Campagneblog 10-3: Rutte geen minister onder andere premier
Een hele goede nacht!
Tot zover het Campagneblog van 10 maart. De politici houden het nog steeds vol om van 's morgens vroeg tot 's avonds laat in allerlei tv- en radioprogramma's te verschijnen. Ook staan er nog een paar belangrijke debatten op de agenda. Vandaag waren de twee linkse lijsttrekkers Lodewijk Asscher van de PvdA en Emile Roemer van de SP uitgenodigd voor een één op één-debat bij EenVandaag.
De verwijten gingen heen en weer. De PvdA vond dat de SP geen constructieve bijdrage leverde aan sociale plannen en Roemer vindt dat Asscher vooral het rechtse VVD-beleid heeft uitgevoerd. "Ik hoor Mark Rutte", zei Roemer. "We leven niet op de pof", was de boodschap van Asscher.
Verder speelde opnieuw vandaag de komst van de Turkse minister van Buitenlandse Zaken naar Nederland. Zoals het er nu naar uitziet, landt Cavusoglu zaterdag in Rotterdam om campagne voor een Turkse grondwetswijziging te voeren. Rutte benadrukte in Nieuwsuur dat er scherp toezicht zal zijn op de openbare orde en veiligheid. Minister Koenders vertelde vanmorgen ook dat hij met zijn collega heeft gebeld, maar dat hij duidelijk heeft gezegd dat Cavusoglu niet welkom is.
In Rotterdam had de Essalam-moskee in Rotterdam haar deuren geopend voor het islamdebat. Politici van PvdA, SP, GroenLinks, D66, het CDA en Denk gingen met elkaar in debat over de rol en plaats van de circa 900.000 moslims in Nederland. Het werd een pittige discussie. Vooral de huidige PvdA-fractievoorzitter Attje Kuiken en Denk-lid Farid Azarkan lagen in het begin met elkaar in de clinch.
Vanaf 07.00 uur is er een nieuw Campagneblog. Fijne nacht!
Baudet: vrees voor 'homeopathische verdunning' gaat niet over ras
Bij Pauw & Jinek komt lijsttrekker Thierry Baudet van Forum en Democratie stevig onder vuur te liggen door zijn uitspraak dat Nederlanders hun "fundamentele gebrek aan zelfvertrouwen" proberen te ontstijgen "door de bevolking homeopathisch te verdunnen met alle volkeren van de wereld (...) Dat er nooit meer een Nederlander zal bestaan". RTL-verslaggever Frits Wester vindt die uitspraken "compleet belachelijk" en vindt dat Baudet ze moet terugnemen.
De FvD-lijsttrekker zegt dat zijn uitspraak niet met raszuiverheid te maken heeft, zoals enkele deelnemers aan het gesprek denken. Hij vreest voor een 'homeopathische verdunning van de cultuur' en dat is volgens hem iets anders. Nu er commotie is ontstaan, belooft hij zijn woorden voortaan anders te kiezen.
Segers ziet geen bedreiging in islam
De lijsttrekker van de ChristenUnie zit aan tafel bij Pauw & Jinek. Tijdens de nabespreking van het islamdebat zegt Segers dat de islam geen bedreiging is voor de Nederlandse identiteit, maar dat Nederlanders zelf onzeker zijn over hun identiteit. "Wij weten niet waar wij voor staan. Hoe bijzonder onze rechtstaat is, hoe bijzonder onze vrijheid is. Wij moeten pal staan voor een rechtsstaat die vrijheid geeft aan moslims, christenen en atheïsten. Die rechtsstaat moet je fier verdedigen tegen extremisten."
Segers voegt eraan toe dat hij zelf zeven jaar in Egypte heeft gewoond. "Pas daar heb ik geleerd hoe bijzonder Nederland is."
Rutte staat achter 'Pleur op'-uitspraak
Rutte krijgt een vraag van een voormalige leerling van hem, Abid, van het Haagse Johan de Witt College. De man voelt zich door Rutte in de steek gelaten, vanwege diens 'Pleur op'-uitspraak over allochtonen die het hier niet bevalt. Jaren geleden zei Rutte in de klas nog tegen hem dat hij gewoon Nederlander is.
Rutte herhaalt dat hij achter die uitspraak staat. Het kan niet zo zijn dat burgers die wel genieten van vrijheden in Nederland, bijvoorbeeld het recht op demonstratie, tegelijkertijd de persvrijheid met voeten treden. "Dan is er maar een reactie mogelijk: pleur zelf op", zegt Rutte. "Dat heeft niets te maken met jouw achtergrond als migrant, of als Nederlander."
Tot slot zegt Rutte dat hij meer tijd wil nemen om zijn opmerking aan Abid uit te leggen. Hij vraagt hem mee te gaan op het werkbezoek aan de Rotterdamse politie, waarover hij met een andere studiogast een afspraak heeft gemaakt. "Dan beginnen we in het Torentje en dan gaan we daarna op stap met de politie."
Rutte: toezien op openbare orde bij bezoek Turkse minister
Rutte herhaalt bij Nieuwsuur dat de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Cavusoglu morgen in Rotterdam op geen enkele manier wordt gefaciliteerd. Cavusoglu wil morgenavond in de tuin van de Turkse consul in Rotterdam een campagnebijeenkomst houden voor een Turks referendum. Het kabinet is tegen zijn komst, maar kan verder weinig doen.
Wel wordt gelet op de openbare orde, zei Rutte. "Wij zullen streng toezien op de openbare orde en veiligheid. Wij hebben daarover ook contact met zijn team."
Rutte bij Nieuwsuur: premier of in de Kamer
VVD-lijsttrekker Mark Rutte wordt geen minister onder een andere premier. "Als er een andere premier komt, is mijn idee om in de Kamer te blijven. Anders ga je zo'n man of vrouw toch voor de voeten lopen", zei Rutte. "Maar alles is erop gericht om dit te voorkomen."
