'Assad moet weten dat je niet wegkomt met gebruik chemische wapens'
Liveblog gesloten
In Washington is het nu diep in de nacht. Veel internationale regeringen, onder wie Nederland, hebben inmiddels gereageerd op de raketaanval van Amerika. We sluiten hierbij het liveblog. Alle ontwikkelingen over het nieuws kun je natuurlijk wel verder volgen op de site en app.
Samengevat: De VS heeft vannacht 59 Tomahawk-raketten afgevuurd op een vliegbasis ten zuidoosten van de stad Homs. Rusland was daar vooraf van op de hoogte gebracht en de gevechtsvliegtuigen op de basis konden op tijd worden weggehaald. Bij de aanval zijn volgens de Syriërs zeker zes mensen omgekomen en er zijn meerdere gewonden.
De meeste westerse landen zijn ervan overtuigd dat de Amerikaanse aanval een proportionele vergelding is van het gebruik van chemische wapens door Assad. Rusland daarentegen stelt dat de aanval significante schade heeft toegebracht aan de relatie van Rusland met de VS.
'Khan Sheikhoun aangevallen'
Het Syrische dorp Khan Sheikhoun, dat dinsdag werd aangevallen met gifgas, zou nu opnieuw gebombardeerd zijn. Het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten zegt dat ooggetuigen melden dat er luchtaanvallen zijn uitgevoerd. Onduidelijk is nog wie er achter het aanval zit.
Kabinet: raketaanval is proportionele reactie
Het Nederlandse kabinet heeft begrip voor de aanval van de Verenigde Staten en noemt de raketten een proportionele reactie. "Het is een waarschuwing aan Assad dat het gebruik van gifgas nooit kan", schrijft de regering in een officiële reactie.
De Nederlandse regering noemt het gebruik van gifgas een misdaad tegen de menselijkheid, de overtreffende trap van geweld en verderf. "De internationale gemeenschap kan daar niet duidelijk genoeg tegen opkomen. Helaas blokkeerden Rusland en China deze week in VN Veiligheidsraad deze week een gemeenschappelijke resolutie tegen Syrië. De internationaalrechtelijke weg om een gezamenlijke vuist te maken, liep daarmee dood. Opnieuw. De Verenigde Staten hebben afgelopen uren een duidelijk signaal gegeven dat met het gebruik van gifgas een grens is overschreden. "
Wel benadrukt het kabinet dat via de VN gewerkt moet worden aan een gezamenlijk antwoord op het drama in Syrië en de regio. "Uiteindelijk is een rechtmatig en gezamenlijk internationaal antwoord het best en enig denkbare antwoord op wetteloosheid, geweld en oorlogsmisdaden. Nederland zal daaraan blijven bijdragen waar mogelijk."
Syrië: aanval buitensporig en agressief
Een woordvoerder van het Syrische leger noemt de aanval van de VS buitensporig en agressief. Hij zegt dat er zes doden zijn gevallen en enkele mensen gewond zijn geraakt.
VS-diplomaat bij ministerraad
De hoogste diplomaat van de Amerikaanse ambassade in Den Haag, Shawn Crowley, heeft tijdens de ministerraad de adviseurs van premier Rutte bijgepraat. Hij zei dat hij Nederland als NAVO-bondgenoot heeft geïnformeerd over wat er is gebeurd. Dat doen de ambassadeurs in andere NAVO-lidstaten ook.
Er is op dit moment geen Amerikaanse ambassadeur in Nederland. Tot er een nieuwe is benoemd is Crowley de hoogste vertegenwoordiger.
NAVO geïnformeerd over aanvallen
Een woordvoerder van de NAVO zegt dat secretaris-generaal Stoltenberg vooraf is geïnformeerd over de Amerikaanse aanval. Verder verwijst de NAVO voor alle informatie over de aanval naar de Amerikaanse autoriteiten.
Stoltenberg veroordeelde woensdag de gifgasaanval in Syrië in felle bewoordingen. "Dit is de derde keer dat deze barbaarse wapens gebruikt worden in een maand tijd."
