Wie zijn muziek niet kent, leefde de afgelopen 40 jaar onder een steen. Ennio Morricone is van alle filmcomponisten waarschijnlijk de beroemdste, en ook één van de invloedrijkste.
De 86-jarige Italiaan begint nog iedere ochtend met het schrijven van muziek. De teller staat daardoor inmiddels op 500 soundtracks, vaak onsterfelijke en onmiddellijk herkenbare melodieën.
Hij is bekend geworden met de westernfilms van regisseur Sergio Leone, zoals The good, the bad and the ugly en Once upon a time in the West. Maar ook met de muziek in Once upon a time in America en Cinema Paradiso.
Pen en papier
Nieuwsuur bezoekt de musicus thuis in hartje Rome. Hij neemt ons mee naar zijn werkkamer, waar hij uit zijn hoofd de melodieën en arrangementen die in zijn hoofd zitten, aan het papier toevertrouwt. "Een stukje papier is voor mij genoeg. Ik heb altijd muziek in mijn hoofd, anders kan ik niet schrijven."
Morricone begon al op zesjarige leeftijd met het componeren van muziek. Een paar jaar later startte hij met een opleiding aan het conservatorium in Rome. Zijn eerste stap in de wereld van de filmmuziek zette hij in 1959, maar zijn echte doorbraak kwam toen hij ging samenwerken met regisseur en jeugdvriend Sergio Leone.
Ik moet al mijn muziek weer vergeten, om nieuwe muziek daar niet door te laten beïnvloeden. Daarom luister ik ook nooit wat terug.
Hij componeerde de muziek voor alle Leone-films, acht in totaal, waaronder de eerder genoemde klassiekers. In zijn carrière werkte hij samen met bijna alle Italiaanse topregisseurs. De manier van samenwerken is altijd anders, zegt Morricone. "Van sommigen mag ik helemaal zelf bepalen wat ik doe, anderen willen het liever vanaf het begin samen uitwerken"
Slechte film redden
Volgens de maestro is het overigens onmogelijk om met goede filmmuziek een slechte film te redden. "Die les heb ik al lang geleden geleerd. Ik had ja gezegd tegen een film, ook al was het scenario zwak. Ik had de illusie dat ik met mijn muziek dat wel kon compenseren, maar die illusie heb ik snel moeten laten varen. Muziek is slechts een hulpmiddel."
Zijn oeuvre is omvangrijk en strekt zich uit over zeven decennia. Oud werk luistert hij eigenlijk nooit terug. "Als het klaar is, luister ik er niet meer naar. Ik moet alles weer vergeten. Anders beïnvloed ik daarmee nieuwe muziek die ik maak."
Morricone maakt me groen en geel van jaloezie. Hij is zo geniaal, dat kun je niet nadoen.
Schilderen met geluid
Maestro Morricone kent vele bewonderaars, ook onder muzikale vakgenoten. Zoals popmusicus en filmcomponist Henny Vrienten. De muziek die Morricone voor westernfilms maakte, was totaal nieuw in die tijd, zegt Vrienten. "Het stond haaks op de nette, zoetsappige, georkestreerde, Amerikaanse muziek die tot dan onder westerns zat. Het was veel rauwer, hij maakte gebruik van geluiden, wat tot dan toe helemaal niet gebeurde."
Volgens Vrienten schildert Morricone met geluiden. "Hij zoekt geluiden bij elkaar die je nooit verwacht, het is echt een palet." De regisseurs gaven Morricone ook veel ruimte voor zijn muziek. "Sergio Leone gebruikt het als een groot ingrediënt in zijn films. Het is bijna opera, zoveel tijd is ervoor genomen."
Voor Vrienten betekent Morricone inspiratie. "Maar wel een soort waar ik groen en geel van word, van jaloezie." Hij is ervan overtuig dat iedereen die muziek maakt voor film schatplichtig is aan de Italiaanse componist. "Ik hoor het zo ontzettend vaak, zelfs in reclames. Bijvoorbeeld als je twee cowboys om een pot pindakaas vechten." Zijn muziek is meer een soort taal geworden. "Maar hij is zo geniaal dat je hem toch niet na kan doen."
Concert in Nederland
Sinds enige jaren treedt Morricone als dirigent wereldwijd op met een eigen orkest om de hoogtepunten uit zijn oeuvre uit te voeren. Het is een grote show met onder andere tweehonderd man koor, orkest en crew. Hij moest zijn Europese tour onderbreken toen hij een hernia bleek te hebben.
Inmiddels is de componist weer hersteld en klaar om zijn tour te hervatten. Hij trapt af in Nederland met een optreden in de Ziggo Dome in Amsterdam op 1 februari. Daarna bezoekt hij nog twintig grote Europese steden. Ondertussen is hij nog volop aan het componeren voor nieuwe films. Aan met pensioen gaan, denkt de 86-jarige musicus nog lang niet.