Jeugdjournaal volgt Liam: hij bezoekt eenzame ouderen
In het NOS Jeugdjournaal leggen kinderen hun belangrijkste politieke thema's uit. Vandaag deed de 8-jarige Liam dat. Hij bezoekt twee keer per week een eenzame vrouw en vindt dat politici ouderen veel beter moeten helpen. "Ik vind het niet kunnen dat zij alleen zijn."
Amper verschuivingen in Peilingwijzer
In de nieuwe Peilingwijzer gaat de VVD van Mark Rutte nog steeds aan kop. Zijn partij kan rekenen op 23 tot 27 zetels. Eerder deze week stond de VVD in de Peilingwijzer nog op 24 tot 28 zetels. De PVV blijft tweede en staat nu op 20 tot 24 zetels. Het CDA en D66 komen wel dichter bij: die partijen delen de derde plek en staan nu op 18 tot 20 zetels.
GroenLinks kan volgens de Peilingwijzer rekenen op 15 tot 17 zetels, gevolgd door de SP (14-16) en de PvdA (11-13). Alle standen zie je in de Peilingwijzer van 10 maart.
Rotterdamse moskee toneel van islamdebat
In de Essalam-moskee in Rotterdam is vanavond het islamdebat. Politici van PvdA, SP, GroenLinks, D66, het CDA en Denk debatteren over de rol en plaats van de circa 900.000 moslims in Nederland. Burgemeester Ahmed Aboutaleb opende de avond.
Verslaggever Matthijs Holtrop zegt dat het debat tot nu toe weinig inhoudelijk is. Veel meer maken de deelnemers elkaar verwijten. Vooral de huidige PvdA-fractievoorzitter Attje Kuiken en Denk-lid Farid Azarkan lagen in het begin met elkaar in de clinch.
Er zijn naar schatting 200 tot 300 mensen naar de Essalam-moskee gekomen. Ook is er relatief veel buitenlandse pers aanwezig. VNL-lijsttrekker Jan Roos zou aanvankelijk mee debatteren, maar zegde een paar dagen geleden af. "Voor Nederland marchandeert niet met de westerse waarden", zei hij.
Roos had gerekend op een goede discussie met moslims, maar hij zag dat door de verhalen die hij over de moskee hoorde niet meer zitten. Het Rotterdamse raadslid Hoogwerf vertelde hem dat de moskee verkondigt dat homoseksualiteit een ziekte is en dat Jodenhaat er normaal is. Ook Wilders was uitgenodigd, maar die sloeg meteen af. "Behalve als ik die megamoskee mag sluiten."
Krol: stemming 'voltooid leven' vrije kwestie
Kamerleden van 50Plus mogen bij een stemming over een vrije keuze voor levensbeëindiging zelf hun standpunt bepalen, heeft 50Plus-leider Krol gezegd bij RTV Utrecht. Het ging deze week opnieuw over een voorstel voor hulp bij zelfdoding als iemand vindt dat zijn leven voltooid is. Liberale partijen willen dat mogelijk maken, christelijke partijen zijn fel tegen. Krol is zelf voor het D66-plan.
Lijsttrekkers op tv
Mark Rutte is om 22.00 uur te gast bij Nieuwsuur op NPO 2. De VVD-voorman is de laatste lijsttrekker die bij Nieuwsuur wordt ondervraagd over zijn programma en zijn drijfveren.
Om 22.30 uur zit Jesse Klaver van GroenLinks aan tafel bij Humberto Tan op RTL 4. Aan het einde van de avond zijn Ahmed Aboutaleb (PvdA), Gert-Jan Seger (ChristenUnie) en Thierry Baudet (Forum voor Democratie) bij Pauw & Jinek.
'Debat was voor beiden zeer belangrijk'
Voor Lodewijk Asscher was het debat bij EenVandaag misschien wel de laatste kans om de weg omhoog te vinden, zegt politiek verslaggever Ron Fresen. Maar ook voor Emile Roemer (SP) stond er veel op het spel. "Veel kiezers weten nog niet op wie ze gaan stemmen, vooral linkse kiezers twijfelen nog. Dus het was voor beiden belangrijk. Jesse Klaver van GroenLinks heeft zich al uitgeroepen als leider van links, maar bij EenVandaag stonden twee heren die zich daar echt nog niet bij neerleggen."
"Je zag in het debat steeds twee dingen gebeuren", zegt Fresen. "Roemer zei steeds tegen Asscher: u lijkt Rutte wel, u hebt het land kapot bezuinigd. En Asscher, die dit keer voor het eerst niet in de verdediging zat, zei tegen Roemer dat hij vier jaar de kans had om het beleid naar links bij te sturen, maar steeds 'nee' zei op alles wat werd voorgesteld. Het tweede dat je zag is dat ze allebei inzagen dat ze de toekomst in moeten als bondgenoten."
Asscher en Roemer tevreden over EenVandaag-debat
De lijsttrekkers van de PvdA en de SP gingen aan het begin van de avond met elkaar in debat bij EenVandaag. Ze zijn tevreden over hun optreden en herhalen de boodschap uit het debat.
Asscher zoekt toenadering op zorg
Asscher en Roemer debatteerden tot slot over de zorg. Volgens de SP-leider is het grootste deel van de bezuinigingen op de zorg terechtgekomen bij ouderen en moeten de bezuinigingen worden teruggedraaid. Asscher zegt dat Roemer en hij allebei een betere verpleeghuiszorg willen. "We staan aan dezelfde kant", zegt hij. Roemer gelooft dat niet. "U belijdt het met de mond", zegt hij, "maar u doet het niet. U wordt zelfs door de VVD links ingehaald."
