Campagneblog 14-3: het campagne voeren is voorbij, nu gaat het echt beginnen
Drie weken lang campagne voeren, en dat in een filmpje
Flyers, selfies, cadeautjes, drukte en ga maar door: het waren lange dagen voor de lijsttrekkers tijdens de campagne de afgelopen weken. We maakten een overzicht van de leukste, mooiste en meest opmerkelijke beelden.
En met dit overzicht van de leukste campagnebeelden sluiten wij ook meteen ons Campagneblog af. Alle berichtgeving over het NOS-slotdebat kunt u volgen in ons liveblog vanaf 20.30 uur.
Peilingwijzer: VVD loopt uit, PVV en CDA vrijwel gelijk
Op grond van de peilingen heeft de VVD de beste papieren om morgen opnieuw de grootste partij te worden. In de laatste Peilingwijzer voor de verkiezingen staat de VVD net als gisteren op 24-28 zetels. De VVD is sinds zaterdag wel ruim een zetel gestegen, volgens Tom Louwerse, de maker van de Peilingwijzer, een significant effect.
Het CDA en de PVV kruipen dichter naar elkaar toe en staan nu vrijwel gelijk. De PVV is weer wat verder gedaald naar 19-22 zetels, terwijl het CDA is geklommen naar 19-21 zetels. Maar het verlies van de PVV sinds zaterdag is niet significant en het beeld van de partij in de peilingen is diffuus. Niet bij alle peilbureaus zakt de PVV, en bij De Hond heeft de partij sinds zaterdag zelfs twee zetels gewonnen.
Het verschil tussen het CDA en D66 is wat groter geworden: de partij van Alexander Pechtold staat in de Peilingwijzer net als gisteren op 17-19 zetels. GroenLinks volgt met 16-18 zetels.
Lees hier verder:
Het is bijna zover: het NOS-slotdebat
Het is bijna zover: het NOS-slotdebat. Voor de lijsttrekkers van de politieke partijen de laatste kans om grote groepen kiezers te bereiken. Het slotdebat op NPO 1 begint rond 20.30 uur, na het Acht Uur Journaal. Het is ook te volgen via deze site, NPO Politiek, Facebook en YouTube. Kijkers in het buitenland kunnen afstemmen op BVN-tv.
Ron Fresen: hier moet je op letten bij het NOS-slotdebat
Vanavond om 20.30 uur wordt het NOS-slotdebat georganiseerd. "Het is voor alle deelnemers de laatste kans", zegt politiek verslaggever Ron Fresen. "Bijvoorbeeld bij de PvdA weten ze dat Asscher zich tegenover Wilders moet laten zien om nog linkse kiezers voor zich te winnen." Maar dat geldt ook voor Klaver tegenover Rutte of Buma en Pechtold tegenover elkaar, zegt Fresen.
Het lijkt erop dat de Turkijecrisis een effect heeft op de peilingen voor de VVD, zegt Fresen. "Eerst was de VVD lange tijd stabiel en kroop de rest dichterbij. Nu is er opeens effect voor Rutte, hoe pakt dat vanavond uit?"
En de tegenvaller is er voor Jan Roos. "Zijn Voor Nederland had alles ingezet op een harde confrontatie met Denk. Het nieuws rondom de Turkijecrisis beloofde een fel debat, maar Kuzu, die het moet hebben van de steun van Turkse Nederlanders, zegde op het laatste moment af.
Het slotdebat op NPO 1 begint rond 20.30 uur, na het Acht Uur Journaal. Het is ook te volgen via deze site, NPO Politiek, Facebook en YouTube. Kijkers in het buitenland kunnen afstemmen op BVN-tv.
Een kijkje achter de schermen bij het NOS-slotdebat
Liplikjes, roofdieren en politieke spelletjes: de trucjes van de lijsttrekkers
Wat kan je verwachten vanavond tijdens het NOS-slotdebat? Welke trucs hebben de lijsttrekkers? En wie doet het tot nu toe eigenlijk het best? Dat vroeg NOS op 3 aan debattijger Dennis Bemelmans en retorica-expert Victor Vlam.
Rutte
"Rutte is een van de snelste denkers in de politiek, dat levert 'm in debatten veel voordeel op", vindt Victor Vlam. "Maar hij kan erg berekenend zijn en praat met weinig emotie. Daardoor komt-ie soms over als iemand die het vooral om het politieke spelletje gaat, niet om de inhoud."
Wilders
"Wilders is vaak niet lang aan het woord, maar toch is hij een ontzettend effectieve debater", zegt Vlam. Maar hij heeft wel een bepaald trekje waardoor mensen hem onbewust met onbetrouwbaarheid associëren: "Hij likt de hele tijd zijn lip."
