Vanaf 1 januari verandert de zorg. Voor een deel van de mensen is nu al duidelijk dat de consequenties ingrijpend zullen zijn: zij gaan er fors op achteruit. Een aantal valt tussen wal en schip, met alle gevolgen van dien.
De AWBZ financiert op dit moment de zorg van 800.000 mensen. Het gaat vaak om chronisch zieken. De AWBZ verdwijnt en vanaf 1 januari komen alle mensen in een andere regeling terecht. Een deel gaat naar de zorgverzekeringswet (200.000 mensen wijkverpleging). De groep cliënten met de grootste zorgvraag gaat naar de Wet Langdurige Zorg (280.000). En een ander groot deel gaat naar de gemeenten (250.000 wmo en 70.000 jeugdwet).
Daar bovenop worden de gemeenten verantwoordelijk voor nog eens 350.000 minderjarigen (afkomstig van de provincie en de zorgverzekeringswet) vanwege de nieuwe Jeugdwet.
Essentiële hulp verdwijnt
Voor sommige mensen zet de nieuwe wet de zorgcontinuïteit op het spel. De betrokkenen trekken overal aan de bel, doen hun verhaal en er wordt naar geluisterd, maar tot nu toe nog zonder oplossing.
Nieuwsuur bezoekt een 57-jarige vrouw die per 1 januari geen een-op-een-nachthulp meer krijgt vanwege de nieuwe regels in de Wet Langdurige Zorg. Die nachtzorg is voor haar essentieel omdat ze bij een complicatie binnen twee minuten hulp moet krijgen, anders kan ze overlijden.
Geen duidelijkheid
Verder het verhaal van Thijmen, een jongen van 1,5 jaar met een zeldzame stofwisselingsziekte. Door deze ziekte heeft hij honderden epileptische aanvallen per dag. Hij kan niet zien, eten, zitten, draaien. In feite is en blijft hij een pasgeboren baby. Zijn ouders krijgen vanaf 1 januari 12,5 procent minder budget van de zorgverzekeraar. Daardoor kunnen ze de huidige kinderverpleegkundigen minder vaak inhuren.
Ook de 15-jarige Youp valt tussen wal en schip. Hij is blind, autistisch en heeft een verstandelijke beperking. Zijn problemen zijn zo ingewikkeld dat hij niet plaatsbaar is in een instelling. Iedere instantie zegt tegen zijn moeder dat Youp in de Wet Langdurige Zorg thuishoort, maar vanwege een bureaucratische reden moet zijn moeder voor de zorg aankloppen bij de gemeente.
De gemeente biedt voorlopig geen duidelijkheid over de zorg voor Youp. "Ik krijg overal te horen: als straks blijkt dat uw zoon deze zorg nodig heeft, dan komt hij alsnog in de Wet Langdurige Zorg. Dan denk ik, dat blijkt al tien jaar, wanneer is dan straks?", zegt zijn moeder Saskia.
Geen idee van veranderingen
Het ministerie van Volksgezondheid heeft speciale voorlichtingsfilmpjes, meldlijnen en interventieteams. Maar veel mensen die dagelijks afhankelijk zijn van zorg hebben nog altijd geen idee wat er voor hen gaat veranderen vanaf 1 januari.
Wie vragen heeft over de zorg kan bellen met het informatienummer van de overheid: 0800-0126. Daar krijgen mensen vaak het advies om weer ergens anders heen te bellen. Er zit geen team achter dat zich bezighoudt met moeilijke gevallen die in de problemen komen. Terwijl staatssecretaris van Volksgezondheid Martin Rijn wel die indruk wekt.
Vorige week zei hij in de Eerste Kamer: "Bij het Centraal Administratie Kantoor (CAK) is een rapid response team ingericht, dat vragen van cliënten beantwoordt die ondanks alle inspanningen toch tussen wal en schip dreigen te vallen." Cliënten die in de problemen komen en vragen naar het team komen er vooralsnog niet mee in direct contact, zo melden zij Nieuwsuur.
Komt het team met oplossingen?
Na onderzoek van Nieuwsuur blijkt dat er tot begin deze week (nog) geen echt team bestaat dat problemen met de continuïteit van zorg van individuele cliënten oplost. Het ministerie kan niet zeggen sinds wanneer het rapid response team in actie is, wat het mandaat van het team is en of het team met oplossingen komt. Nieuwsuur heeft tot op de dag van vandaag geen antwoord gekregen van het ministerie op deze concrete vragen. Inmiddels kunt u de antwoorden aan de rechterkant vinden.
Op 20 november schrijft staatssecretaris Van Rijn aan de Tweede Kamer: "Indien cliënten onverhoopt tussen wal en schip dreigen te raken, heb ik op verzoek van uw Kamer, na overleg met de cliëntenorganisaties de heer Terpstra gevraagd ook hiertoe zijn interventieteam in te zetten." Maar het Interventieteam Hervorming Langdurige Zorg van Doekle Terpstra is er niet voor individuele wal-en-schip-gevallen. Volgens Terpstra kunnen die mensen terecht bij het telefonisch meldpunt.
Concrete actie laat op zich wachten
Veel cliënten komen uiteindelijk terecht bij het speciale informatiepunt WLZ-overgangsrecht (tel. 030-7897878). Dat informatiepunt wordt bemand door mensen van cliëntenorganisatie Per Saldo en belangenkoepel Ieder(in). Het enige wat zij kunnen doen is de veranderingen uitleggen, knelpunten verzamelen en doorgeven aan het ministerie van Volksgezondheid. Ook dit informatiepunt kan geen concrete knelpunten oplossen.
Ieder(in) bevestigt het beeld dat concrete actie erg lang op zich laat wachten. "VWS, zorgverzekeraars en gemeenten moeten nu echt komen met passende oplossingen voor de mensen die tussen de wal en het schip dreigen te vallen."