Koenders: forse waarschuwing aan Assad
Demissionair minister Koenders van Buitenlandse Zaken heeft begrip voor de aanval van de Verenigde Staten. "Het is duidelijk een forse waarschuwing aan het regime van Assad. Ook Assad moet weten dat je niet zomaar wegkomt met het gebruik van chemische wapens."
Koenders vindt het wel belangrijk om nu zo snel mogelijk te deëscaleren.
'Consequent besluit van inconsequente president'
Veel internationale leiders hebben al gereageerd op de aanval van de Amerikanen in Syrië. Ook uit Den Haag druppelen nu de reacties binnen.
VVD-Kamerlid Ten Broeke zegt dat de VS zijn houding tegenover de Syrische president Assad gewijzigd heeft door vannacht aan te vallen. Hij stelt dat de vergelding van de inzet van chemische wapens is hersteld. "Het is een consequent besluit voor de Amerikaanse president wiens buitenlandveiligheidsbeleid tot nu toe volkomen inconsequent en onvoorspelbaar was."
Ten Broeke is wel benieuwd hoe landen als Rusland, Iran, China, maar ook soennitische rebellen de aanval opvatten, schrijft hij op Twitter.
Vicepremier Asscher zegt dat hij begrip heeft voor de Amerikaanse aanval. Hij hoopt dat de aanval als waarschuwing werkt tegen het gebruik van "afgrijselijke wapens" als gifgas.
De SP ziet militair ingrijpen met raketten helemaal niet zitten. "Het laatste wat Syriërs nu nodig hebben zijn nog meer bommen van Trump, Erdogan en Assad", concludeerde Kamerlid Karabulut vannacht, nog voor de aanval plaatsvond. Zij pleit ervoor dat de OPCW de chemische gifgasaanval van dinsdag onderzoekt.
Britten: aanval niet bedoeld als start voor nieuw militair ingrijpen
De Britse minister van Defensie Fallon zegt dat de Amerikaanse aanval bedoeld is om Assad te ontmoedigen van het gebruik van nieuwe chemische wapens. Hij laat weten dat hij het niet ziet als het begin van nieuw militair ingrijpen. "Het was een hele beperkte aanval op één vliegveld, en de aanval was volledig gepast."
Fallon zegt dat Groot-Brittannië niet betrokken is bij de aanval, maar benadrukt dat hij er wel volledig achter staat.
De aanval van 59 kruisraketten op de Syrische luchtmachtbasis doet geen goed voor de toch al bekoelde relatie tussen de Verenigde Staten en Rusland. Volgende week staat een bezoek gepland van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Tillerson aan Rusland. Aan hem de taak om in Moskou de band tussen beide landen te verbeteren.
Trump is als president van gedachte veranderd
Vanochtend duikt een tweet op van Donald Trump uit 2013, toen hij president Obama met felle bewoordingen bekritiseerde over het feit dat hij nadacht over een aanval in Syrië. "Als je het doet gebeuren er hele slechte dingen."
Obama stelde dat Syrië een "rode lijn" was overgegaan na het gebruik van chemische wapens, maar stuurde uiteindelijk geen raketten naar Syrië. Wel sloot hij een akkoord met Assad om de meerderheid van de chemische wapens te vernietigen.
De tweet is natuurlijk al jaren oud, maar laat duidelijk zien dat Trump niet stond te springen voor een Amerikaanse aanval op Syrië.
'Het kan ook dat Assad helemaal de kop in de wind gooit'
Defensiespecialist Ko Colijn schetst in het NOS Radio 1 Journaal mogelijke vervolgscenario's na de actie van de Amerikanen. "Het kan zijn dat de Amerikanen zeggen: we laten het hierbij, we doen het alleen maar in reactie op eventuele chemische aanvallen."
Colijn zegt dat het mogelijk is dat Rusland onder luid protest en geschreeuw de Amerikaanse raketaanval accepteert. "Ze kunnen het misschien wel begrijpen. Ze zijn zelf ook actief in Syrië, ook met kruisraketten."