Buma
Sybrand Buma doet het de laatste tijd in de peilingen best goed, maar Bemelmans ziet het niet: "Ik vind hem tot nu toe eigenlijk niet zo heel erg sterk." En hij ging te ver tijdens het Carré-debat, vindt de debattijger. "Hij speelde heel erg op de man om op te vallen, maar ging daarin te ver. Hij noemde Lodewijk Asscher 'spuit elf', dat lag er te dik bovenop."
Benieuwd naar de andere lijsttrekkers? Lees hier verder:
Klaver: 'Stem op D66 brengt rechts kabinet dichtbij'
Klaver heeft bij EenVandaag 'gewaarschuwd' voor D66. "D66 lonkt naar rechts", zei hij tegen zijn 'linkse kiezers'. Een stem op die partij zou een rechts kabinet dichtbij brengen, zei de GroenLinks-lijsttrekker.
EenVandaag meldde tijdens de uitzending dat uit hun kiezersonderzoek blijkt dat veel kiezers twijfelen tussen GroenLinks en D66. Klaver hoopt na de verkiezingen een coalitie te vormen met CDA, SP, D66 en PvdA. "Maar ik wil dat GroenLinks de grootste partij wordt."
Veel buitenlandse pers bij NOS-slotdebat
De straalwagens van de buitenlandse pers staan al de hele dag klaar voor het NOS-slotdebat. Langzaam maar zeker komen er steeds meer wagens bij.
Stemmen vanuit buitenland blijft probleem
Stemgerechtigde Nederlanders in het buitenland die niet op tijd voor de verkiezingen een stembiljet hebben gekregen, moeten gaan klagen bij de Nationale Ombudsman. Die oproep doet D66-kandidaat-Kamerlid Keij, die eerder een kort geding aanspande in het belang van kiezers in het buitenland.
Via een website van Keij hebben zich veel Nederlanders in het buitenland gemeld die morgen graag hadden gestemd, maar dat buiten hun schuld om nu niet kunnen. Ook de NOS krijgt via de mail veel reacties: "Ik heb al twintig jaar niet meer gestemd en wilde dat dit jaar voor het eerst weer doen", mailt iemand uit Griekenland. "Ik heb alle benodigde papieren ingevuld en opgestuurd. Er is nooit een probleem met onze post, en nu met de verkiezingen lukt het Nederland niet om binnen een maand het stembiljet op te sturen."
Hoeveel mensen uiteindelijk gedupeerd zijn, is nog onduidelijk.
Lees hier verder:
Hier ging het tijdens de campagnes nauwelijks over
Nieuwsuur ging op zoek naar de thema's die niet of nauwelijks aan bod kwamen in de debatten en in de media. Welke onderwerpen werden door lijsttrekkers amper besproken, maar zijn volgens experts de komende vier jaar wel belangrijk?
Het klimaat, bijvoorbeeld. Marjan Minnesma, directeur van klimaatorganisatie Urgenda vindt het onbegrijpelijk dat het klimaat geen rol speelde in de campagne. "Het is het belangrijkste onderwerp van de eeuw. Politici moeten hun verantwoordelijkheid nemen."
"Ruim een jaar geleden hebben we het klimaatakkoord van Parijs ondertekend. Daar hebben we gezegd dat we de aarde niet meer dan anderhalve graad willen opwarmen. Maar we koersen nog steeds af op vier graden. Dus we hebben een enorme haast om te stoppen met olie en gas."
Lees hier verder:
'De laatste uren zijn van levensbelang voor de campagne'
Het zijn de laatste uren voor de campagne, maar er kan nog van alles gebeuren, zegt politiek verslaggever Ron Fresen. "De partijen zitten dicht bij elkaar en dus is met veel kiezers die het nog niet weten, bijna alles nog mogelijk."
De grote ontwikkeling van deze campagne lijkt de grootte van de partijen. "Straks hebben we eigenlijk geen grote en geen kleine partijen meer."
Er zijn ook veel partijen die op basis van programma dicht bij elkaar zitten en waarvan de kiezer weet dat ze straks zullen moeten samenwerken. "Ook dat maakt dat er nog veel openligt, want kiezers zullen daardoor misschien nog vaker van mening veranderen."
Rutte biedt ontslag kabinet aan koning aan
Mark Rutte heeft formeel het ontslag van de ministers en staatssecretarissen aangeboden aan koning Willem-Alexander. "De koning heeft de ontslagaanvraag in overweging genomen en de ministers en staatssecretarissen verzocht al datgene te blijven verrichten, wat zij in het belang van het Koninkrijk noodzakelijk achten", staat in een verklaring van de Rijksvoorlichtingsdienst.
