Harde woorden, ongeloof en ongeduld overheersen mislukte formatie-debat
Het debat is voorbij, nu wachten op een nieuwe stap
Het debat heeft niet lang geduurd. Nu is het wachten op de volgende stap van Tjeenk Willink.
Hoe kon het zo fout gaan?
Hoe nu verder?
Ron Fresen blikt terug op het debat. Klaver is door de andere onderhandelaars neergezet als een "man die niet durft". "Alle sluizen gingen open." Het is nog niet duidelijk hoe Tjeenk Willink nu verder gaat met zijn onderzoek naar een meerderheidskabinet. "Hij laat zich niet klein krijgen en gaat rustig verder," aldus Fresen. "Hoe? Niemand die het weet."
Tjeenk Willink's vergezichten gaat Wilders te ver
De informateur neemt van zijn spreektijd gebruik om de vraag op te werpen op welke manier in een kabinetsformatie gepraat moet worden over klimaat, sociale scheidslijnen en Europa. "Hoe werk je in en aan een systeem?", vraagt hij zich openlijk af. Wilders gaat dit te ver. "Het lijkt hier wel een hoorcollege. We willen gewoon een informateur." Tjeenk Willink snapt de kritiek, maar gaat door met zijn verhaal. "Ik wil niet dat ik later denk; je stond erbij en deed niets."
Tjeenk Willink: we gaan nu niet over op minderheidskabinet
De informateur maakt duidelijk dat hij nog niet denkt aan een minderheidskabinet. Bijna alle fractievoorzitters willen een meerderheidskabinet en er is slechts een van die opties - weliswaar twee keer - bekeken. "Ik vind het niet acceptabel om nu er een meerderheidsvariant is mislukt over te gaan op een minderheidskabinet."
Tjeenk Willink aan het woord
Tjeenk Willink dankt de onderhandelaars voor hun openheid en hun inzet. "We zijn ver gekomen, maar juist niet ver genoeg."
Baudet heeft drie opties
Forum voor Democratie wil een kenniskabinet, een kabinet met de PVV of nieuwe verkiezingen. En hij denkt dat Rutte wacht op een andere baan.
Kuzu: rode loper voor Asscher
De leider van Denk denkt dat er nu maar een oplossing is. "De rode loper uitrollen voor PvdA-leider Asscher.".
De tijd tikt door....
De SGP vindt het een voordeel dat nu heel zeker is dat de combinatie VVD-CDA-D66-GroenLinks niet mogelijk is. Hij roept wel andere partijen op om na te denken over de door hun opgeworpen blokkades.
50Plus wil aanschuiven
Henk Krol vindt een debat niet echt nodig, omdat er haast geboden is. Hij wil wel weten of er nog meer problemen waren.
Hij stelt voor om als vierde partij aan te schuiven, dan komt de coalitie op 75 zetels. Geen meerderheid, maar precies de helft van het aantal Kamerleden.
PvdD: probeer het eens zonder CDA
De Partij voor de Dieren adviseert Tjeenk Willink om een klimaatkabinet te vormen, zonder het CDA. Want deze partij doet te weinig voor het klimaat. "Wij houden ons beschikbaar voor een constructief gesprek."
Segers: hoe gaat het nu verder?
De leider van de ChristenUnie heeft vooral vragen aan informateur Tjeenk Willink hoe hij het verder gaat aanpakken. Er is haast geboden, zegt Segers. "We kunnen niet eindeloos wachten."
Asscher: ik weet hoe lastig het is met die lui
Asscher geeft aan dat hij het migratie-standpunt van GroenLinks niet deelt. Hij vindt het jammer dat de formatie mislukt is. Hij noemt het flauw om alleen GroenLinks de schuld te geven. "Ik weet hoe lastig het is met die lui."
SP: ik zeg niets over migratie-tekst
Buma en Rutte proberen van SP-leider Roemer een oordeel te krijgen over het migratieplan dat Tjeenk Willink heeft geschreven. Roemer doet het niet, omdat hij bang is dat hij dan ergens aan vast zit als er ooit met hem onderhandeld wordt. Buma: "U geeft geen mening over dit? Had u dan geen ander vak moeten kiezen.?"
'Voor drie partijen is Klaver nu passé'
Waarom krijgt Klaver in zijn spreektijd geen enkele vraag van Rutte, Buma en Pechtold? Hij wordt in de vergaderzaal genegeerd, constateert NOS-verslaggever Ron Fresen. "Het is passé. Hij doet er niet meer toe." De partijen willen Klaver in het debat niet meer de maat nemen.
SP: moet andere partij geen initiatief nemen?
Roemer vindt de formatie veel te lang duren en vraagt zich af of de VVD als grootste partij nog wel het voortouw moet nemen.