Asscher hekelde verder het SP-plan voor een nationaal zorgfonds. De PvdA-leider sprak van een Bermudadriehoek, waar miljarden in verdwijnen. "Het is een heel duur en heel bureaucratisch experiment", zei hij daarover.
Aan het einde van het debat zocht Asscher toenadering tot Roemer, om samen de problemen in de zorg op te lossen. Roemer stelt één voorwaarde: dat moet dan zonder de VVD, waarmee Asschers PvdA nu regeert. Asscher kaatst de bal terug. "U werkt wel samen met de VVD in Amsterdam", zegt hij. "Als u de komende jaren weer gaat stampvoeten, bereikt u niets."
Clash over defensie
Het tweede debatonderwerp, integratie en immigratie, veranderde snel in een fel debat over defensie. Asscher zegt dat de SP 1 miljard euro wil bezuinigen op de krijgsmacht en laat Roemer kiezen: wilt u af van de marine, de luchtmacht, of van driekwart van de landmacht? Roemer zegt dat hij geen geld wil uitgeven aan nieuwe JSF-gevechtsvliegtuigen en in plaats daarvan wil investeren in de veiligheid in Nederland. Volgens hem moet er meer geld naar de inlichtingendiensten en de politie.
Roemer ziet kopie van Rutte, Asscher ziet nee-schudder
Beide lijsttrekkers in het EenVandaag-debat gebruiken herhaaldelijk dezelfde zinnen om elkaar te typeren. Emile Roemer (SP) zegt over Lodewijk Asscher (PvdA) dat hij "Mark Rutte hoort praten" en Asscher zegt dat de SP de laatste jaren bij wetsvoorstellen "in de gebruikelijke houding nee zat te schudden". Hij verwijt Roemer dat de SP geen verantwoordelijkheid heeft genomen.
Eerste onderwerp: economie
Het eerste debatonderwerp was de economie, en dan vooral het economisch herstel. Roemer verwijt Asscher dat het kabinet te hard heeft bezuinigd en de mensen daarbij is vergeten. Door de harde bezuinigingen verliep ook het economische herstel traag, zegt Roemer. "Dan sta je achteraan in de rij als het gaat om herstel."
Asscher benadrukt dat er nu meer banen bijkomen dan ooit en dat vooral 45-plussers daarvan profiteren. Ook zegt hij dat het land stabiel is gebleven. "Ik ben nog niet klaar met mijn werk", aldus de PvdA-leider. Die verwijt Roemer ook dat zijn economische plannen onhaalbaar zijn. "U leeft op de pof."
Asscher kan het ook in één zin
Aan het begin van het EenVandaag-debat wordt Lodewijk Asscher (PvdA) gevraagd naar zijn mega-advertentie, vanochtend in de Volkskrant. De advertentie was groot en lang, merkt debatleider Pieter Jan Hagens op. Of Asscher zijn boodschap ook in één zin kan zeggen? Ja, zegt Asscher. "We kunnen het land echt vooruit brengen omdat we verantwoordelijkheid hebben gedragen."
GroenLinks-kandidaat struikelt over Panama Papers
De nummer 24 van GroenLinks, Maya van der Steenhoven, gaat niet in de Kamer zitten als ze wordt gekozen omdat haar naam opduikt in de Panama Papers. Van der Steenhoven was directeur van een bedrijf van haar vader op de Seychellen, maar had die functie verzwegen bij de integriteitstoets. "Was deze functie bekend geweest tijdens de procedure, dan was zij niet voorgedragen voor een plaats op de lijst", zegt GroenLinks in een verklaring.
Van der Steenhoven zegt zelf dat ze nooit enig financieel voordeel heeft gehad van de baan, die onbezoldigd was. Omdat ze het belangrijk vindt "dat een politicus boven iedere schijn van twijfel verheven is", trekt ze zich nu terug.
'Kans voor Asscher en Roemer op linkse kiezer aan te spreken'
Om 18.15 uur begint bij EenVandaag het debat tussen PvdA-lijsttrekker Asscher en SP-leider Roemer. Voor beide politici staat er veel op het spel, zegt politiek verslaggever Ron Fresen. "Veel linkse kiezers twijfelen nog op wie ze gaan stemmen. Daarvoor is dit debat belangrijk. Het gaat nog steeds om de vraag wie de leider wordt op links. Jesse Klaver van GroenLinks claimt die rol, maar is er nu niet bij. Het podium is straks voor Asscher en Roemer."
Mashup helpt jongeren met kiezen, vandaag D66
De collega's van NOS op 3 helpen op hun YouTube-kanaal Mashup jongeren met hun stemkeuze. Waarom zouden ze op een bepaalde partij moeten stemmen? Vandaag neemt Mashup D66 onder de loep. Op geheel eigen wijze...
Buitenlandse media vooral in spoor van Wilders
De belangstelling van internationale media voor de verkiezingen is gigantisch. Cameraploegen en journalisten uit de hele wereld zijn in Nederland om de campagne te verslaan. De focus ligt bijna overal op PVV-lijsttrekker Geert Wilders.
NOS-correspondenten in Brussel, Berlijn, Londen, Parijs, Washington en Sydney vertellen in filmpjes hoe in hun landen naar de Kamerverkiezingen wordt gekeken. Je vindt hun filmpjes hier.
Forum voor Democratie ziet forse ledengroei
De partij van Thierry Baudet en Theo Hiddema zegt dat zich soms meer dan honderd nieuwe leden per dag aanmelden. Het Forum voor Democratie, dat pas zes maanden actief is als politieke partij, heeft nu bijna 5000 leden. Het partijbestuur wil nu ook lokale en provinciale afdelingen gaan opzetten, om aan meer verkiezingen te kunnen meedoen.
Appen met Tunahan Kuzu: Denk wil kleinere klassen
Het NOS Jeugdjournaal heeft geappt met Denk-lijsttrekker Tunahan Kuzu. Via de appjes kunnen kinderen ontdekken welke partijen meedoen aan de verkiezingen en waar ze voor staan. Kuzu benadrukt het belang van onderwijs, kleinere klassen en gelijke kansen.
