De Saudische Aimen Dean was zestien toen hij van huis wegliep om jihadist te worden. Eerst in Bosnië en later bij al-Qaida in Afghanistan. Hij zwoer trouw aan Osama bin Laden, voordat de Britse inlichtingendiensten hem inlijfden als belangrijke informant.
"Ik wilde geschiedenis schrijven, niet alleen maar toekijken. Deel uitmaken van iets groters, een doel dienen dat bewonderenswaardig leek. Als martelaar vechten tegen het onrecht."
Voor Nieuwsuur sprak verslaggever Jan Eikelboom de voormalig terrorist en Britse spion Aimen Dean in Londen. Daar werkt hij nu als financieel adviseur. Hij weet als geen ander wat jihadisten beweegt en hoe ze bestreden moeten worden.
Trouw aan Osama bin Laden
Als Dean in 1994 beelden ziet van de genocide op Bosnische moslims in het toenmalige Joegoslavië, vertrekt hij. Zijn familie vertelt hij niets. "Vlak voor de Bosnische grens belde ik ze. Mijn ouders smeekten mij om terug te komen, maar konden mij niet meer overhalen." In Bosnië vocht hij ruim een jaar tegen de Servische nationalisten.
Daarna vertrok hij naar Afghanistan en kwam bij al-Qaida terecht. Daar ontmoette hij Osama bin Laden: "Dat was een sereen, onwerkelijk moment. Ik betuigde hem mijn trouw om aan zijn zijde te vechten."
Binnen al-Qaida werd Dean verantwoordelijk voor de religieuze scholing van nieuwe rekruten. "Er waren veel motieven, maar wat ze allemaal gemeen hadden was dat ze verlossing zochten. Want veel van hen zagen zichzelf als zondaars."
De dorst naar verlossing onder nieuwe rekruten was enorm.
De islam is, net als katholicisme, gebaseerd op schuldgevoelens. Volgens Dean voelen veel moslims zich altijd wel ergens schuldig over. "De dorst naar verlossing onder nieuwe rekruten was enorm en kon alleen gelest worden met jihad en het martelaarschap. Ook wel de kortste weg naar de hemel genoemd."
Volgens Dean geldt dit ook voor de huidige IS-strijders. "De ideologie van IS is vooral krachtig in het ontketenen van de psychopaat die in mensen sluimert. Strijders denken dat ze worden beloond of verlost voor doden."
Twijfel
Het afpakken van paspoorten en opsluiten van ronselaars heeft daarom geen effect. "Seculiere middelen inzetten tegen een religieuze ziekte werkt niet." Volgens Dean is er een gebrek aan religieus inzicht in wat jihad is en hoe jongeren er in de ban van raken. "Alleen een religieus argument, gericht op de kwetsbare delen van de IS-ideologie kan voor twijfel zorgen bij jihadgangers."
Dubbelleven
Bij Dean slaat de twijfel toe nadat al-Qaida aanslagen pleegt op de Amerikaanse ambassades in Nairobi en Dar es Salaam in 1998. Daarbij vielen meer dan 200 doden. "Ik was bij al-Qaida gegaan om tegen de Amerikanen te vechten, niet om massamoorden te plegen." Hij trok zich tijdelijk terug uit de terreurbeweging.
Na vier jaar en twee maanden te hebben gevochten als jihadstrijder komt hij in de handen van de Britse inlichtingendiensten terecht. Hij liep over en werd spion voor de Britse MI6. Bij al-Qaida dachten ze dat hij regelmatig in het Verenigd Koninkrijk was om jongeren te ronselen. "Ik geloof dat ik levens heb weten te redden door complotten te dwarsbomen."
Aan zijn dubbelleven kwam acht jaar geleden een einde nadat een Amerikaans boek verscheen waarin zijn werk als spion naar voren kwam. Hij werkt nu als financieel adviseur in Londen en Dubai.