De Amerikaanse politicoloog Benjamin Barber presenteert komende dagen op het International Documentary Film Festival Amsterdam (IDFA) een speciaal filmprogramma 'Breaking Walls'. Actuele thema's als globalisering, terrorisme en vluchtelingen komen in de films aan bod.
Twintig jaar geleden schreef Barber Jihad vs. McWorld, een ‘profetisch’ boek over het onvermijdelijke conflict tussen de nietsontziende krachten van de globalisering, modernisering en integratie (McWorld) enerzijds, en de krachten die zich juist tegen vernieuwing afzetten (Jihad).
Nieuwsuur spreekt met Benjamin Barber, over zijn visie op globalisering, maar ook over recente ontwikkelingen, zoals de aanslagen in Parijs.
Muren nodig
Grenzen in de wereld vervagen in rap tempo en toch trekken veel mensen op dit moment het liefst de muren rond ons land weer op. De dreiging van terrorisme en de snel groeiende groep vluchtelingen zijn daarvan mede de oorzaak.
"Kijk naar het contrast met vijfentwintig jaar geleden, toen de Berlijnse Muur omver ging", legt Barber uit. "Het ijzeren gordijn ging open en het Sovjet-blok was vernietigd. Nu trekken we die muren juist weer op. Slovenië en Hongarije overwegen een letterlijke muur om vluchtelingen buiten te houden."
Barber ziet die tendens ook in West-Europese landen als Nederland. "Geert Wilders leek lange tijd tot het verleden te behoren, maar is ineens weer heel relevant en belangrijk. Omdat mensen zeggen: We hebben onze muren en onze grenzen weer nodig."
Twee botsende visies
Volgens Barber leven we sinds 1992 in een wereld waar twee visies in strijd zijn geweest. "De botsing tussen deze twee visies is sindsdien alleen maar urgenter geworden." Hij verwijst naar de recente aanslagen in Beiroet en Parijs. "Dat laat de confrontatie zien tussen reactionaire en bange mensen die het verleden proberen te beschermen en mensen die een modern leven proberen te leiden."
Hij vreest dat die confrontatie zal aanhouden en zal verergeren. "We zien bijvoorbeeld de Franse president Hollande de oorlog verklaren aan IS, en de terroristen roepen dat ze alle tegenstanders zullen vernietigen. Het is een oorlog, met slachtoffers aan beide zijden. Een gevaarlijk en permanent kenmerk van deze tijd"
Eigen waarden
Volgens Barber kiezen terroristen bij aanslagen altijd makkelijke doelwitten uit. "Ze pakken de burgers, in hun dagelijks leven. Ze weten dat ze het westen op militair gebied niet kunnen verslaan, maar als ze angst kunnen verspreiden via aanslagen kunnen ze winnen. Overal zijn nu mensen bang en vluchtelingen zijn niet meer welkom."
De terroristen proberen het westen zich te laten keren tegen de eigen waarden, zegt Barber. "Als ze ervoor kunnen zorgen dat we veranderen, ons keren tegen onze vrijheid en privacy, ons afkeren van de multiculturele samenleving, alle moslims als slechteriken laten zien. Dan hebben zij gewonnen, zelfs als ze al doende zijn gestorven."
Weer actueel
Dit jaar komt in Nederland een nieuwe oplage uit van Jihad vs. McWorld, waarmee Barbers visie van 1995 in het licht van 2015 weer heel actueel wordt. Dat is ook de reden dat documentairefestival IDFA Barber heeft uitgenodigd om een speciale categorie in zijn naam samen te stellen.
Net als in het boek staan de gevolgen centraal van de globalisering: arbeidsongelijkheid, armoede, vluchtelingen en grensconflicten. Zoals de films My Aleppo en This Is Exile: Diaries of Child Refugees, waarin wordt gekeken naar (jonge) Syriërs die het geweld in hun land zijn ontvlucht.
Documentairefestival IDFA is gisteren van start gegaan en loopt nog tot 29 november. De geselecteerde films van Benjamin Barber zullen worden vertoond in de Kleine Komedie in Amsterdam.
