Door een toename van het aantal conflicten in de wereld groeit het aantal asielzoekers. Niet alleen wereldwijd, maar ook in Nederland vragen vluchtelingen steeds vaker asiel aan. De vergelijking met de jaren ’90 dringt zich op. Ook toen kwamen grote aantallen vluchtelingen naar Nederland en ook toen was er een groot tekort aan opvangplaatsen.
De grootste groep asielzoekers komt nu voornamelijk uit Syrië. In de jaren ’90 kwam de grootste groep asielzoekers uit het voormalige Joegoslavië.
Grote stroom asielzoekers
Fred Teeven, staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, luidde de afgelopen jaren meerdere keren de noodklok over de grote aantallen asielzoekers die - net als in de jaren ’90 - voor problemen zorgen in de asielketen. De wachttijd voor een vluchtelingenstatus bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) is inmiddels opgelopen tot gemiddeld 12 weken.
Ook is er een nijpend tekort aan opvangplaatsen. De afgelopen maanden zijn gevangenissen omgebouwd, sporthallen voor noodopvang gebruikt en zelfs een attractiepark huisvest inmiddels asielzoekers. Opvang in tentenkampen, zoals eind jaren ’90 nodig was, lijkt daarmee nu nog niet nodig.
Joegoslavië
Veel van de vluchtelingen uit het voormalige Joegoslavië, die in de jaren ’90 naar Nederland zijn gekomen, zijn nooit meer teruggegaan. Ze wonen nog steeds in Nederland. Volgens Marlou Schrover, professor Geschiedenis van Migratie aan de Universiteit Leiden, is ongeveer tweederde van alle vluchtelingen uit het voormalige Joegoslavië niet meer teruggekeerd naar het land van herkomst. Zij hebben hun bestaan in Nederland opgebouwd.
Naarmate het conflict langer duurt, naarmate de mensen langer in Nederland zijn, hoe kleiner de kans is dat zij zullen terugkeren.
Syrië
Bijna de helft van alle asielzoekers komt nu uit Syrië. Verreweg het merendeel, zo’n 90 procent van alle Syrische vluchtelingen krijgt een verblijfsvergunning.
Volgens Schrover is de kans groot dat ook het merendeel van de Syrische vluchtelingen uiteindelijk in Nederland zal blijven. "Naarmate het conflict langer duurt, naarmate de mensen langer in Nederland zijn, hoe kleiner de kans is dat zij zullen terugkeren."
Ook PvdA-Kamerlid Attje Kuiken gaat ervanuit dat het merendeel van de Syrische vluchtelingen uiteindelijk in Nederland zal blijven. "Je zult zien dat mensen gelukkig geïntegreerd zijn, een partner hebben gevonden, hun kinderen hier op school hebben en de taal spreken, dus geworteld zijn. Dan is het ook de wens om hier te blijven. Ook omdat het in het land van herkomst nog niet veilig is."
Als mensen weten dat ze een verblijfsvergunning krijgen, zorgt dat voor een aanzuigende werking.
Ontheemdenstatus
Vanwege de grote druk op de asielketen en de verwachting dat veel van de asielzoekers in Nederland zullen blijven, pleit CDA fractievoorzitter Sybrand van Haersma Buma voor het herinvoeren van de ontheemdenstatus. "Met een ontheemdenstatus zeg je tegen asielzoekers, je krijgt een veilige haven, maar daar wordt bij gezegd als het weer veilig is, dan ga je weer terug (…) Na de Joegoslaven in de jaren ’90 hebben we nu de Syriërs en die willen we een veilige haven bieden. Dat gaat niet als iedereen dit als migratie ziet en in Europa wil blijven.”
Oud-directeur van de IND Hilbrand Nawijn had in zijn functie te maken met de grote groep vluchtelingen uit het voormalige Joegoslavië. Ook hij ziet het invoeren van de ontheemdenstatus als een maatregel die de stroom van mensen uit Syrië enigszins kan reguleren. "Als mensen weten dat ze een verblijfsvergunning krijgen, zorgt dat voor een aanzuigende werking."