Volgens de defensiedeskundigen is het mogelijk dat Syrische strijders weglopen van de onderhandelingstafel. "Syriërs die onafhankelijk van de Russen opereren kunnen nu zeggen: elke onderhandeling met de Amerikanen erbij, of het nu in Genève of Kazachstan is, die zeggen we af."
Chemisch wapenverdrag
Gisteren gingen de Syriërs schoorvoetend akkoord met een onderzoek naar de gifgas-aanval van deze week. Het kan zijn dat ze deze afspraak nu weer inslikken en alsnog inspecteurs van de OPCW weigeren in het gebied. Colijn: "Het kan ook dat Assad helemaal de kop in de wind gooit en zegt: ik hou me helemaal nergens meer aan, ik trek me terug uit het chemische wapenverdrag."
'Het lijkt erop dat er via Rusland gewaarschuwd is'
Correspondent Sander van Hoorn vertelt over de reacties op de raketaanval.
Reconstructie Amerikaanse aanval
De Britse krant The Telegraph heeft een overzicht gemaakt van hoe de Amerikaanse aanval waarschijnlijk in zijn werk gegaan is. Van voorbereiding en uitkiezen van het doel tot het daadwerkelijk afvuren van de Tomahawks.
Waarom er juist voor die raketten werd gekozen? Ze kunnen gebruikt worden om doelen van meer dan duizend kilometer verderop te raken. Het afvuren via schepen heeft de voorkeur, omdat vliegtuigen kunnen worden neergeschoten. Ook is de dichtstbijzijnde vliegbasis in Turkije, en dan had de VS toestemming moeten vragen, concludeert de krant.
Het nieuws in hoofdlijnen
Reacties uit Turkije, Polen en Frankrijk
De Turkse vicepremier Kurtulmus noemt de Amerikaanse aanval op de vliegbasis bij Homs positief. Hij vindt het belangrijk dat de internationale gemeenschap eensgezind optreedt tegen de Syrische president Assad en zegt dat Syrië volledig gestraft moet worden in de "internationale arena". Kurtulmus hoopt dat de Amerikaanse aanval bijdraagt aan het vredesproces.
Ook de Poolse regering is positief over de raketaanval. Een woordvoerder van de regering zegt dat de Verenigde Staten zich sterk maken voor wereldvrede en dat er soms momenten zijn waarop je moet reageren.
De Franse regering van Buitenlandse Zaken Ayrault meldt dat hij vannacht geïnformeerd is over de aanval, en zegt dat hij die steunt. "Het gebruik van chemische wapens is ontstellend en moet worden gestraft, omdat het een oorlogsmisdaad is." Wel zegt hij ook dat Frankrijk geen confrontatie zoekt met Iran en Rusland, die Syrië steunen.
'Syrische leger haalde vliegtuigen weg'
Volgens bronnen van de Libanese zender al-Mayadeen heeft het Syrische leger voor de aanval de meeste straaljagers geëvacueerd, voordat de luchtmachtbasis werd bestookt door de Amerikanen. Dit lijkt erop te wijzen dat de Syriërs vooraf wisten van de aanval.
'Duidelijke tik naar Assad'
Correspondent Wouter Zwart over de aanvallen van Amerika op doelen in Syrië. Volgens Zwart waren de aanvallen persoonlijk verzoek van president Trump zodat die kan laten zien dat hij geen schoothondje is van Rusland, een bondgenoot van Assad.
Kremlin: aanvallen beschadigen banden met Rusland
Rusland zegt dat de Amerikaanse aanval significante schade toebrengt aan de relatie tussen de Verenigde Staten en Rusland. Volgens president Poetin is de Amerikaanse actie een poging om de wereld af te leiden van de vele burgerdoden die in Irak zijn gevallen.
Poetin noemt de aanvallen een serieus obstakel voor de vorming van een internationale coalitie tegen terrorisme.
Luchtmachtbasis voor de aanval
Het Amerikaanse ministerie van Defensie heeft een satelliet-foto vrijgegeven van de luchtmachtbasis van oktober 2016. Beelden van de basis na de inslag van de 59 Tomahawk-raketten zijn er nog niet.