Busker waarschuwt leden: lees programma's goed
De nieuwe FNV-voorzitter Han Busker vindt dat linkse partijen op het gebied van arbeid en inkomen dichterbij de standpunten van de vakbond staan dan rechtse partijen. Busker, die vandaag officieel tot voorzitter werd gekozen, zei dat zijn leden heel goed zelf kunnen kiezen. "Maar we attenderen hen er wel op dat ze niet naar alle mooie praatjes moeten luisteren en dat ze echt moeten kijken wat er in de programma's staat."
Busker zegt zich zorgen te maken over partijen die in hun programma's het ontslagrecht willen aantasten en die nog meer flexibiliteit op de arbeidsmarkt willen. "Er zijn zelfs partijen die de bijstand willen verlagen, terwijl we in dit land meer dan 400.000 kinderen hebben die onder de armoedegrens leven. Dat kan in een welvaartsstaat als Nederland niet aan de orde zijn."
Campagnevlog #9: lachen om een SP-poster
Op de laatste dag voor het weekend spraken Xander van der Wulp en Vincent Rietbergen met Jesse Klaver van GroenLinks, en praatten ze na over de uitzending van Pauw & Jinek. Jeanine Hennis van de VVD kreeg daar de slappe lach door een fragment uit het campagnevlog van dinsdag.
Zestien uur later moet Hennis kennelijk nog steeds lachen om de vergelijking die NOS-verslaggever Joost Vullings in het vlog maakte tussen een poster van de SP en een menselijk achterwerk.
Van der Staaij: vrouwelijke SGP-Kamerlid mogelijkheid
"Het is positief dat de afgelopen jaren de betrokkenheid van vrouwen bij de SGP groter is geworden", heeft lijsttrekker Van der Staaij gezegd bij BNR. Op de vraag hoe lang het nog duurt voordat er voor de SGP een vrouw in de Tweede Kamer komt, antwoordde hij dat hij dat niet weet, maar dat het wel mogelijk is. "De statuten zijn aangepast en al een jaar erna werd een vrouw voor de SGP in een gemeenteraad actief. Dat is sneller dan velen hadden gedacht."
Tot 2013 konden er geen vrouwen op kandidatenlijsten van de SGP komen, maar onder druk van rechterlijke uitspraken paste de partij dat standpunt aan. In 2014 werd in de gemeenteraad van Vlissingen voor het eerst een SGP-vrouw gekozen. Van der Staaij benadrukte dat zijn partij geen 'quotum-regeling' heeft voor een bepaald aantal vrouwen. Op de SGP-kandidatenlijst voor de verkiezingen van volgende week staat geen enkele vrouw.
Stemwijzer breekt record
Vijf dagen voor de verkiezingen heeft de Stemwijzer het bezoekersrecord uit 2012 verbroken. Toen maakten in totaal 4,85 miljoen mensen gebruik van de online-kieswijzer; nu zijn het er al 4,9 miljoen. Ontwikkelaar ProDemos verwacht dat dat aantal verder stijgt. Op de laatste drie dagen voor de verkiezingen van 2012 gingen 1,2 miljoen mensen naar stemwijzer.nl.
ProDemos zegt dat de helft van de gebruikers de Stemwijzer invult op een mobiele telefoon. De site wordt nu bezocht door 200.000 mensen per dag. Vijf jaar geleden waren dat er 130.000 per dag.
Mark Rutte 'lijsttrekker van de dag' bij Nieuwsuur
Vanavond is Mark Rutte (VVD) te gast bij Nieuwsuur. Om de kijkers alvast voor te stellen aan de VVD-lijsttrekker, maakte het programma een video waarin Rutte vertelt dat hij Kees van der Staaij een "ontzettend aardige vent" vindt en nog warme herinneringen heeft aan zijn eerst liefde.
En hier legt Nieuwsuur in anderhalve minuut uit waar de VVD voor staat.
Moskeeën roepen moslimgemeenschap op om te stemmen
Tientallen moskeeën hebben vandaag de Nederlandse moslimgemeenschap opgeroepen om volgende week te gaan stemmen. Tijdens het vrijdaggebed hebben imams het belang van de verkiezingen onderstreept. Dit gebeurde ook in de Essalam-moskee in Rotterdam (zie foto).
Asscher: ik gebruik alle manieren om met de kiezer te praten
Lodewijk Asscher vindt dat de campagne te weinig over de inhoud gaat. Hij licht toe waarom hij een grote advertentie plaatste in de Volkskrant, om nog eens uit te leggen waarom de PvdA de afgelopen vier jaar meedeed aan een kabinet.
"Ik vind het fijn om me even aan de kiezer te richten", zegt Asscher. Op de vraag waarom hij voor een advertentie heeft gekozen, heeft hij een kort antwoord. "Ik gebruik alle manieren om hier met de kiezer over te praten."
Asscher zei ook dat hij trots is op wat het kabinet heeft bereikt. Hij leidde vandaag de laatste zitting van het kabinet in 'missionaire status'. Premier Rutte is bij de Europese top in Brussel. Na de verkiezingen gaat het kabinet demissionair verder, totdat er een nieuwe ministersploeg is gevormd.
Asscher benadrukte dat het bijna twintig jaar geleden is dat een kabinet de rit heeft uitgezeten. Het laatste kabinet dat dat lukte, was het eerste kabinet Kok, dat regeerde van 1994 tot 1998.
Bijzonder moment
De PvdA-lijsttrekker zei dat hij in de vergadering van het kabinet even heeft stilgestaan bij het bijzondere moment. Volgens hem heeft het kabinet voor stabiliteit gezorgd in een moeilijke tijd, met een economische en een migratiecrisis, met de opkomst van IS en zonder meerderheid in de Eerste Kamer.
