Provo, rebels en magisch middelpunt van de jaren zestig

'Klaas Komt', 'uche uche uche', 'lieve (r)evolutie', 'dansen rond Het Lieverdje' en 'krenten uitdelen op de Dam'. Met anarchistische acties en kreten die niemand begreep, verbaasde de Provobeweging vijftig jaar geleden de stad Amsterdam. De autoriteiten reageerden nerveus: niet zelden trad de politie hard op tegen de anarchistische actievoerders.

Filmmaker Willy Lindwer maakte met betrokkenen van toen de documentaire 'Rebelse Stad'.

Nieuwsuur spreekt met Willy Lindwer en met radiomaker Willem de Ridder, die de gebeurtenissen van nabij meemaakten. Ook aandacht voor de unieke foto-collectie van ‘provofotograaf’ Cor Jaring.

Generatieconflict

In mei is het vijftig jaar jaar geleden dat de Provobeweging in Amsterdam werd opgericht. Met happenings bij het beeldje Het Amsterdamse Lieverdje op het Spui en het witte fietsenplan probeerde een klein groepje mensen te breken met de strakke vooroorlogse maatschappij.

In heel Europa werd met verbijstering naar de protestbeweging in Amsterdam gekeken.

Op de achtergrond speelde een generatieconflict. Jongeren in Amsterdam stonden op tegen het gezag. De naoorlogse regentenmentaliteit moest worden afgebroken. Provo zette een trend die door veel actiegroepen en bewegingen werd voortgezet: de milieubeweging, de kraakbeweging en de vrouwenbeweging.

Bijna een jaar na het begin kreeg de Provobeweging haar grootste bekendheid met de aangekondigde verstoring van het huwelijk tussen prinses Beatrix en prins Claus, op 10 maart 1966 in Amsterdam. Geruchten over leeuwenpoep uit Artis, waardoor de politiepaarden op hol zouden slaan, deden de autoriteiten huiveren.

Uiteindelijk bleef het bij een rookbom in de Raadhuisstraat, gemaakt van gemalen suiker. Dat gaf het beste witte effect in de vorm van een wit rookgordijn.

Gouden Kalf

Een jaar na het succes trad de onvermijdelijke neergang in. Deelname aan de gemeenteraadsverkiezingen veroorzaakte voor een scheiding der geesten. Moest Provo een politieke partij worden? Provo haalde in 1966 nog een zetel in de gemeenteraad, maar werd in het voorjaar van 1967 opgeheven.

Voormalig provo en filmmaker Willy Lindwer maakte de documentaire 'Rebelse stad' over de provoperiode. "Zelf ging ik niet naar 't Lieverdje, maar ik maakte alles van dichtbij mee. Het was de periode dat ik op de middelbare school zat bij het Leidseplein en daarna op de Filmacademie in de binnenstad", vertelt Lindwer.

Hij zou daarna naam maken met een groot aantal documentaires waaronder 'Kind in twee werelden' waarvoor hij een Gouden Kalf kreeg.

Unieke vondsten

Het Provoherdenkingsjaar wordt deze lente ook luister bijgezet met een tentoonstelling van foto’s van Cor Jaring in het Amsterdamse stadsarchief. Vlak voor zijn dood schonk de Amsterdamse fotograaf zijn collectie aan het archief, waar nu onderzoek wordt gedaan naar de foto’s.

Jaring (1936-2013) stond als enige vooraan bij alle spraakmakende gebeurtenissen, zoals de provodemonstraties, het dansen rond Het Lieverdje en slapen in het Vondelpark. Hij was ook bij de 'Bed-In' van John Lennon en Yoko Ono in het Hiltonhotel.

Door de foto’s van Jaring kreeg Provo wereldfaam. Nieuwsuur kreeg een inkijkje in Jarings fotoarchief en laat een aantal unieke vondsten, zoals een selectie onbekende kleurenfoto’s, zien.

* Tentoonstelling Cor Jaring in Stadsarchief en Huis Marseille – 13 maart t/m 12 juli
* ‘Rebelse Stad’ is vanaf 5 februari te zien