Ondanks de zoveelste ramp met bootvluchtelingen worden de migratiestromen richting Europa almaar heviger. Europa kan en wil niet langer toekijken. De Europese Commissie van Jean-Claude Juncker presenteerde vandaag de Europese migratie-agenda.
De Commissie formuleert daarin de gemeenschappelijke beleidsdoelstellingen voor de 28 EU-lidstaten. Het is een combinatie van noodmaatregelen en langetermijnbeleid, van een nieuw quotasysteem tot armoedebestrijding in Afrika.
Europa-correspondent Saskia Dekkers toonde in reportages in Nieuwsuur de zwakte van de EU-grenzen, de routes die migranten nemen en de problemen die ze tegenkomen tijdens hun reis.
Balkanroute
Voor haar laatste reportage over de Westerse Balkanroute en het nieuwe EU-migratieplan bezocht ze twee migratie-deskundigen: Gérard-François Dumont, hoogleraar Europese migratievraagstukken aan de Sorbonne in Parijs en Elizabeth Collett, directeur van Migration Policy Instituut Europa in Brussel.
Het plan van de Europese Commissie steunt op vier pijlers: aanpak van illegale migratie, extra legale migratie, betere grensbewaking en grotere solidariteit binnen het EU-asielbeleid.
Omstreden is vooral het laatste punt: het plan om vluchtelingen verplicht over Europa te spreiden. Het zou een noodsysteem moeten zijn dat in werking treedt als bijvoorbeeld landen in Zuid-Europa worden overstroomd door migranten. De verdeling zou worden bepaald op basis van de omvang van de bevolking, werkeloosheidscijfers en nationaal inkomen.
Politiek dynamiet
Het is politiek dynamiet, vinden migratiedeskundigen. Deelname aan dit noodsysteem zou volgens de Commissie verplicht moeten zijn. Groot-Brittannië wijst dit nu al af. De premier van Hongarije, Viktor Orban, noemt de plannen krankzinnig en oneerlijk. Nederland heeft ook niet enthousiast gereageerd, omdat het Europese bemoeienis vreest.
Dumont stelt dat dit niet het enige probleem is. "Die asielquota zullen ook zeer moeilijk toepasbaar zijn", zegt hij. "Deze mensen kiezen landen waar de meeste mogelijkheden zijn. Is er familie of vrienden die hen kan ontvangen of zijn er kansen op de arbeidsmarkt?"
Naast de asielquota stuurt de Commissie ook aan op het opnemen van meer mensen uit de overvolle vluchtelingenkampen rond Syrië. Ook het terugkeerbeleid moet verbeterd worden. Frontex, het Europees agentschap voor het beheer van de buitengrenzen, zal een extra coördinerende rol krijgen om lidstaten te ondersteunen om migranten zelf terugkeermissies te laten initiëren.
Meer geld nodig
Volgens Elizabeth Collett is er geen moeilijkste punt in deze kwestie: "Het gaat om in elkaar grijpende beslissingen. Als je er een oplost, heeft dat weer effect op het andere. Als je je helemaal focust op smokkelroutes en handelaren en dat aanpakt, dan moet je weer bekijken hoe je het asielprobleem oplost. Hoe gaan we die mensen in nood beschermen? En als die de EU in komen, moeten we nadenken hoe we de lasten eerlijk verdelen en hoe we onze veiligheid beschermen binnen de EU."
Een ander probleem volgens Collett is het budget waarmee de EU het migratieprobleem denkt op te lossen. "Met zoveel EU-landen in financieel zwaar weer is dit een moeilijk punt. We hebben voor dit probleem meer geld nodig, maar waar moet dat vandaan komen? Voor lidstaten zijn werkloosheid en ouderen bijvoorbeeld belangrijker onderwerpen."
Moedige beslissingen
Volgens Dumont zijn er geen snelle oplossingen: "Er moeten moediger beslissingen worden genomen, bijvoorbeeld dat elk land dat niet geografisch of administratief in staat is om de grenzen te controleren, Schengen moet verlaten. Concreet betekent dat dat een land als Griekenland niet meer bij het Schengengebied kan horen."