Daarmee is het kabinet-Rutte II nu demissionair. De laatste keer dat een kabinet de volledige regeerperiode volmaakte, was in 1998.
Stemwijzer en Kieskompas onbereikbaar
De online-kieshulpen Stemwijzer en Kieskompas zijn niet bereikbaar, mogelijk door grote drukte. De kieswijzers worden op de laatste dag voor de verkiezingen traditioneel veel geraadpleegd. Wie nu naar stemwijzer.nl of kieskompas.nl gaat, krijgt een melding dat de sites niet bereikbaar zijn.
De kieswijzers worden dit jaar opnieuw zeer veel gebruikt. Vorige week verbrak Stemwijzer het record uit 2012; toen hadden al 4,9 miljoen de online-kieswijzer ingevuld.
GroenLinks wint de scholierenverkiezingen
Een kwart miljoen minderjarige kinderen heeft de afgelopen dagen toch een stem gekregen dankzij de scholierenverkiezingen. GroenLinks heeft met 30 zetels (19,3 procent van de stemmen) deze scholierenverkiezingen gewonnen.
D66 volgt met 27 zetels van de stemmen. De VVD staat op plek 3 (24 zetels), PVV op plek 4 (20 zetels), CDA op plek 5 (8 zetels) en op plek 6 en 7 staan PvdA (8 zetels) en Partij voor de Dieren (7 zetels).
In totaal werd er door 140.964 jongeren van scholen in het voortgezet onderwijs en het mbo gestemd. Bij de Kinderverkiezingen stemden 11.329 kinderen uit groep 7 en 8. Daar won GroenLinks ook.
Redelijke graadmeter
De scholierenverkiezingen worden sinds 1963 georganiseerd. Ze blijken voor sommige partijen een redelijke graadmeter voor de landelijke verkiezingen. Vooral de winst van de PVV was bij de vorige Scholierenverkiezingen vrijwel gelijk aan die bij de Tweede Kamerverkiezingen.
De totale uitslag zat ook dicht bij de 'echte' uitslag. Bij de vorige Scholierenverkiezingen voor de Tweede Kamer in 2012 werd de VVD de grootste op de basisschool, gevolgd door de PvdA en de PVV. Op de middelbare school won de PvdA, maar op de voet gevolgd door de VVD, en daarachter de PVV. Bij de 'echte' verkiezingen won de VVD, gevolgd door de PvdA en de PVV.
Opengevallen plek debat wordt niet opgevuld met andere lijsttrekker
De partij Denk heeft net afgezegd voor het slotdebat van de NOS vanavond. De plek van Kuzu wordt niet opgevuld met een andere lijsttrekker. "Een andere partij toelaten zou betekenen dat wij als NOS op het laatste moment eenzijdig de spelregels van het debat veranderen. Dat willen wij uiteraard niet", zegt Marcel Gelauff, hoofdredacteur van de NOS.
Roos (VNL): 'De man die Nederland wil opdelen verwijt mij xenofobie?'
Jan Roos heeft gereageerd op de afzegging van Denk. Kuzu zou vanavond met Roos in debat gaan tijdens het NOS-slotdebat, maar heeft afgezegd. Als reden noemde Kuzu 'de xenofobie en homofobie van Roos'.
"Denk is niet alleen gevaarlijk, ze zijn nog laf ook", twittert Roos.
Hij twitterde ook nog een tweede bericht. "De man die Nederland wil opdelen verwijt mij xenofobie? Een laf schoothondje van Erdogan is het."
Het is weer tijd voorrrrrr de Campagnevlog
Campagnevlog nummer 11 alweer! Deze keer gaat het over de vlog-arm van Vincent, de littekens van Rutte, de sportactiviteiten van politiek verslaggever Joost Vullings en de peilingen. Want er is nog veel mogelijk, zegt Tom Louwerse, maker van de Peilingwijzer. Wat dan? Kijk hieronder de vlog voor het antwoord:
Denk zegt lijsttrekkersdebat af, wil niet in debat met 'xenofobe' Jan Roos
Denk-lijsttrekker Kuzu zal vanavond niet meedoen aan het slotdebat van de NOS. Kuzu zou in debat gaan met Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren en Jan Roos van Voor Nederland, maar heeft besloten niet te komen vanwege de "xenofobe en homofobe uitlatingen van Jan Roos".
Denk vindt het beneden niveau dat "hij op een speculatieve wijze het nieuws bracht dat Mark Rutte homo zou zijn". Ook het met minachting spreken over de geaardheid van Tofik Dibi vindt de partij beneden alle peil.