Presentator Tijs van den Brink boos op Geert Wilders
Tijs van den Brink is niet te spreken over een actie van Geert Wilders, die voor een spotje van de PVV een fragment van Rutte uit het radioprogramma Dit is de dag gebruikte. "Diefstal", zegt hij in een blogpost op de site van Radio 1. In het spotje van de PVV is te horen hoe Rutte zegt: "Ik heb niets tegen de islam". Het zinnetje komt uit een interview van een paar weken geleden tussen Rutte en Van de Brink.
Meestal vindt Van den Brink het prima als mensen citaten gebruiken uit zijn show, maar dit keer niet. Van den Brink: "Wilders weigert zich serieus te laten interviewen over zijn plannen voor Nederland. Als hij dan vervolgens schaamteloos jat uit gesprekken met collega's die wel de moeite nemen ons te woord te staan, irriteert dat me behoorlijk."
Auteursrecht
Wilders' team plukte het fragmentje van internet. De EO zocht het even uit en komt tot de conclusie dat Wilders in strijd met het auteursrecht heeft gehandeld. Toen Van den Brink Wilders' medewerkers vroeg het fragment offline te halen, kreeg hij gelijk een advocaat achter zich aan.
Van den Brink doet nu een oproep aan Wilders: "Ik heb helemaal geen zin in juridisch gedoe. Interviewen is heel veel leuker. Daarom een voorstel. Wij staken onze juridische handelingen. En u komt voor 15 maart langs in onze studio voor een journalistiek interview over wat u allemaal concreet gaat doen als u premier wordt. Een premiersinterview, zeg maar. Deal?"
Rutte: ik maak me grote zorgen over mentaliteit D66 en CDA
VVD leider Rutte verwijt D66 en CDA een "bankzit-mentaliteit" als het gaat om het oplossen van de problemen rond grote stromen asielzoekers die naar Europa komen. Morgen komt de Telegraaf met een groot interview met Rutte, de krant berichtte er vanmorgen al even over. Rutte licht zijn uitspraken in Brussel ook vast toe.
"We zijn er in geslaagd om de stroom van asielzoekers uit Syrië in te dammen door de Turkije-deal. CDA en D66 hebben die afspraak niet gesteund en ik ben bang dat ze soortgelijke plannen in de toekomst weer niet gaan steunen", zei Rutte. "We zullen binnenkort weer dit soort afspraken moeten maken met landen als Egypte, Tunesië, Algerije en Marokko. En ik ben bang dat deze partijen dan zeggen: 'nee, dit is geen perfecte deal en daarom zijn we er tegen'."
Dat is een 'bankzit-mentaliteit', zegt hij. "Zij zitten op de tribune, terwijl er hard in de arena wordt gewerkt. Tegelijkertijd wijzen ze wel op de imperfecties." Deze deals zijn nooit perfect, gaat hij verder. "Maar in de internationale politiek moet je deals maken die niet helemaal perfect zijn om te voorkomen dat die grote asielstroom naar Europa blijft gaan."
Appen met Sybrand Buma (CDA)
Dagelijks appt het Jeugdjournaal met een lijsttrekker om aan hen te vragen wat ze voor kinderen gaan doen. Vandaag is CDA-lijsttrekker Sybrand Buma aan de beurt. Hij zegt dat het CDA wil dat kinderen veilig kunnen opgroeien en naar een goede school kunnen.
Sylvana Simons biedt excuses aan voor Denk-standpunt Armeense genocide
In het publiek van het programma Van Torentje naar Torentje van de Universiteit Twente en de krant Tubantia zit de kleinzoon van een slaaf uit de periode van de Armeense genocide. Hij vraagt Artikel 1-lijsttrekker Sylvana Simons, die in het programma te gast is, of zij bereid is om haar excuses aan te bieden voor haar periode bij de partij Denk, die de Armeense genocide niet erkent.
"De media hebben ervan gemaakt dat ik geen mening heb over dit onderwerp. U krijgt van mij oprechte excuses voor het feit dat ik mij heb geschaard achter de opstelling die de partij Denk hierover heeft ingenomen", aldus Simons.
Is het Jesse Klaver of Justin Trudeau?
De grote vraag op Buzzfeed vandaag: lijkt Jesse Klaver (GroenLinks) op Canadese premier Justin Trudeau? Volgens Buzzfeed lijken ze wel erg op elkaar, door hun jeugd, donkere krullende haar en de manier waarop ze op dingen leunen.
De stemmers op Buzzfeed zijn er nog niet over uit: 51 procent stemt ja, 49 procent stemt nee.
Oud-burgemeester Schneiders (PvdA) vraagt mensen te stemmen voor VVD
Bernt Schneiders, oud-burgemeester van Haarlem en PvdA'er, roept mensen morgen op in een advertentie in het Haarlems Dagblad om op de VVD te stemmen. Op nummer 41 van de lijst, om precies te zijn. "Wybren van Haga wil in de Kamer en ik steun hem in zijn ambitie", schrijft de burgemeester. "Omdat hij een Haarlemmer is met een groot hart voor onze stad en onze regio."
Het is geen stem tegen de PvdA, laat Schneiders weten. "Ik ga mijn PvdA-lidmaatschap niet opzeggen, maar ik wil deze man steunen. Ik vraag mijn dochter wel om PvdA te stemmen deze keer."
Koenders heeft opnieuw stevig gesprek met Turkse Cavusolu
Minister Koenders van Buitenlandse Zaken heeft opnieuw een "stevig gesprek" gevoerd met zijn Turkse collega Cavusoglu. Koenders heeft hem weer te verstaan gegeven dat hij morgen niet welkom is om als Turkse minister in Nederland campagne te voeren voor een referendum over aanpassing van de Turkse grondwet. Door de aanpassing krijgt president Erdogan meer bevoegdheden.
