uit dat de regering in Kiev nu zelf onderzoek gaat doen naar de kwestie.