Kuzu zou vanavond debatteren over de aanpak van racisme en discriminatie, de Nederlandse identiteit en het klimaat.
Spijtig
Hoofdredacteur Marcel Gelauff van de NOS zegt in een reactie dat hij het afzeggen van Denk op het allerlaatste moment erg jammer vindt. "Het lijsttrekkersdebat bij de NOS aan de vooravond van de verkiezingen is voor alle partijen een uitgelezen kans om de kiezer te bereiken. Het is spijtig dat Denk daar geen gebruik van maakt."
Verder verbaast het Gelauff dat de afzegging op de valreep komt. "Al eind vorig jaar zijn we het overleg met de partijen gestart, ook met Denk. Dat ze in debat zouden gaan met Jan Roos is via loting bepaald en dat staat al bijna anderhalve maand vast." De opengevallen plek in het debat zal niet worden opgevuld met een andere lijsttrekker, het debat waar Denk-lijsttrekker Kuzu aan zou meedoen gaat nu tussen Jan Roos van VNL en Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren.
Zoek de verschillen: advertentie Asscher vs Rutte
"Ik ben 1,92 meter en een vader van drie", staat in de advertentie van Lodewijk Asscher in NRC vandaag. Het is overduidelijk een inhaker op de advertentie van Rutte, die gisteren paginagroot in de ochtendbladen stond.
Asscher schrijft net als Rutte een aantal tekstjes bij een serie portretten. "Nu het goed gaat de armen armer maken, mijn maag draait ervan om", staat bij een portret. "Het kabinet met VVD heeft me heel wat haren gekost. Dat was nodig om het land verder te helpen", staat bij een ander.
Onderaan de pagina staat (weer net als bij Rutte) alleen de voornaam van de PvdA-leider: Lodewijk.
Wat schreef Rutte?
Rutte schreef bij de portretten dat hij 1,93 meter lang is, vrijgezel en Nederlands Hervormd, maar ook dat hij "die chaos in Engeland en de VS" hier niet wil laten gebeuren. Hij zegt dat zijn maag omdraait van "foute populisten" en vraagt in wat voor land de kiezer donderdag, de dag na de verkiezingen, wakker wil worden.
Lijsttrekkers reageren op uitspraak Buma over paspoort Máxima
CDA-leider Sybrand Buma vindt dat koningin Máxima haar Argentijnse paspoort moet inleveren. "Als het aan mij ligt, heeft iedereen één paspoort", zei hij bij Stand.nl. Maar daar zijn andere lijsttrekkers het niet mee eens.
"Laten we het koningshuis buiten de campagne houden", zei Mark Rutte (VDD) bij RTL Z. "Landen moeten ook bereid zijn om jouw nationaliteit op te heffen. Een Nederlander met een Marokkaanse achtergrond kan niet van de Marokkaanse nationaliteit af."
Alexander Pechtold (D66) reageerde op Twitter. Hij maakte er een grapje over. "Koningin Máxima vanavond tegen Willem-Alexander: "Als we het onze kinderen niet meer kunnen uitleggen... #dubbelpaspoort." Hij verwijst daarmee naar het reclamespotje van het CDA.
Buma zei gisteren al dat dubbele nationaliteiten wat hem betreft niet meer mogelijk moeten zijn naar aanleiding van de demonstrerende Turkse Nederlanders van dit weekend.
'Zet bij een tv-debat het geluid soms maar even uit'
Vanavond is het grote NOS-debat in de Tweede Kamer. Maar wat moet je als kijker precies doen als je zo'n debat volgt?
Zo adviseert sociotherapeut Frank van Marwijk om op gezichtsuitdrukkingen van politici te letten. "Micro-expressie. Het op elkaar persen van de lippen bijvoorbeeld staat voor het onderdrukken van boosheid, net als de ogen iets kleiner maken. Als iemand wordt geconfronteerd met iets dat hij moeilijk vindt, gaat hij fronsen. Is hij verbaasd, dan gaan de wenkbrauwen omhoog."
Ook bewegingen zijn van invloed. "Zonder dat we ons daar misschien van bewust zijn, interpreteren we ze wel meteen. Alle opgaande bewegingen zijn positief, alle neerwaartse negatief. In een paar seconden kun je met zulke gebaren bij de kijker een reactie losmaken. Het kost heel wat meer tijd dan die paar seconden om zo'n reactie weer recht te breien. Dat maakt die eerste indruk zo belangrijk."
Meer tips? Lees hier verder:
Pers omsingelt Rutte in centrum Den Haag
Premier Rutte wilde in het centrum van Den Haag eigenlijk flyers uitdelen aan potentiële VVD-kiezers. Maar door de grote belangstelling van de media krijgt hij nauwelijks die kans.
