De strijd om de allochtone stem

Deze week richtten twee opgestapte PvdA-leden een eigen beweging op die zich afzet tegen de lijn van de PvdA. Ze spelen in op de stem van allochtone burgers die zich gestigmatiseerd voelen. Farid Azarkan, voorzitter van de belangenorganisatie voor Marokkaanse Nederlanders, zegt dat de PvdA heeft afgedaan. De harde uitspraken van burgemeester Aboutaleb zouden veel Marokkaanse en Turkse Nederlanders gekwetst hebben. Azarkan denkt dat de tijd rijp is voor een partij voor minderheden. Maar bestaat de allochtone kiezer nog wel?

Na de aanslag op het kantoor van het satirisch weekblad Charlie Hebdo sprak burgemeester Ahmed Aboutaleb van Rotterdam in Nieuwsuur. Daarin liet hij zich in felle bewoordingen uit over Nederlanders die met de aanslag sympathiseerden. ‘Als je het niet ziet zitten dat humoristen een krantje maken, ja… mag ik het zo zeggen: rot toch op!’ Eind vorig jaar wendde Aboutaleb zich tot de moslimgemeenschap in Nederland, en riep haar op afstand te nemen van het geweld van de terroristische groepering IS. Dat schoot Farid Azarkan, voorzitter van het Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders (SMN), in het verkeerde keelgat. Aboutaleb zou met zijn harde lijn veel Marokkaanse en Turkse Nederlanders kwetsen. ‘We worden onderdeel gemaakt van iets waarvan we geen onderdeel willen zijn. We willen niet gedwongen afstand nemen van iets waar we part nog deel aan hebben', aldus Azarkan.

'DENK'

Deze week richtten oud-PvdA Kamerleden Tunahan Kuzu en Selcuk Ozturk een nieuwe politieke beweging op, genaamd ‘DENK’. De twee Turkse Nederlanders verlieten in november vorig jaar de PvdA, na een conflict over het integratiebeleid van minister Lodewijk Asscher. Ze gingen verder als groep Kuzu/Ozturk. DENK zegt een beweging te zijn voor alle Nederlanders, maar benadrukt dat moslims zich bij hen thuis kunnen voelen. Het partijprogramma richt zich voornamelijk op thema’s van integratie en discriminatie. Zo willen Kuzu en Ozturk het woord ‘allochtoon’ afschaffen, stellen zij voor het Ministerie van 'Integratie' te vervangen door één van 'Acceptatie', en pleiten zij voor een racismeregister. Mensen die discriminerende uitlatingen doen zouden in dat register moeten worden opgenomen, en zouden geen baan bij de overheid mogen krijgen.

Kuzu en Ozturk zetten zich tevens af tegen de uitspraken van Aboutaleb. Zij verwachten dat moslims die zich niet langer thuis voelen bij de PvdA, zullen overstappen naar DENK. Farid Azarkan (SMN) meent dat de twee een goede kans maken, en ook een aantrekkelijk alternatief bieden voor Marokkaanse Nederlanders. Hij schat in dat ze bij de volgende Tweede Kamerverkiezingen kunnen rekenen op zo’n 3 tot 5 zetels.

Religie

Hoogleraar politicologie Jean Tillie doet al jaren onderzoek naar de stem van de kiezer met een Turkse en Marokkaanse achtergrond. Tillie meent in tegenstelling tot Azarkan dat de beweging van Kuzu en Ozturk in Nederland weinig kans maakt. ‘Religie is nooit een factor geweest in het stembureau. Moslims stemmen op basis van de inhoud van partijprogramma’s’, zegt Tillie. Bovendien willen mensen niet langer worden aangesproken op hun Marokkaanse of Turkse herkomst. ‘Dat is echt voorbij’, stelt de hoogleraar. ‘Misschien halen ze één zetel. Misschien. Op z’n hoogst.’

Nora Azarkan (geen familie van Farid Azarkan) is Statenlid voor de PvdA in Flevoland, en staat voor de aankomende Provinciale Statenverkiezingen op de tweede plek. Ze maakt zich geen zorgen over de concurrentie met Kuzu en Ozturk. ‘De migratie van de jaren ’60 en ’70 is niet meer die van nu. We spreken nu over de derde generatie, mensen zijn geëmancipeerd. Ze stemmen op basis van hun voorkeur.’ Ze spreekt kiezers niet aan als moslim of allochtoon, maar als ‘burgers van dit land.’ ‘Je ziet dat het vaak over heel andere dingen gaat dan geloof. Het gaat over werk, over schulden, net als alle andere Nederlanders.’

Uitsluiting

Toch merkt Azarkan, zelf geboren in Marokko, dat er in haar omgeving hier en daar gevoelens leven van uitsluiting. ‘Sommige mensen hebben het gevoel er niet bij te horen’, zegt ze. ‘Zij willen vooral de issues van migratie, geloof of integratie benadrukken.’ Azarkan daarentegen gelooft in een brede aanpak. ‘De PvdA is er voor de hele samenleving. We hebben het over werk, onderwijs, gezondheidszorg, en óók over minderheden.’

De kans dat de moslimkiezer nu van de PvdA zal overlopen naar 'DENK', wuift Tillie overigens weg. ‘Het beeld dat de PvdA ‘de’ partij voor de moslim- of allochtone kiezer was, klopt niet. De PvdA is op twee momenten populair geweest onder allochtonen. Dat was begin jaren ’80, toen de eerste generatie lokaal kiesrecht kreeg. En een keer in 2006. Toen zag je dat allochtonen massaal op de PvdA stemden.’ In de rest van de verkiezingsjaren stemden Marokkaanse en Turkse Nederlanders heel divers. De stem ging wel voornamelijk naar linkse partijen, zoals GroenLinks, of D66. Maar ook naar bijvoorbeeld het CDA.