De Amerikaanse farmaciegigant Mylan is sinds deze week op papier een Nederlands bedrijf. Mylan ligt internationaal onder vuur van mensenrechtenorganisaties omdat het weigert uit te sluiten dat het medicijnen levert die worden gebruikt bij de voltrekking van de doodstraf in de Verenigde Staten.
Vanavond in Nieuwsuur: De Nederlandse pensioenuitvoerders APG en PGGM beleggen in Mylan, ondanks de kritiek. Wat verandert de verhuizing van het geneesmiddelenbedrijf naar Nederland aan de verantwoordelijkheid van de beleggers?
Injectiemiddel
Mylan, is een van de grootste fabrikanten van patentvrije medicijnen. Het bedrijf nam vorig jaar de geneesmiddelenpoot van farmaciebedrijf Abbott over, een branchegenoot met filialen in Nederland. Beide bedrijven komen uit de Verenigde Staten, maar de nieuwe organisatie: Mylan N.V., komt om fiscale redenen in Nederland.
Mylan verkoopt al jaren de spierverslapper rocuroniumbromide aan ziekenhuizen. Het middel wordt toegepast als toevoeging bij algemene anesthesie, maar kan ook worden ingezet bij de uitvoering van de doodstraf.
Volgens de Britse mensenrechtenorganisatie Reprieve is het medicijn van Mylan inmiddels al bij executies gebruikt. En zolang Mylan dat niet wil uitsluiten, kunnen gevangenissen met tekorten aan injectiestof weer executies uitvoeren.
Afgelopen najaar riep Reprieve de Nederlandse aandeelhouders van Mylan op hier protest tegen aan te tekenen. Het gaat om ING Investment Management (onderdeel van de NN-Group), Robeco en de pensioenuitvoerders APG en PGGM. De uitvoeringsorganisaties, die beleggen voor de pensioenfondsen ABP en PFZW, beloofden actie, maar hun bezwaren haalden niets uit.
Terwijl steeds meer bedrijven deze stappen nemen, plaatst Mylan zichzelf buiten de orde.
Mensenrechtenorganisaties voeren al jaren een strijd tegen Amerikaanse gevangenissen. De Europese Unie verbood eerder de export van hulpmiddelen voor de doodstraf. Onder druk van mensenrechtenorganisaties en aandeelhouders zag een aantal farmaceutische bedrijven de afgelopen jaren af van het leveren van middelen die geschikt zijn voor executies. Alleen Mylan houdt voet bij stuk.
Voorwaarden
Onderzoeker Maya Foa van Reprieve zegt: "Alle farmaceutische bedrijven waarmee we hebben samengewerkt, hebben nu gezegd dat ze niet willen dat hun medicijnen voor executies worden gebruikt. Alleen Mylan heeft dat niet gedaan."
Dat verbaast Foa. "Terwijl steeds meer bedrijven deze stappen nemen, plaatst Mylan zichzelf buiten de orde."
De Nederlandse investeerders in Mylan willen alleen schriftelijk reageren. PGGM zegt dat de invloed van aandeelhouders niet zover strekt dat deze kan voorkomen dat producten voor "regulier medisch gebruik" worden aangewend bij het voltrekken van de doodstraf.
"PGGM spreekt als aandeelhouder wel farmaceutische bedrijven aan en verlangt van hen dat ze in hun voorwaarden voor levering en gebruik vastleggen dat hun producten niet gebruikt worden voor executies. Dit vragen wij ook van Mylan."
Aanpassing
PGGM wil dat Mylan een voorbeeld neemt aan farmacieconcern Hospira. "Mede onder druk van PGGM heeft Hospira in zijn leverings- en gebruiksvoorwaarden vastgelegd dat spierverslapper rocuroniumbromide niet voor executies mag worden gebruikt."
Het gaat om de schending van mensenrechten. En dan heb je in Nederland zo’n bedrijf. Dat kan echt niet."
Ook APG blijft druk op Mylan uitoefenen. "Mylan plaatst hiermee zichzelf in een geïsoleerde positie", schrijft APG aan Nieuwsuur. "Daarom hebben wij, vanuit onze geïntegreerde beleggingsaanpak waarbij wij de relevante aspecten meewegen in de beoordeling van een bedrijf als belegging, ons belang in Mylan sterk teruggebracht en zullen we bij het bedrijf blijven aandringen op een aanpassing van het beleid."
Lees hier de volledige reacties van de investeerders.
Klacht
Vooralsnog lijkt Mylan niet gevoelig voor de kritiek van mensenrechtenorganisaties en investeerders. Maar er is wel degelijk iets veranderd door de verhuizing van Mylan naar Nederland, zegt Marleen Janssen Groesbeek, lector Sustainable Finance aan de Avans Hogeschool.
"Wij hebben in Nederland geen doodstraf, dus waarom zouden wij dan ruimte bieden aan een bedrijf dat meewerkt aan de doodstraf?" Als Nederlanders tegen de doodstraf zijn, dan moeten pensioenfondsen dat tegenhouden, vindt Janssen Groesbeek.
“Je kan discussie voeren over de vraag of bedrijven zich hier wegens belastingen kunnen vestigen", zegt Bart Stapert, specialist in internationale doodstrafzaken. "Maar hier gaat het om de schending van mensenrechten. En dan heb je in Nederland zo’n bedrijf. Dat kan echt niet."
Stapert heeft een klacht tegen Mylan ingediend bij het Nationaal Contactpunt OESO-richtlijnen (NCP) van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Volgens Stapert houdt de geneesmiddelenfabrikant zich niet aan de regels van de OESO. “Ik spreek Mylan erop aan dat ze die drug leveren en dat ze geen clausule hebben ingebouwd.”
Reactie Mylan
Mylan wil alleen schriftelijk reageren: 'Mylan is toegewijd aan het stellen van nieuwe normen in de gezondheidszorg en het verlenen van toegang tot betaalbare geneesmiddelen voor de wereldbevolking van zeven miljard mensen. We hanteren de hoogste standaarden van kwaliteit en integriteit in alles wat we doen. We distribueren onze producten alleen via legale kanalen, om te worden voorgeschreven door zorgverleners in overeenstemming met goedgekeurde etikettering en de geldende normen van de zorg.'