"De manier waarop dit allemaal gaat is onaanvaardbaar", aldus Koenders. Hij zegt dat hij zoiets nog nooit heeft meegemaakt, maar hij erkent dat hij het bezoek ook niet kan tegenhouden. Eerder liet het kabinet al weten dat Nederland op geen enkele manier medewerking zal verlenen aan een bezoek van Cavusoglu. De Turkse minister wil morgen naar Nederland komen.
"Wij zijn het eerste Europese land dat op deze manier stelling neemt", aldus Koenders. "Mensen mogen bijeenkomsten houden die ze willen, maar een Turkse minister die in ons land campagne gaat voeren over een Turks referendum en spreekt over zijn 'staatsburgers' is ongewenst."
Lees hier verder:
Schippers: wet voltooid levenseinde wel in komend kabinet behandelen
De VVD gaat er alles aan doen om in een volgende regeerperiode de wet voltooid leven te behandelen. "We gaan er alles aan doen om onze idealen te realiseren", aldus minister Schippers van Volksgezondheid vanmorgen bij de ministerraad.
Premier Rutte liet gisteren weten te betwijfelen of de wet, die stervenshulp mogelijk maakt, er wel al komende kabinetsperiode van komt. Hij liet weten dat geen doel op zich te vinden.
Volgens Schippers neemt Rutte zeker geen afstand van de wet. "Hij trekt zich niet terug en twijfelt er niet aan." Is het dan de bedoeling van de VVD het wel de komende periode te verwezenlijken? "Wij gaan er alles aan doen om onze idealen te verwezenlijken." Binnen of buiten een regeerakkoord? "Wij gaan ook proberen dat binnen een akkoord te regelen", aldus Schippers.
'Bewering Wilders over kijkcijfers klopt niet helemaal'
Geert Wilders (PVV) was gisteren te zien bij Goedemorgen Nederland, als gasthoofdredacteur en presentator. Vandaag twittert hij dat "er maar liefst 1,4 miljoen kijkers" naar het programma hebben gekeken. "Een record aantal kijkers voor ze dit seizoen!"
Maar zijn bewering klopt niet helemaal, laat Stichting Kijkonderzoek weten. Als er 1,4 miljoen mensen naar het programma hadden gekeken, had Goedemorgen Nederland in de dag top 25 gestaan. "Voor de vier uitzendingen samen kwamen de gemiddelde aantallen inderdaad op 1,4 miljoen, echter kun je deze gemiddelden niet op deze manier optellen. Er kan dan namelijk overlap in de kijkers zijn", legt een woordvoerder van Stichting Kijkonderzoek uit. "De uitzendingen hadden gemiddeld 344.000 kijkers. Het aantal mensen dat iets heeft gezien van een van de uitzendingen is 940.000."
Kuzu zegt debatreeks Tubantia en Pauw & Jinek af
Denk-leider Kuzu heeft zijn deelname aan de debatreeks Van torentje naar torentje geannuleerd. Rond het middaguur zou de lijsttrekker deelnemen aan de gespreksreeks. De partij heeft geen reden gegeven voor de afwezigheid. Ook gaat hij niet naar Pauw & Jinek vanavond.
Sylvana Simons (Artikel 1) neemt de plek van Kuzu bij Van torentje naar torentje vanmiddag in.
Het is niet de eerste annulering van Denk. Eerder zegde de partij al een afspraak met De Gelderlander af, RTV Utrecht en Omroep Zeeland af. Ook weerden ze een verslaggeefster van BN De Stem bij een verkiezingsbijeenkomst.
Jammer
Hoofdredacteur Martha Riemsma vindt het jammer dat Kuzu plotseling heeft afgezegd. "We hebben een volgeboekte zaal voor Kuzu met 175 belangstellende lezers en studenten. Het is ontzettend jammer dat Denk niet in gesprek gaat met kiezers uit onze regio. Het was een uitgelezen kans inzicht te geven in de partij en de drijfveren van de lijsttrekker. Die kans hebben de stemmers in Twente nu niet."
Waarom vindt de buitenlandse pers onze verkiezingen zo interessant?
De belangstelling vanuit het buitenland voor de aankomende verkiezingen is dit keer opmerkelijk groot. Volgens de gemeente Den Haag hebben zich twee keer zo veel buitenlandse journalisten gemeld als in 2012.
De media komen van over de hele wereld. Volgens de Haagse perswoordvoerder Herbert Brinkman zijn naast de buurlanden België, Frankrijk en Duitsland komende week ook landen als Japan, China en Portugal vertegenwoordigd.
De reden dat buitenlandse media ons kleine land plots interessant vinden, is het moment waarop de verkiezingen vallen. Met de brexit en de verkiezing van Trump nog vers in het geheugen, is men benieuwd of de opmars van het populisme doorzet in Europa, zo duiden internationale media als The Economist, The Guardian, BBC en The New York Times het zelf. Na Nederland volgen bijvoorbeeld verkiezingen in Frankrijk en Duitsland.
GroenLinks sluit geen compromissen, zegt Klaver
GroenLinks sluit geen compromissen over principes. Dat zei lijsttrekker Jesse Klaver in het NOS Radio 1 journaal en bij de NOS op Facebook. "Wij staan er voor om de klimaatdoelen van Parijs te halen, daarom moet de belasting voor milieuvervuilende zaken omhoog, moet de landbouw biologisch worden en moet er een kilometerheffing komen". Over de principes sluit GroenLinks geen compromissen, aldus Klaver. "Over de maatregelen hoe je die bereikt kun je wel praten".
Klaver herhaalde dat hij het liefst een links kabinet wil, maar de VVD uitsluiten doet hij niet. GroenLinks wil niet samen met de PVV. "Die sluiten groepen mensen uit, dat willen we niet. Ik wil mijn Nederland terug, zou ik tegen Geert Wilders willen zeggen", aldus Klaver in de uitzending op Facebook.