"Er is zo veel pers dat hij geen kiezer te zien krijgt", zegt een NOS-redacteur op de Grote Markt.
Wat willen de partijen doen aan de bescherming van het klimaat?
Het gaat in de campagne maar weinig over het klimaat. Best gek, want voor jonge stemmers is het juist een belangrijk thema.
De collega's van NOS op 3 plozen de verkiezingsprogramma's van de grote partijen na en zetten hun klimaatplannen op een rij:
Rutte noemt Srebrenica-opmerking Erdogan walgelijk
Premier Rutte (VVD) reageerde op de opmerking van Erdogan, die vanmorgen zei dat Nederland tijdens de Balkanoorlog 8000 Bosniërs heeft afgemaakt. "We kennen ze van de slachting van Srebrenica", zei de Turkse president, die boos is omdat Nederland zijn ministers niet toestond om campagnetoespraken te houden.
Rutte noemde Erdogans woorden "walgelijke geschiedvervalsing". "Het is van een niveau en stijlloosheid, ongelooflijk. We gaan ons niet tot dit niveau verlagen. Het is echt onacceptabel."
Scholieren mogen vandaag al stemmen
Een kwart miljoen kinderen die te jong zijn om morgen te mogen stemmen, hebben de afgelopen dagen toch een stem gekregen dankzij de scholierenverkiezingen. Ook op een school in Veenendaal deden ze mee.
"Ik stem op de ChristenUnie", zegt een leerlinge. "Dat is een christelijke partij, dat vind ik heel belangrijk. En ik vind dat ze goede dingen hebben die ze willen gaan doen in de maatschappij."
De uitslag van de scholierenverkiezingen wordt vanmiddag om 17.00 uur bekendgemaakt.
Kuzu kan weer facebooken
Facebookpagina Kuzu geblokkeerd
De Denk-lijsttrekker kan momenteel niet beschikken over zijn pagina op Facebook. Het sociale mediabedrijf heeft hem onzichtbaar gemaakt. "Het lijkt erop dat inhoud op je pagina niet voldoet aan de voorwaarden van Facebook en Richtlijnen voor de community", staat er nu.
In een reactie zegt een woordvoerder van Facebook dat het bedrijf nog uitzoekt waarom de pagina precies is weggehaald.
Hoe zit het met de groei van de islam?
Het thema 'islam in Nederland' komt veelvuldig langs deze campagne. De cijfers en meningen vliegen je daarbij om de oren. Zo denken Nederlanders dat ongeveer een op de vijf inwoners een moslim is, blijkt uit recent onderzoek.
Maar hoe zit het nou echt met het aantal moslims in Nederland en hoe snel groeit deze groep? We hebben de belangrijkste feiten voor je op een rij gezet:
Zo ziet het decor van het NOS-slotdebat eruit
Nu is het er nog leeg, maar vanavond vanaf 20.30 uur zijn de belangrijkste lijsttrekkers present bij het traditionele NOS-slotdebat vanuit de Statenpassage in de Tweede Kamer.
De leiders van de acht grootste partijen gaan aan de hand van een stelling in tweetallen met elkaar in debat. Een loting heeft de volgende koppels bepaald: Klaver-Buma, Pechtold-Roemer, Segers-Rutte, Asscher-Wilders, Buma-Pechtold, Roemer-Asscher, Rutte-Klaver en Wilders-Segers.
Aan het begin van de uitzending debatteren de lijsttrekkers van de zes kleinere partijen in drietallen; met eerst Van der Staaij, Krol en Monasch en daarna Thieme, Kuzu en Roos.
Buma: Máxima moet paspoort inleveren
CDA-leider Sybrand Buma vindt dat koningin Máxima haar Argentijnse paspoort moet inleveren. "Als het aan mij ligt, heeft iedereen één paspoort", zei hij bij Stand.nl.
Naar aanleiding van de demonstrerende Turkse Nederlanders van dit weekend zei Buma gisteren al dat dubbele nationaliteiten wat hem betreft niet meer mogelijk moeten zijn.
Buma erkent dat dat in het geval van Máxima niet kan. "Landen maken het vaak onmogelijk om je nationaliteit in te leveren. Wat heel raar is."
Ook laatste campagnedag voor PvdA-kandidaat Volp
En toen hield-ie ermee op, de oude ambulance waarmee Volp campagne voerde. "De afgelopen weken reed hij meestal als een zonnetje. En zo niet, dan hielp ik hem weer aan de praat. Ik ben daar aardig handig in geworden. Ik heb er zelfs speciaal startkabels voor gekocht."
