Griekenland zegt nee

• Silvia Pilger

  redacteur

EU-leiders breken zich het hoofd over de vraag hoe ze verder moeten met Griekenland, nu een onverwacht grote meerderheid van de kiezers 'nee' heeft gezegd in het referendum. De uitslag komt als een schok aan in de de Europese hoofdsteden.

In Nieuwsuur reacties uit Europa via Eva Wiessing (Athene), Saskia Dekkers (Thessaloniki) Arjan Noorlander (Brussel) en Jeroen Wollaars (Berlijn). In de studio zijn oud-president van De Nederlandsche Bank Nout Wellink en econoom Bas Jacobs.

Reactie Varoufakis

Tweederde van de stemmen is geteld; 61 procent heeft 'nee' gestemd en nog geen 39 procent 'ja'. Hoewel het tellen van de stemmen dus nog gaande is, heeft minister Varoufakis van Financiën al op de overwinning van de nee-stemmers gereageerd: hij zegt dat de regering met deze "stevige nee-stem" opnieuw wil proberen afspraken te maken met de geldschieters van Griekenland.

Lastige periode

Of de Grieken vandaag nou voor of tegen het Brusselse bezuinigingspakket stemmen, het land gaat hoe dan ook een lastige periode tegemoet. Een stem vóór, betekent mogelijk het aftreden van premier Alexis Tsipras en nieuwe verkiezingen. Een stem tégen versterkt de onderhandelingspositie van Tsipras, zo denkt hijzelf, maar vergroot waarschijnlijk de kloof tussen Brussel en Athene.

Nek-aan-nekrace

Ruim 9,8 miljoen Grieken mochten vandaag hun stem uitbrengen. Over het hele land verspreid werden 19.159 stembureaus geopend. Volgens de opiniepeilingen zou het een nek-aan-nekrace tussen het ja (nai)- en het nee(oxi)-kamp. De peilingen lieten ook zien dat er een groeiende groep Grieken niet zou gaan stemmen omdat zij geen keuze kan of wil maken.

Intussen vormden zich weer lange rijen bij de de pinautomaten, waar veel Grieken weer het dagelijkse maximum van 60 euro van hun rekeningen haalden.

Grexit-scenario

Volgens econoom Bas Jacobs is het meest waarschijnlijke scenario voor Griekenland na afloop van het referendum een Grexit-scenario. Het land moet het dan zien te rooien zonder een nieuw steunpakket en zonder ECB-geld voor zijn banken.

Volgens Jacobs zijn er, als alle stemmen geteld zijn, twee sleutelvragen: Is de uitslag zodanig dat de eurolanden voldoende vertrouwen hebben om onderhandelingen over een nieuw steunpakket te beginnen? En, gaat de ECB de Griekse banken steunen of redden mocht dat nodig zijn?

,,Ik vrees dat het Grexit-scenario het meest waarschijnlijk is geworden'', stelt de econoom. Hierin wordt Griekenland door de overige eurolanden feitelijk uit de euro gemanoeuvreerd.

Contact

Alexis Tsipras heeft zondagavond contact gezocht met François Hollande. Een woordvoerder van de Griekse regering meldde dat de Griekse premier en de Franse president hebben gebeld over de eerste uitkomsten van het referendum.

Frankrijk blijft zich ook bij een Grieks 'nee' inzetten voor een compromis met Griekenland, heeft minister van Economische Zaken Macron eerder vandaag gezegd. De Franse regering zal de verdere stappen daarover nauw afstemmen met Duitsland, zei Macron vandaag tegen een Frans televisiestation.

Macron vertelde dat president Hollande vanavond, als de uitslag van het Griekse referendum bekend is, contact zal opnemen met bondskanselier Merkel.

Rechtsgeldig

Volgens de wet moet de opkomst voor het referendum hoger dan 40 procent zijn. Griekse media schatten dat aan het begin van de middag al meer dan 40 procent van de stemgerechtigden zijn stem heeft uitgebracht. Daarmee lijkt het referendum voldoende kiezers te hebben getrokken.