Betaalbaarheid
Politiek redacteur Joost Vullings vroeg Klaver hoe betaalbaar de plannen van GroenLinks zijn. "Als rekeningrijden een succes wordt dalen de inkomsten en schiet je een gat in eigen begroting", aldus Vullings. Klaver erkende dat. "Ook de energie-inkomsten worden minder, als we straks geen gas meer gebruiken. Maar de doorrekening van ons programma laat zien dat we al onze plannen op termijn geld opleveren. Het is dus niet alleen positief voor de duurzaamheid maar ook voor de portemonnee".
De Veth (VVD) speelt de kandidaat-Kamerledenquiz
Het wordt wel het lastigste moment van deze verkiezingscampagne genoemd: de dagelijkse kandidaat-Kamerledenquiz in het NOS Radio 1 Journaal. De vier vragen over de verkiezingsprogramma's blijken vaak lastig te beantwoorden. Vanmorgen was nummer 44 van de VVD: Jeroen de Veth, aan de beurt. Hoe hij het ervan afbracht, hoor je hier:
Koning wordt niet betrokken bij kabinetsformatie
Vannacht werd bekend dat pogingen om de koning alsnog te betrekken bij de formatie van een kabinet, zijn uitgelopen op een patstelling met de Tweede Kamer. Drie vaste adviseurs van koning Willem-Alexander zijn het er niet over eens hoe goed hij op de hoogte gehouden moet worden gehouden van de formatie, meldt de Volkskrant.
Piet Hein Donner (CDA), vicepresident van de Raad van State, en Ankie Broekers-Knol (VVD), voorzitter van de Eerste Kamer, willen dat het staatshoofd op drie vooraf bepaalde momenten over de kabinetsformatie wordt geïnformeerd. Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib weigert in die wens mee te gaan.
Informateur
De koning speelde tot enkele jaren geleden nog een rol bij de vorming van een nieuw kabinet; de informateur werd door het staatshoofd aangewezen. Door een wijziging in de regels doet de Kamer die benoeming sinds 2012 zelf.
Alexander Pechtold (D66) reageerde vanochtend in Goedemorgen Nederland op het nieuws. "De koning mag van mij prima geïnformeerd worden, maar dat willen we niet van tevoren vastleggen. Als hij geïnformeerd moet worden, dan gebeurt dat wel. Maar niet op een van tevoren gepland moment. Dat voelt wat geforceerd." Later gaf SP-leider-Roemer bij RTL aan dat hij helemaal achter het standpunt van Arib staat.
Voormalig premier Dries van Agt gaat geen CDA stemmen
Voormalig minister-president van Nederland Dries van Agt (CDA) gaat deze verkiezingen niet op het CDA stemmen. De reden hiervoor is een stem van CDA tegen een motie van D66 en SP, waarin de regering werd opgeroepen om het associatieverdrag met Israël op te schorten totdat er een bouwstop voor huizen in nederzettingen van kracht is.
"Met dit halfslachtige gedoogbeleid van Israëls bezetting en kolonisatie kan en wil ik mij niet langer verzoenen. Ik heb daarom besloten om bij de aanstaande Tweede Kamerverkiezingen niet op het CDA te stemmen", zegt Van Agt in een artikel.
Hij sluit het artikel af met de opmerking dat hij alleen nog maar zal stemmen op partijen die "zich niet alleen in woord, maar ook in daad tegen de Israëlische bezetting en het schrijnende onrecht in Palestina keren."
De lijsttrekker van de dag: Jesse Klaver (GroenLinks)
Vandaag is de lijsttrekker van de dag Jesse Klaver (GroenLinks). Hij was eerst te gast bij Radio 1 om 08.30 uur. Dadelijk, om 09.15 uur, beantwoordt hij jullie vragen live op de Facebookpagina van de NOS. Heb je al een vraag? Stel hem hier.
Pechtold kondigt 'onafhankelijk NOS Journaal' aan
Alexander Pechtold is tot 09.00 uur te zien bij Goedemorgen Nederland, als gasthoofdredacteur en presentator. Hij volgt daarmee Geert Wilders op, die gisteren gasthoofdredacteur en presentator was. Pechtold haakte in op de opmerking van Wilders, die gisteren tijdens de afkondiging de NOS 'links’ noemde. "En dan gaan we nu naar het onafhankelijke NOS Journaal", zei Pechtold in zijn versie van de afkondiging.
De ochtendkranten: Rutte over D66 en CDA en verkiezingsbijlage AD
De Telegraaf meldt vanochtend dat VVD-lijsttrekker Rutte morgen in zijn verkiezingsinterview met de krant CDA en D66 bekritiseert. Hij zou in het interview zeggen dat CDA en D66 geen vuile handen durven te maken voor het indammen van de migrantenstroom naar Nederland.
Volgens Rutte moet Europa straks akkoorden over het terugnemen van migranten gaan sluiten met landen als Egypte en Algerije. Die akkoorden zullen vergelijkbaar zijn met de Turkije-deal, zegt hij. "Als dat van CDA en D66 niet mag, dan is er nog maar een heel klein groepje landen waarmee ik nog wel zaken kan doen. Het kan niet zo zijn dat je niet bereid bent om vuile handen te maken in het belang van Nederland, voor stabiliteit en veiligheid hier."
Brutale vragen
Het Algemeen Dagblad komt met een verkiezingsbijlage waarin 120 'brutale vragen' aan lijsttrekkers om kiezers te helpen 'die ene vraag op woensdag te beantwoorden'.