In 2012 was Volp de betrekkelijk kansloze nummer 46 op de kandidatenlijst. Maar doordat de PvdA ging regeren en er een paar leden uit de fractie stapten, kwam ze uiteindelijk toch in de Tweede Kamer. Nu staat ze op plaats 14, maar is haar herverkiezing buitengewoon onzeker. "Ik heb veel kunnen doen en ik wil heel graag door, maar dan zullen we de peilingen moeten verslaan."
Vanuit het gezondheidscentrum in Amsterdam-West waar ze nog altijd één dag in de week werkt, gaat ze de buurt in om nog maar even te flyeren. Het is een echte migrantenwijk met veel armoede. "Ik ga op je stemmen hoor, en mijn man ook, want je staat altijd voor ons klaar", zegt een vrouw in een portiek. "De laatste jaren was dat natuurlijk wat minder", zegt Volp, maar misschien heeft ze na morgen weer alle tijd voor haar patiënten.
Terugkijken: Rutte te gast bij NOS
De VVD-lijsttrekker benadrukte vanmorgen in het NOS Radio 1 Journaal en op onze Facebookpagina dat het nu belangrijk is om in het conflict met Turkije de rust te bewaren. Verder kreeg hij een vraag van een Britse journalist én van zijn eigen nummer 2, Jeanine Hennis:
SP'er laatste kandidaat van de moeilijkste campagnequiz ever
Het was peentje zweten voor de kandidaat-Kamerleden die de afgelopen weken meededen aan de quiz in het NOS Radio 1 Journaal. Ze kregen vier heel moeilijke meerkeuzevragen voorgelegd over de verkiezingsprogramma's.
Vanmorgen was FNV-bestuurder Cem Lacin, de nummer 10 van de SP, als laatste aan de beurt. Weet hij welke partij de grondtoon wil terugbrengen naar 440 Hertz? Dat hoor je hier:
D66, VVD en PvdA steggelen over banen
Overigens blijkt uit de doorrekening van de verkiezingsprogramma's door het Centraal Planbureau dat de VVD op de lange termijn zorgt voor het meest positieve effect op de structurele werkgelegenheid.
Wilders met dood bedreigd in Maastricht
"Dion Graus, waarom is Wilders nog niet vermoord?", valt vanmorgen te lezen op de gevel van de studio van de regionale omroep L1 in Maastricht. De doodsbedreiging aan het adres van de PVV-leider is vannacht op de muur geklad. Dion Graus is een prominent PVV-Kamerlid.
L1 heeft aangifte gedaan bij de politie.
Rutte gaat Kamer in als hij geen mp wordt
VVD-leider Mark Rutte zal de Kamer in gaan als hij na de verkiezingen geen premier meer is. Hij herhaalde bij de NOS op Facebook de belofte die hij eerder deed in oktober.
Rutte gaat graag door als minister-president, omdat hij dan zijn plannen voor Nederland het beste kan waarmaken. "Maar als dat niet lukt, dan ga ik toch niet weg? Dan ga ik de Kamer in en doe ik het vanuit die rol."
De hele Facebook-sessie met Rutte kan je hier terugkijken:
Het slotdebat is de allerlaatste kans voor lijsttrekkers
Vanavond hebben de lijsttrekkers van de veertien grootste partijen nog één kans om de kiezers te overtuigen. Om 20.30 uur staat het NOS-slotdebat namelijk op het programma.
De lijsttrekkers van de acht grootste partijen gaan in tweetallen met elkaar in debat. Het gaat dan om Rutte (VVD), Wilders (PVV), Buma (CDA), Pechtold (D66), Roemer (SP), Asscher (PvdA), Klaver (GL) en Segers (CU). Ook zes kleinere partijen komen aan bod: SGP, 50Plus, Nieuwe Wegen, Partij voor de Dieren, VNL en Denk.
Rutte: rust bewaren in omgang met Turkije
"We hebben afgelopen zaterdag twee vergaande beslissingen genomen: het niet laten landen van de Turkse minister van Buitenlandse Zaken en het land uitzetten van minister Kaya van Familiezaken", zei premier en VVD-lijsttrekker Rutte vanmorgen in het NOS Radio 1 Journaal. "Dan moet je nu niet nog meer stappen zetten."
Rutte: "Als de Turken weer rare dingen doen, zullen we moeten reageren. Maar het is nu zaak om in eerste instantie rust te bewaren."
Verkiezingsuitslag komt vanmiddag
Niet de echte natuurlijk, maar die van de scholierenverkiezingen. Zo'n 250.000 kinderen mochten de afgelopen dagen hun stem uitbrengen. Voor sommige partijen blijkt deze stembusgang een redelijke graadmeter voor de uitslag van de landelijke verkiezingen.