Klaver: niet terugsturen naar niet-veilige landen
Klaver vindt dat vluchtelingen niet teruggestuurd mogen worden naar derde landen, die Europa veilig noemt. "Daar is het niet veilig." Asscher blijft verbaasd. "Dus als het om een Zwitsers opvangkamp in Tunesie gaat, mogen ze van u daar niet heen?" Klaver: "Nee, ze moeten ook integreren. We willen politieke vluchtelingen niet wegsturen."
Asscher: maar dat wil toch niemand?
De PvdA-leider snapt het niet, want in het voorstel van Tjeenk Willink staat nergens dat politieke vluchtelingen teruggestuurd worden. "Niemand wil dat toch?"
Klaver: wij willen politieke vluchtelingen niet terugsturen
GroenLinks-leider Klaver zegt dat zijn partij niet wil dat politieke vluchtelingen worden teruggestuurd. Hij baalt ook van het mislukken, zegt hij.
Pechtold kijkt ook naar zichzelf
De D66-leider vindt niet dat VVD, CDA en D66 een te streng migratiebeleid voor ogen hadden, zoals GroenLinks zegt. "Ik heb drie maanden gezocht naar een principiële ondergrens, maar ik heb hem niet aangetroffen." Hij rekent de mislukking ook zichzelf aan. "Ook ik noem mezelf onwillig en onmachtig."
GroenLinks reageert op Twitter
En wat doet Klaver?
'Beschamend voor het aanzien van de politiek'
Ook Pechtold is glashelder. Er is veel te veel tijd verloren gegaan en het binnen drie maanden nog niet rond krijgen van een kabinet noemt hij zeer slecht voor het aanzien van de politiek. Hij vindt onredelijk wat GroenLinks heeft gevraagd.
Buma: we zijn terug bij af
CDA-leider Buma noemt de eis van GroenLinks "volstrekt onmogelijk". "We zijn terug bij af". Hij looft de opstelling van Tjeenk Willink die weer verder wil gaan.
Rutte vindt het een 'klein probleem'
Ron Fresen: stoom afblazen en alle ballen op
NOS-verslaggever Ron Fresen zegt dat de tijd van aardig zijn tegen GroenLinks voorbij is. "Het wordt een debat van stoom afblazen." Na de vorige mislukte formatiepoging bleven de vier partijen aardig voor elkaar. "Vandaag was dat zeker niet zo. Alle sluizen gingen open, alle ballen van VVD, CDA en D66 gingen op Klaver van GroenLinks. Die krijgt het dus zwaar in het debat."
Fresen denkt dat het debat misschien duidelijkheid zal geven welke politieke openingen er nu zijn. "Het is voor andere partijen belangrijk dat ze nu tamelijk precies weten waarop deze poging met GroenLinks kapot is gegaan. Dat bleef altijd een beetje schimmig. Nu weten de anderen dat de optie met GroenLinks ook echt dood is.
Rutte: doodzonde, teleurgesteld en verbijsterd
Rutte somt allerlei argumenten op om duidelijk te maken dat GroenLinks is afgehaakt over een klein punt, waar ook goede Europese regels over zijn. Hij zegt ook dat er een nationaal belang is om een meerderheidskabinet te vormen, ook vanwege de internationale situatie, zoals het terugtrekken van Trump uit het Parijs-akkoord. "Er gebeurt heel veel in de wereld."
Wilders: stoofvlees en zonnetje heeft niets opgeleverd
PVV-leider Wilders verwijt VVD, CDA en D66 dat ze met GroenLinks weer in zee zijn gegaan. "Ze weten toch dat je met GroenLinks geen afspraken kan maken over migratie." Hij snapt niet waarom Rutte met GroenLinks stoofvlees heeft gegeten bij Tjeenk Willink thuis en waarom Rutte en Pechtold hebben gepraat in een strandtent. Het gaat niet met GroenLinks. "Dat kan een blind paard nog zien."
(Bijna) alle partijen willen debat
Alleen voor 50Plus is een debat over de mislukte formatiegesprekken niet echt nodig, want informateur Tjeenk Willink kan beter meteen verder om geen tijd te verliezen. De andere fractievoorzitters willen wel meteen met de informateur praten. De spreektijd is 4 minuten per fractievoorzitter.
Weinig vriendelijke woorden over GroenLinks
Mede-onderhandelaars Rutte (VVD), Buma (CDA) en Pechtold (D66) steken hun teleurstelling, ergernis en ingehouden woede niet onder stoelen of banken. Onverantwoord, zegt Buma. Pechtold: "Verbijsterend en teleurstellend." En Rutte noemt het "inhoudelijk verbijsterend".