Met misdaadcijfers uit het verleden voorspellen waar misdaden in de toekomst worden gepleegd. Het lijkt science fiction, maar toch worden de Nederlandse politiehelikopters sinds kort op die manier ingezet.
Als blijkt dat inbraken en roofovervallen in een bepaalde stad vaker voorkomen op bijvoorbeeld een vrijdagavond in november, dan vliegt de politieheli een jaar later op precies zo’n avond daar rond. De kans op een arrestatie met hulp vanuit de lucht zou dan groter zijn.
Nieuwsuur vloog mee tijdens een surveillance boven Rotterdam. "Het vermijden van tijdverlies door opstarten en opstijgen is het verschil tussen iets hebben en iets missen", zegt Tactical Flight Officer Martijn.
High impact crimes
De Nationale Politie wil high impact crimes aanpakken: overvallen, straatroven en inbraken. In samenwerking met de Universiteit Twente is sinds 2010 gewerkt aan een rekenmodel dat patronen van dit type misdaden op een rij heeft gezet.
Uitkomst is de "informatie gestuurde luchtsteun" waarmee wordt bepaald waar de beschikbare politiehelikopters naar toe vliegen. Door de vorming van de Nationale Politie is het mogelijk geworden de high impact cijfers te verzamelen over heel Nederland.
De misdaadpatronen uit de jaren 2011 tot en met 2014 dienen nu als basis voor de inzet van dit jaar. Criminoloog Marc Schuilenburg van de Vrije Universiteit gelooft niet zo in het systeem. "Veel misdaad is impulsief. Het idee dat je dat in cijfers kan vatten doet tekort aan de kick en emotie van criminelen."
Donkere dagen
Uit de analyse zijn ruim 30 'hotspots' gekomen, met als koploper Amsterdam. Ook blijkt er een 'crimineel bioritme' te bestaan: elke zomer neemt het aantal misdaden scherp af, om snel toe te nemen in het najaar.
Ook op dagbasis is aan de hand van historisch misdaadpatronen te zien wanneer men vaker toeslaat. Volgens Karine van Hal van de Universiteit Twente vinden woninginbraken om 07:00 uur in de ochtend amper plaats. Maar weer vaker tussen 09:00 en 11:00 in de ochtend als veel bewoners op hun werk zijn. "Er zijn verschillen tussen dagen maar de patronen komen overeen", zegt Van Hal.
De Nationale PolitieAantal high impact crimes per maand 
De Nationale PolitieAantal high impact crimes per dag 
De Nationale PolitieAantal high impact crimes per dagdeel
Tom Cruise
De methode roept het beeld op van de Hollywoodfilm Minority Report met Tom Cruise waarbij het 'Ministerie van pre-misdaad' al ingrijpt voor het delict wordt gepleegd. "In die film wordt gebruik gemaakt van algoritmes. Dat doen wij ook, dus 'predictive policing' is niet zo’n gek idee", zegt Arjen Stobbe van de Luchtvaartpolitie.
Maar in de film gaat regisseur Steven Spielberg nog een stapje verder. Volgens Karine van Hal blijft de film science fiction. "In de film worden individuele misdaden voorspeld, wij kijken alleen naar historische data."
Maar criminoloog Schuilenburg is kritisch. "Door predictive policing gaat de politie eigenlijk op de stoel van de psychiater zitten, en probeert gedachten van criminelen te voorspellen."
De misdaad neemt af en het aantal arrestaties neemt toe.
Piloot Sebastiaan gelooft heilig in de nieuwe aanpak. "De misdaad neemt af en het aantal arrestaties neemt toe." Volgens Arjen Stobbe van de luchtvaartpolitie hebben de politiehelikopters door de nieuwe manier van werken vaak een bepalende rol gehad bij het bieden van hulp bij arrestaties op de grond.
In 2013 konden er 145 aanhoudingen worden gedaan, in 2014 waren dat er 107 en dit jaar al 112 tot en met de maand augustus. Burgers die zich verdacht gedragen, worden vanuit de lucht ook in de gaten gehouden.
NieuwsuurPiloot Sebastiaan vliegt naar een plek toe waar volgens het rekenmodel meer kans is op een misdrijf 
NieuwsuurTactical Flight Officer Martijn (links) volgt via een camera onder de helikopter wat er op de grond gebeurt 
Nieuwsuur
"Als een burger afwijkt van de norm is hij verdacht en wordt een risicoburger", zegt criminoloog Schuilenburg. "Nu houdt een helikopter die in de gaten, maar over een tijdje wordt dat vast een drone. Daar zijn ethische vragen bij te stellen."
Uitbreiding
De acht helikopters staan gestationeerd op Schiphol, Rotterdam/Den Haag Airport en Volkel. Arjen Stobbe van de luchtvaartpolitie zegt in Nieuwsuur liever vanaf meer locaties te willen vliegen om zo een eerlijker verdeling over heel Nederland te hebben, maar dat de financiële middelen ontbreken.
Volgens het Ministerie van Veiligheid en Justitie is de keuze van inzet van middelen aan de Nationale Politie.