Syrië spreekt van Amerikaanse agressie
De Syrische staatstelevisie kwam direct met een reactie op het Amerikaanse bombardement. "De Amerikaanse agressie komt zoals zij beweren als een reactie op de zogenaamd chemische aanval op Khan Sheikhoun."
'God bless America and the entire world'
De BBC heeft de toespraak die president Trump vannacht hield uitgeschreven en gepubliceerd. "Door een dodelijk zenuwgas te gebruiken heeft Assad de levens van hulpeloze mannen, vrouwen en kinderen vernietigd. Het was een langzame en brute dood voor velen. Zelfs prachtige baby's zijn wreed vermoord door deze barbaarse aanval."
Trump sloot zijn toespraak af met: "God bless America and the entire world". Net binnengekomen: de president zou van tevoren met Frankrijk hebben overlegd over de aanval.
Republikeinse senator steunt Trump
De Republikeinse senator Marco Rubio staat achter het besluit van president Trump om de legerbasis bij Homs aan te vallen. "Hij heeft een militaire basis aangevallen die niet alleen werd gebruikt voor chemische aanvallen, maar waarschijnlijk ook voor toekomstige chemische aanvallen. Dus het had een duidelijk strategisch doel."
Internationale reacties: van steun tot veroordeling
De eerste reacties uit de internationale politiek druppelen binnen. Saudi-Arabië zegt dat het land volledig achter de Amerikaanse aanvallen staat, meldt de Arabische zender Al Arabya. Ook de Australische premier Turnbull noemt de aanval een "proportionele en uitgemeten reactie".
Uit Iran klinkt een heel ander geluid. Iran veroordeelt de Amerikaanse aanval ten zeerste, schrijft het Iraanse persbureau.
Mogelijk vier doden, eerste foto's vrijgegeven
Het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten zegt dat er bij de aanval zeker vier doden zijn gevallen. De activistengroep, die gestationeerd is in Londen, zegt dat de vliegbasis bij Homs volledig verwoest is door de raketaanval. Vier militairen, onder wie een officier zouden zijn gedood.
Het Syrische leger heeft nog geen dodental naar buiten gebracht.
Trump: vrede en harmonie zullen zegevieren
De Amerikaanse president Trump heeft van alle geciviliseerde landen hulp gevraagd bij het beëindigen van het bloedbad in Syrië. Hij kwam vannacht met een korte verklaring. "Vrede en harmonie zullen zegevieren", zei de Amerikaanse president. Volgens Trump heeft zijn leger vitale onderdelen van de Syrische krijgsmacht geraakt.
Slachtoffers
De gouverneur van Homs zegt dat er bij de Amerikaanse aanval doden zijn gevallen. Onduidelijk is nog hoeveel.
Verder zei hij dat twee uur na de raketaanval nog steeds reddingswerkers bezig zijn. Er is brand uitgebroken. Volgens hem werd de basis gebruikt in de strijd tegen IS. Bekijk hieronder de locatie van de militaire basis bij Homs.
Liveblog Syrië
Goedemorgen. De Verenigde Staten hebben luchtaanvallen uitgevoerd op doelen in Syrië die in handen zijn van het regeringsleger, als reactie op de gifgasaanval van dinsdag. Het is de eerste keer dat de VS het Syrische leger direct aanvalt, eerdere raketaanvallen in Syrië waren gericht tegen IS. Volg alle ontwikkelingen in dit liveblog.
Trump had vergelding min of meer aangekondigd
De Amerikaanse president Trump had woensdag de gifgasaanval in Syrië al ontoelaatbaar genoemd. In een persconferentie legde hij de volle verantwoordelijkheid en zei hij dat zijn houding ten opzichte van Assad en Syrië "ingrijpend is veranderd". Daarbij liet hij doorschemeren dat hij van plan was om in te grijpen, maar wat hij concreet van plan was, zei hij niet. "Trump bleef daar in zijn toespraak vaag over. Hij zei: wacht maar af, jullie zullen het wel zien", zei correspondent Wouter Zwart.