Meer daarover lees je in dit artikel:
Verslaggever Ardy Stemerding is voor de scholierenverkiezingen bij het Ichthus College in Veenendaal. Daar begonnen ze de dag op ludieke wijze.
Het zingen van het Wilhelmus was volgens de school echt een grapje en géén verkapt stemadvies voor het CDA.
Klaver al vroeg op pad
Het lijkt erop dat GroenLinks-lijsttrekker Jesse Klaver er op straat het vroegst bij is vandaag. Hij stond iets na 08.00 uur al flyers uit te delen voor Leiden Centraal.
Rutte-Wilders beter bekeken dan RTL-debatten
Bijna 2,3 miljoen mensen hebben gisteravond gekeken naar het debat tussen Rutte en Wilders bij EenVandaag. Dat is meer dan de beide eerdere debatten bij RTL, blijkt uit cijfers van de Stichting Kijkonderzoek.
Naar het Carré-debat van vorige week zondag keken 1,6 miljoen mensen, het eerste RTL-debat trok 1,2 miljoen kijkers. Beide avonden was er geduchte concurrentie van Boer zoekt Vrouw. Ook deden aan de twee RTL-debatten meer lijsttrekkers mee. Wilders ontbrak bij beide debatten, Rutte deed alleen mee in Carré.
VVD-leider Rutte is zo vanmorgen te gast bij de NOS. Tot 09.00 uur in het NOS Radio 1 Journaal en daarna op Facebook.
Ook Segers schrijft een brief
Na Mark Rutte en Lodewijk Asscher plaatst ook ChristenUnie-voorman Gert-Jan Segers een brief in een aantal ochtendkranten. Zijn brief is speciaal bedoeld voor alle kinderen die vandaag, 14 maart 2017, geboren worden of zijn.
"Welkom op deze planeet. Welkom in dit land. Welkom bij al deze andere wonderlijke, ontroerende en soms onuitstaanbare mensen", schrijft Segers.
De brief is bedoeld om te benadrukken dat iedereen hier welkom is. "Zoals jij binnenkort naar alle gezichten lacht, moeten wij niemand uitsluiten." En: "We hebben jou nodig, precies jou. God heeft je schitterend gemaakt."
Asscher noemt Turkse sancties symbolisch
De sancties van Turkije tegen Nederland zijn "in hoge mate symbolisch". Dat zei PvdA-lijsttrekker Asscher vanmorgen in WNL-programma Goedemorgen Nederland, waar hij vanmorgen gasthoofdredacteur is.
Turkije weert diplomatieke vluchten uit ons land, de ambassadeur is niet meer welkom en het vriendschapsverdrag wordt mogelijk opgezegd. "We moeten maar eens even wachten hoe Turkije er verder mee omgaat", aldus Asscher, die de sancties op de lange termijn onverstandig noemt.
"Het is nu vooral zaak het hoofd koel te houden", zei Asscher. Hij zei verder dat de Turkse bewindslieden tot 16 april niet meer welkom zijn om hier campagne te voeren.
Gisteravond gemist op tv
Het ging veel over de Turkijerel in de politieke tv-programma's gisteravond.
De Rotterdamse burgemeester Aboutaleb (PvdA) zei in Nieuwsuur dat de politie toestemming had om te schieten. En premier Rutte (VVD) maakte zich bij RTL Late Night geen zorgen over Turkse sancties. Verder zei CDA-leider Buma dat hij wil dat mensen met een dubbele nationaliteit op hun 18de moeten kiezen tussen een van beide.
Verkiezingsbord Urk in brand gezet
Onbekende hebben gisteravond in Urk geprobeerd om een verkiezingsbord in brand te steken. Op een foto van de politie is te zien dat vooral de poster van de VVD flinke schade heeft opgelopen. De politie zoekt naar getuigen.
Veel Rutte in de ochtendkranten
"VVD ruikt zege", kopt De Telegraaf op de voorpagina. De krant schrijft dat de partij de premierbonus hoopt te incasseren nu Rutte in de rel met Turkije als leider van ons land naar voren is gestapt. In de Volkskrant en het Algemeen Dagblad uitgebreide interviews met Rutte.
In het AD laat Rutte weten dat hij na de verkiezingen uit eten gaat met zijn 'Turkse evenknie' om de ergernissen uit te praten. "Wat zegt u tegen de Nederlandse Turken die met Turkse vlaggen stonden te demonstreren? Opnieuw: 'pleur op'?", wordt hem door de krant gevraagd. Rutte zegt dat hij het recht om te demonstreren altijd zal verdedigen, ook al krijgt hij "een ongemakkelijk gevoel bij het zien van al die vlaggen in Rotterdam".