Zo onder meer de vraag aan Rutte of de VVD nog wel de veiligheidspartij is, aan Asscher waarom de banenplannen zijn mislukt, aan Buma of het niet naïef is om alle coffeeshops te sluiten en aan Roemer of een zorgfonds politiek niet volstrekt onhaalbaar is. Zeven lijsttrekkers (Wilders wilde niet) van de acht 'grootste' worden langs de lat gelegd. "In de peilingen liggen de partijen dicht bij elkaar maar inhoudelijk zijn de verschillen groot, er valt dus wat te kiezen", aldus het Algemeen Dagblad.
'Advertentie Asscher in Volkskrant poging om verhaal te vertellen'
"Dit is eigenlijk een poging van Asscher om zijn verhaal te vertellen", legt politiek verslaggever Joost Vullings uit. "Maar hij begint over de campagne. Vertel dan ook gewoon je eigen verhaal." Het lijkt erop alsof de advertentie een reactie is op het nieuws rondom de peilingen van PvdA. "Het lijkt erop alsof hij wil zeggen: 'overal waar ik ben krijg ik vragen over de peilingen, maar ik heb ook een verhaal.'"
'Spagaat van Asscher'
In de advertentie komt 'de spagaat van Asscher' ook weer naar voren", zegt politiek verslaggever Xander van der Wulp. "Hij zegt dat hij staat voor het kabinetsbeleid, maar valt later weer de VVD af. Hij hinkt op twee gedachten." Dat laat ook de laatste zin van de advertentie zien ("stem met uw hart en uw hoofd"), zegt Vullings. "Dat zijn eigenlijk ook twee verschillende gedachtes."
De enorme hoeveelheid tekst is misschien wel tekenend voor waarom hij zich niet zo thuis voelt in de campagne, zegt Van der Wulp. "Hij moet in een korte tijd ontzettend veel doen en vertellen en blijkbaar heeft hij daar anderhalve pagina voor nodig."
Grote advertentie Asscher in de Volkskrant
"Hoe had ons land eruit gezien als wij niet met de VVD hadden geregeerd?" Die vraag stelt de lijsttrekker van de PvdA, Lodewijk Asscher, vandaag in de Volkskrant.
Hij spreekt de kiezers toe via een advertentie van twee pagina's. Hij zegt het te begrijpen dat kiezers boos zijn en zorgen hebben en snapt ook dat mensen boos zijn dat de PvdA met de VVD is gaan regeren. "Het was de afgelopen jaren voor velen niet makkelijk en de onzekerheid in de wereld is groot. Maar nu we de economie weer op orde hebben en de werkgelegenheid stijgt, kunnen we de volgende stap zetten", aldus Asscher die vindt dat het teveel over de campagne en te weinig over de inhoud gaat en kiezers op roept met hun "hart en hoofd" te gaan stemmen.
Asscher is "vastberaden om de komende dagen met overtuiging ons inhoudelijke verhaal voor Nederland te vertellen. Tegen de schroom in van het schreeuwen om het schreeuwen."
Historische nederlaag
Asscher is volgens de Telegraaf 'zonder blunders en schandalen' op weg naar een historische nederlaag. Het flyerende PvdA Kamerlid Recourt houdt in Haarlem de moed erin. "Hier op straat merk ik helemaal niet dat mensen ons niet meer leuk vinden." Hij vertelt op straat dat zijn partij "in turbulente tijden het land heeft helpen opknappen en dat de lasten daarvan eerlijk verdeeld zijn."
Wie is waar?
Rond het middaguur zit lijsttrekker Kuzu van Denk in de gespreksreeks Van torentje naar torentje.
Emile Roemer van de SP schuift aan bij RTL Z en Kees van der Staaij van de SGP bij BNR Nieuwsradio. Henk Krol van 50Plus is te gast bij RTV Utrecht.
Om 18.15 is er een debat bij EenVandaag met PvdA-lijsttrekker Lodewijk Asscher en SP-leider Emile Roemer. Drie kwartier later start het nationaal islam debat met kandidaat-Kamerleden Amhaouch (CDA), Belhaj (D66), Azarkan (Denk), Buitenweg (GL), Kuiken (PvdA), Karabulut (SP). Jan Roos van VNL heeft aangegeven niet aanwezig te willen zijn bij het debat.
Vanavond zit VVD-leider Mark Rutte bij Nieuwsuur, GroenLinks-lijsttrekker Jesse Klaver bij RTL Late Night en Gert-Jan Segers van de ChristenUnie schuift aan bij Pauw & Jinek.
Gisteravond de politieke tv-programma's gemist?
'Ik kan nooit meer normaal naar een SP-poster kijken!'
De theorie van politiek verslaggever Joost Vullings over de campagneposter van de SP, uit de Campagnevlog van de NOS, werd gisteravond besproken bij Pauw en Jinek.
Bekijk alle Campagnevlogs van de NOS hier.
Goedemorgen!
De campagne gaat ook vandaag weer in volle vaart door, maar we praten je eerst nog even bij over wat er gisteren is gebeurd.
GroenLinks-leider Klaver speechte voor een vol Afas Live en riep daar linkse kiezers op om op zijn partij te stemmen. Op de meet-up in Amsterdam zei hij dat de unieke kans bestaat dat een linkse partij de verkiezingen wint en de grootste van Nederland wordt.
En het ging weer over de eventuele komst van Turkse ministers naar Nederland. Wilders riep zijn collega's op om het verkiezingsreces te schorsen voor een debat in de Tweede Kamer, maar dat ging niet door omdat er geen meerderheid voor was.
Klimaat?
Ed Nijpels vindt het een slechte zaak dat het klimaat geen groot thema in de campagne is. Hij is bang voor boze kiezers, die pas na de verkiezingen gaan merken hoe ingrijpend klimaatmaatregelen zullen zijn. Nijpels is voorzitter van de borgingscommissie, die moet toezien op de naleving van het Nationaal Energieakkoord.
We houden je weer de hele dag op de hoogte in dit Campagneblog. Het Campagneblog van gisteren lees je hier terug.