Deze maand beginnen de Europese Centrale Bank en de nationale centrale banken van de eurolanden aan een uniek experiment: de instellingen pompen 1140 miljard in de kwakkelende economie van de eurozone om deflatie te bestrijden. Economen zetten grote vraagtekens bij het nut en de noodzaak van kwantitatieve verruiming (QE).
Nieuwsuur kijkt achter de schermen bij de Nederlandsche Bank, die straks voor miljarden aan obligaties in zal kopen en spreekt drie economen die hun bedenking hebben.
In januari besloot de ECB om voor 1140 miljard aan staatsobligaties en ander schuldpapier op te kopen. Na jaren van amper economische groei in de eurozone is er nu sprake van deflatie, prijsdaling. De ECB heeft als doel de inflatie in de buurt van de 2 procent te houden, terwijl er momenteel sprake is van deflatie (0,3 procent) in de eurozone.
Paardenmiddel
De opeenvolgende renteverlagingen, het belangrijkste instrument van de ECB, heeft de economie niet kunnen aanjagen en daarom besloot ‘Frankfurt’ tot QE, ook wel de 'big bazooka' genoemd. Maar vooral onder de noordelijke eurolanden, zoals Nederland en Duitsland, is veel weerstand tegen het opkoopprogramma. President van de Nederlandsche Bank Klaas Knot noemde QE een 'paardenmiddel'.
Volgens oud-DNBer en econoom Mathijs Bouman is het zeer de vraag of QE echt gaat helpen. "In een situatie waarin de rente al zo laag is en eigenlijk het probleem ligt bij geen vraag naar krediet, dan is het twijfelachtig of het helpt om nog harder te gaan duwen. Dat is duwen aan een touwtje: je kunt wel duwen maar het karretje gaat niet rijden."
"Geld aan burgers schenken"
Ook monetair-econoom Edin Mujagic vindt QE niet de oplossing. Het probleem is niet dat er te weinig geld is, maar dat consumenten te weinig uitgeven. In plaats van geld te geven aan banken, in de hoop dat die het in de economie stoppen, stelt hij voor het geld direct aan de burgers te schenken.
Mujagic: "De eurozone telt 335 miljoen burgers. Als je die 1000 miljard geeft, zou dat voor een gemiddeld huishouden inhouden dat je 9 tot 12 duizend zou krijgen. Ik ben ervan overtuigd dat dat meer zoden aan de dijk zet dan manier waarop het nu gebeurt."
Bubbel
Hoogleraar financiële markten Arnoud Boot is bezorgd: de bijeffecten van QE zijnschadelijk, zegt hij. "Beleggers, banken en verzekeringsmaatschappijen die moeten hun geld ergens in stoppen en die willen rendement maken. Zij gaan activiteiten zoeken die riskant zijn want daar maken ze op papier nog rendement op. Je bent de volgende bubbel aan het creëren."
Volgens Boot is het middel erger dan de kwaal. "Uiteindelijk denk ik dat we over veertig jaar hierop terugkijken en zeggen: ja dit was toch een symptoom van een systeem dat niet meer werkte."