Verder laat hij in de Volkskrant weten oud-PvdA-leider Diederik Samsom te missen. De twee hebben nog regelmatig contact. In de krant gaat het verder over de brief die hij aan alle Nederlanders schreef ('normaal doen'), hoe Rutte als 13-jarige jongen was (alleen met z'n ouders) en welke zaken hij nog verder wil aanpakken (arbeidsmarkt). En zijn verzoek aan de volgende premier? "Beloof je dat je het portret van Thorbecke in het Torentje laat hangen?"
Wie is waar te horen en te zien vandaag?
De lijsttrekkers zullen vandaag gebruiken voor een laatste verkiezingsoffensief. Ze zijn te gast in radio- en tv-programma's en sommigen zijn ook op straat te vinden.
- SP-leider Emile Roemer flyert in Breda, Jesse Klaver van GroenLinks is te vinden in Leiden en VVD-lijsttrekker Mark Rutte staat vanmiddag op de Grote Markt in Den Haag.
- Geert Wilders is te gast bij Edwin Evers op Radio 538. De PVV-leider neemt z'n favoriete muziek mee, met onder meer One van U2 en Bloed, Zweet en Tranen van André Hazes.
- PvdA-lijsttrekker Lodewijk Asscher is vanmorgen gasthoofdredacteur bij Goedemorgen Nederland van WNL op NPO 1.
- Rutte is de lijsttrekker van de dag bij de NOS. Om 08.30 uur wordt hij geïnterviewd in het NOS Radio 1 Journaal, later beantwoordt hij live jullie vragen op onze Facebookpagina.
- CDA-leider Sybrand Buma is vanaf 11.00 uur te horen op NPO Radio 1 bij Stand.nl.
- Henk Krol van 50Plus is te gast bij BNR-programma Ask me Anything.
- Klaver zit vanaf 18.15 uur bij EenVandaag op NPO 1.
- Vanaf 20.30 uur staat het NOS-slotdebat in de Tweede Kamer op het programma. Van 20.30-22.00 uur op NPO 1 gaan de lijsttrekkers onder leiding van Rob Trip nog een laatste keer met elkaar in debat.
Maker Peilingwijzer durft winnaar niet te voorspellen
De VVD gaat aan kop in de peilingen en dus ook in de Peilingwijzer, waarin de zes grote peilingen van Nederland worden samengevoegd. Maker is politicoloog Tom Louwerse. Hij zegt dat de peilingen over het algemeen een redelijk beeld geven van de einduitslag, maar dat een verrassing bij een of twee partijen bepaald niet is uitgesloten.
Dat kan dit keer grote gevolgen hebben. Het kan net het verschil betekenen tussen een overwinning voor de VVD of voor een van de belangrijkste uitdagers PVV, CDA en D66. Louwerse durft dan ook niet te zeggen wie de winnaar wordt.
In een uitgebreid artikel lees je meer over de onzekerheid in de peilingen:
Goedemorgen!
De Tweede Kamerverkiezingen staan voor de deur: morgen is het zover. Dat betekent dat de lijsttrekkers nog één volle campagnedag voor de boeg hebben. Ze zullen weer op tal van plekken in het land en in de media te vinden zijn. Daarover later in dit blog meer. Eerst nog even over gisteren.
Het was een drukke dag voor Geert Wilders (PVV) en Mark Rutte (VVD): zij stonden tegenover elkaar bij EenVandaag-debat. Rutte zei dat Wilders een 'koranpolitie' wil instellen en dat de PVV-voorman korans uit huizen wil laten weghalen. Wilders antwoordde daarop dat er geen koranpolitie komt en dat hij dat al honderd keer heeft gezegd. Rutte noemde het "dus eigenlijk een neptoezegging en een nepbelofte".
De VVD-leider herhaalde verder dat hij niet meer in een coalitie met de PVV wil zitten, ook niet in een gedoog-constructie.
In Pauw & Jinek waren Buma en Pechtold 'even premier'. Hoe zouden zij reageren op de Turkije-crisis? Buma wil vooral dubbele paspoorten aanpakken. "Als je 18 wordt, moet je kiezen: of Turk of Nederlander."
Pechtold is het daar niet mee eens. "Ik zou mijn kop koel houden. Ik zou zeggen: als jij de vrije Nederlandse democratie wil tarten tijdens de verkiezingsperiode, dan mag dat. Maar wij zijn sterker."
Het Campagneblog van gisteren kun je hier teruglezen.