Beeld uit Tell Spring Not to Come This Year

'Wie heeft er geen bezwaar tegen beschoten te worden?'

"Wie heeft er geen bezwaar tegen beschoten te worden?" Dat staat in de e-mail die de Brits-Palestijnse filmmaker Saeed Taji Farouky krijgt als hij wordt gepeild voor het maken voor een documentaire over het Afghaanse leger. Farouky heeft geen bezwaar. "Ik kan goed met geweld omgaan." Zijn documentaire is deze week te zien op het documentaire filmfestival IDFA.

Farouky volgde een jaar lang een bataljon van het Afghaanse nationale leger in de gevaarlijke provincie Helmand. Zijn collega-regisseur Michael McEvoy werkte tot kort daarvoor als tolk voor het Britse leger en kende de Afghaanse militairen al goed. Hun inspanningen leverden de film Tell spring not to come this year op.

'Wie heeft er geen bezwaar tegen beschoten te worden?'

Corruptie

Farouky en McEvoy filmden op het moment dat de Westerse troepen uit Afghanistan wegtrokken. "We wilden laten zien wat hun exit-strategie was, maar die bleek er niet te zijn." Volgens de makers is het belangrijk te weten hoe het Westen na jarenlange militaire aanwezigheid het Afghaanse leger heeft achtergelaten.

"Ze zijn onderbemand, hebben te weinig voorraden en worden geteisterd door corruptie. Een van de soldaten die we filmden werd gearresteerd voor het verkopen van munitie. Waarschijnlijk aan opstandelingen die het leger beschieten."

In de steek gelaten

De Afghaans-Nederlandse dichter en publicist Qader Shafiq herkent het beeld. Shafiq reisde vorig jaar met schrijver Arnon Grunberg over land naar Afghanistan. Deze zomer gingen ze weer, maar deze keer bleef Grunberg achter in Tadzjikistan.

Shafiq reisde alleen naar de hoofdstad Kabul en sprak er met vrienden en familie. "Het Westen heeft een corrupt overheidssysteem achtergelaten. Het leger voelt zich in de steek gelaten. Legereenheden in afgelegen gebieden smeken vaak tevergeefs om steun maar krijgen dat niet."

Dat komt ook naar voren in de documentaire. De soldaten in Helmand worden herhaaldelijk in het nauw gedreven door de Taliban. Op een bepaald moment klauteren strijders zelfs over de muur van hun basis. Over de radio wordt om versterking gevraagd, maar die komt niet.

Qader Shafiq en Arnon Grunberg

Kanslozen

Het leverde tijdens het filmen benauwde momenten op voor de makers. Farouky: "Van explosies en geweervuur schrik ik wel, maar word ik niet bang. Maar als je ergens vier uur vastzit, en niet weet of je er nog levend uitkomt, dan ben je echt bang."

Uiteindelijk ontsnapte het bataljon door de basis rennend te verlaten, terwijl de gewonden werden meegesleept. Ook de filmers kwamen zwaar onder vuur te liggen. Door hun huiveringwekkende beelden is de paniek invoelbaar.

Een flink aantal militairen van het bataljon kwam om tijdens de opnamen. Een van de gevolgde soldaten concludeert gedesillusioneerd: "Ze vragen de armen en wanhopigen voor het leger. Die zeggen ja, we zullen het land dienen. Vervolgens worden ze terug gestuurd in een lijkkist met een vlag er op."

Vertrekken of blijven?

Zowel het Amerikaanse- als Britse leger vroeg Farouky en McEvoy met hen te debriefen, maar ze weigerden. "Dat is ons werk niet. Het leger kan makkelijk zelf waarnemers bij het Afghaanse leger stationeren maar dat doen ze niet. Ze hebben werkelijk geen idee wat de gemiddelde Afghaanse militair vindt en nodig heeft."

Toch blijft ook Farouky verward achter: "Ik ben anti-oorlogsactivist en wil het liefste dat de Westerse troepen uit Afghanistan vertrekken. Maar de Afghaanse militairen die we filmden, willen juist dat ze blijven. Wat kan ik dan nog zeggen? Ik weet niet wat de beste oplossing is."

Tell spring not to come this year draait vanavond, morgen, woensdag en zaterdag nog op het documentairefestival IDFA in Amsterdam.

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl