Morgen bespreekt de Tweede Kamer de justitiebegroting van minister Ivo Opstelten. Aan de vooravond komt de Raad van de Rechtspraak met een noodkreet: de rechters hebben het te druk. Voorzitter Frits Bakker noemt de werkdruk onacceptabel.
Nederland telt 2500 rechters, die behandelen samen 1,7 miljoen zaken per jaar. Maar de kwaliteit van de rechtsspraak staat onder druk, door veranderingen van de afgelopen jaren. Dat concludeert de visitatiecommissie van de rechterlijke organisatie eind oktober in een rapport.
Rechters hebben geen tijd om zichzelf bij te scholen. Reflectie, studie en feedback komen in het geding. "Medewerkers gaven aan dat zij zich zorgen maken over de kwaliteit van hun werk en dat zij bang zijn voor gezondheidsklachten", schrijft de commissie.
Kwantiteit staat voorop
Klachten over een hoge werkdruk klinken al langer. In 2012 ondertekenen zo'n vijfhonderd rechters een pamflet waarin ze stellen dat een te hoge werkdruk de rechtspraak bedreigt. Veel zaken krijgen niet de aandacht die ze verdienen. Niet de kwaliteit, maar de kwantiteit staat voorop en bepaalt het functioneren van de rechter.
ZSM-werkwijze
Een verandering die de werkdruk van de rechters niet ten goede komt, is de zogeheten ZSM-werkwijze. Dat staat voor Zo Snel, Slim, Selectief, Simpel, Samen en Samenlevingsgericht Mogelijk. Het gaat om een versnelde rechtspraak die in 2013 werd ingevoerd als bezuinigingsmaatregel.
Vaak wordt al op de dag van aanhouding al bepaald wat er met een zaak gebeurt: niet vervolgen, gelijk een datum prikken voor een rechtszaak of direct een boete of taakstraf opleggen. Met het betalen van een strafbeschikking bekent een verdachte schuld en krijgt hij direct een strafblad.
Meer salaris
Veel kleine zaken komen daardoor terecht bij het Openbaar Ministerie. Maar van een verlichting van de werkdruk voor rechters is geen sprake. Die krijgen nu alleen nog de grote, ingewikkelde zaken op hun bord. Maar hun salaris blijft gelijk. Daar zijn de rechters het niet mee eens.