'VN moet MH17 onderzoeken, niet Nederland'

Tan Sri Aziz, de voormalig topman van Malaysia Airlines, vindt dat het onderzoek naar de crash van vlucht MH17 niet door Nederland moet worden uitgevoerd maar door de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie van de Verenigde Naties (ICAO). Dat zegt hij vanavond in Nieuwsuur.

Aziz: "Ik vind dat de VN dat had moeten doen. Ik weet niet waarom het niet gebeurd is. Misschien omdat het de luchtvaart betreft en men bij gebrek aan kennis van de luchtvaart of om politieke redenen niet tussenbeide wil komen. Maar volgens het internationale recht moet de VN de leiding nemen. In dit geval nam Nederland de leiding. Dat vind ik vreemd."

Oneerlijk onderzoek

Aziz stond aan de basis van Malaysia Airlines en leidde de luchtvaartmaatschappij tijdens de glorietijd in de jaren 80. Sinds zijn vertrek in 1991 is hij advocaat. Daarnaast is hij nog steeds adviseur van MAS.

Hij vreest dat de rol van Nederland een belemmering zal zijn bij de uiteindelijke rechtsgang: "Bij vervolging zal de verdediging zich beroepen op een oneerlijk onderzoek. Neutraliteit is daarom erg belangrijk. Als advocaat ben ik erg gefrustreerd."

Rusland en een groep nabestaanden hebben ook gepleit voor VN-onderzoek. Volgens de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding voldoet het onderzoek aan alle internationale voorwaarden en zijn niet alleen Nederlandse onderzoekers lid van het team.

Aan de afgrond

Malaysia Airlines staat aan de rand van de afgrond, nadat het dit jaar twee van zijn Boeings verloor. Vlucht MH370 verdween spoorloos op 8 maart boven de Indische Oceaan en vlucht MH17 werd op 17 juli uit de lucht geschoten in Oost-Oekraïne. In totaal kwamen 537 inzittenden om het leven.

Billboards en herdenkingsplekken in de Maleisische hoofdstad Kuala Lumpur herinneren aan de twee tragedies in amper vijf maanden. Andrew, de vader van Maira Nari, was purser aan boord van vlucht MH370. Hij verschijnt nog regelmatig in haar dromen, vertelt ze. "Hij stond onderaan de trap en zei dat hij terug was. Toen werd ik wakker. Even dacht ik dat het echt was, maar er was niets."

Het ongeloof is groot als ook vlucht MH17 neerstort. Ex-steward Ismail Nassarudin was bevriend met bemanningslid Sheek Mahmud: "Ik sms'te nog met hem toen hij in Amsterdam was. We spraken af elkaar weer te ontmoeten, maar dat is treurig genoeg dus niet gelukt."

Nationaal icoon

Malaysia Airlines is niet zomaar een luchtvaartmaatschappij voor Maleisië, het geldt als een nationaal icoon. "Het is onze vlaggendrager", zegt oud-topman Tan Aziz. Het bedrijf groeide in de jaren 80 uit tot een prestigieuze luchtvaartmaatschappij, maar na een mislukte privatisering ging het bergafwaarts.

Te dure contracten, te veel personeel en de moordende concurrentie leidden de afgelopen jaren tot forse verliezen. Het ene na het andere herstructureringsplan faalde. De twee tragedies van dit jaar lijken de genadeslag: passagiers mijden de luchtvaartmaatschappij. In het derde kwartaal werd een recordverlies geboekt.

Banen geschrapt

De Maleisische overheid, al grotendeels eigenaar van Malaysia Airlines, heeft nu ook de laatste 30 procent van de aandelen opgekocht. De komende drie jaar pompt de regering nog eens 1,5 miljard euro in het bedrijf. Een nieuw herstructureringsplan moet het bedrijf redden. 6000 van de 20.000 banen gaan verloren.

De macht van de vakbonden is beknot. Steward Ismail Nassarudin werd de laan uitgestuurd toen hij namens de vakbond van cabinepersoneel de topman opriep om op te stappen. "Degenen die kritiek hebben, krijgen waarschuwingsbrieven of worden ontslagen, zoals ik."

De Duitser Christoph Muller, nu nog topman van de Ierse prijsvechter Aer Lingus, gaat Malaysia Airlines vanaf april leiden. Vandaag werd bekend dat de maatschappij op 31 december definitief van de beurs wordt gehaald.

Toch is er de Maleisische premier Najib Razak veel aan gelegen om de luchtvaartmaatschappij te redden: zijn vader was de oprichter.