Na de Tweede Wereldoorlog hebben de Amerikaanse veiligheidsdiensten nazi’s ingezet om de Russen te bespioneren. De Koude Oorlog was belangrijker dan hun oorlogsverleden. Duizenden nazi’s kregen een verblijfsvergunning in de strijd tegen het communisme.
Dat blijkt uit het zojuist verschenen boek Nazi’s in Amerika van de Amerikaanse journalist Eric Lichtblau. "A shamefull period", zo noemt auteur Lichtblau het. Als journalist voor de New York Times kreeg hij inzage in vrijgegeven dossiers waaruit deze nieuwe feiten blijken.
In Nieuwsuur vanavond een interview met journalist Eric Lichtblau en met oorlogsdeskundige David Barnouw (voorheen verbonden aan het NIOD).
Het doel heiligde de middelen.
Verleden
Nazi’s kregen moeiteloos een verblijfsvergunning in de VS en werden vaak als spion ingezet. "Het is een onbekend hoofdstuk uit de geschiedenis. Ik vond dat meer mensen dit moesten weten en ben het gaan onderzoeken", zegt Lichtblau.
Het is wel bekend dat de Amerikaanse regering enkele nazi-wetenschappers een verblijfsvergunning had gegeven. De beruchtste is de Duitse raketgeleerde Wernher von Braun. Vanwege zijn deelname aan het raketprogramma van nazi-Duitsland werd hij later een controversieel figuur. Maar meteen na de Tweede Wereldoorlog woog in de strijd tegen het communisme zijn verregaande kennis over ruimtevaart vele malen zwaarder dan zijn ‘mogelijke’ verleden als nazi.
Iedereen wist heus wel dat de rakettechnologie onder erbarmelijke omstandigheden in de fabriek annex concentratiekamp in Duitsland is ontwikkeld. Dat veel mensen daarbij door uitputting, mishandeling en ophanging zijn omgekomen.
Nuttig
Het Pentagon bracht onder de naam ‘Project Paperclip’ om die reden zo’n 1600 Duitse wetenschappers naar de VS. Lichtblau: "Hetzelfde gold voor vele ex-nazi’s als concentratiekampbewaarders of technici die om uiteenlopende redenen nuttig zouden kunnen zijn tijdens de Koude oorlog."
Tijdens zijn onderzoek kwam Lichtblau een uitspraak tegen van Allen Dulles, de directeur van de CIA in de periode na de Tweede Wereldoorlog. "Een inlichtingenman moet vrij zijn om met de duivel zelf te praten als hij de kans ziet om bruikbare info te verkrijgen voor het voeren of beëindigen van de oorlog."
Het doel heiligde de middelen. Lichblau: "Deze uitspraak is illustratief voor hoe er in die periode werd gekeken naar de opvang van ex-nazi's na de oorlog.
Opportunisme
"Opportunisme ja, dat mag je de Amerikanen wel verwijten", vindt oorlogsdeskundige David Barnouw. "Von Braun was de grote man van de V1- en de V2-raket en dus heel belangrijk voor de VS, maar iedereen wist heus wel dat de rakettechnologie onder erbarmelijke omstandigheden in de fabriek annex concentratiekamp in Duitsland is ontwikkeld. Dat veel mensen daarbij door uitputting, mishandeling en ophanging zijn omgekomen is hem gek genoeg nooit persoonlijk verweten."
Tot in de jaren zeventig hielden de CIA en de FBI zorgvuldig informatie achter om hun keuzes te rechtvaardigen en vooral geen imago-afbreuk op te lopen. "Hele passages met gevoelige informatie werden weggehaald en complete documenten werden verdonkeremaand", zegt Lichtblau.
Oorlogsmisdadigers
Pas toen de druk van journalisten en advocaten te groot werd, zijn enkele processen tegen oud-nazi’s gevoerd. "Maar het merendeel van de oud-nazi’s had een rustig en goed leven als Amerikaans staatsburger."
Barnouw is er niet verbaasd over. "Het kan zo weer gebeuren. Gebruik maken van de kennis en netwerken van oorlogsmisdadigers is van alle tijden."