liveblog
NOS SchaatsenAangepast

Elfstedentocht 1985 op herhaling

liveblog gesloten

De heer Van Asten laatste met stempel

De heer Van Asten laatste met stempel

Tijd dringt

De laatste toerrijders moeten opschieten. Nog even en dan gaat de Bonkervaart dicht. Iedereen die dan nog binnenkomt is te laat en ontvangt geen Elfstedenkruisje.

Rijders mogen niet verder bij Bartlehiem

Elfstedentocht 1985: Rijders worden tegengehouden bij Bartlehiem

De ontknoping nadert

De laatste toerrijders komen rijden door Bartlehiem en worden daar tegengehouden. Ze zijn helaas te laat.

Kijk hier de live naar het laatste uur van de Elfstedentocht.

Volledig interview Frequin met familie Van Benthem

'Nooit gedacht dat ik zou winnen'

Vanavond om 21.20 uur weer terug

"Er zijn nog tienduizenden onderweg", zegt Jan Sipkema zojuist. Reden genoeg om rond 21.20 uur weer verder te gaan met de stream.

Dan komen naar verwachting de laatste rijders over de streep op de Bonkervaart.

Beelden van de huldiging

Elfstedentocht 1985: de huldiging en de prijsuitreiking

We gaan huldigen

Er kan geen mens meer bij in de Frieslandhal.

Nu live op NOS.nl. De huldiging van Van Benthem en Van der Hoorn.

Jan Roelof Kruithof vandaag bij de reünie in Hindeloopen

Jan Roelof Kruithof, die in 1985 de Tocht reed, vandaag bij de reünie in Hindeloopen

Cees Pool valt in bijzijn van Jan Stekelenburg

1985: Jan Stekelenburg met agent en vallende rijder
Jan Stekelenburg de boosdoener

Cees Pool wordt kort geïnterviewd door verslaggever Jan Stekelenburg. Maar de rijder kwam uiteindelijk buiten de tijdslimiet binnen. En dat was de schuld van de NOS-verslaggever...

Barend en Van Dorp kijken in Oudkerk

1985: Frits Barend en Henk van Dorp staan bij Oudkerk

Atje Keulen-Deelstra: dit is geweldig

1985: Atje Keulen-Deelstra geniet van de Tocht

Sfeervol Franeker

1985: proef de sfeer in Franeker

Niesten, de nummer drie

1985: Niesten over derde plaats in Elfstedentocht

De laatste wedstrijdrijders komen binnen

1985: aankomst laatste wedstrijdrijders

Kooiman zweefde door het Friese landschap

De strijdlustigste rijder van de Elfstedentocht van 1985 was zonder twijfel Jan Kooiman. De destijds 32-jarige marathonschaatser was goed voor een groot aantal demarrages en door zijn toedoen ontstond de beroemde kopgroep van vier man. Toch restte voor de vader van Erik Jan Kooiman (winnaar van zilver op de 10 kilometer bij de WK afstanden van 2015) slechts een ondankbare vierde plaats. “Pas veel later dacht ik: potverdikkie, ik ben toch wel iets heel groots misgelopen.”

De Elfstedentocht van 21 februari 1985 kwam eigenlijk pas halverwege echt op gang. Onderweg naar Bolsward is er een spervuur aan demarrages en met name Kooiman is heel actief. “Een tactisch strijdplan had ik niet. Ik was alleen maar bezig met hard schaatsen. Ik heb onderweg nauwelijks gegeten of gedronken, maar ik heb nog nooit zo lekker geschaatst als die dag. Het was onvoorstelbaar.”

Yep Kramer

1985: Yep Kramer wordt geïnterviewd door Evert ten Napel

Toon Dobbe

Cabaretiers gebruikten de Elfstedentocht voor hun programma's, zo ook Van Kooten en De Bie.

Evert met zijn vrouw

Evert van Benthem wordt samen met zijn vrouw Jannette gehuldigd

Ook Jillert Anema deed mee

Interview Jillert Anema tijdens Elfstedentocht 1985

Jan Kooiman zoekt zijn schoenen

1985: Frequin en Kooiman tussen de schoenen

Winnares Van der Hoorn spreekt met Ten Napel

1985: Evert ten Napel interviewt winnares Lenie van der Hoorn

Willibrord Frequin met winnaar Evert van Benthem

1985: Van Benthem reed op een kapotte schaats

Lenie van der Hoorn wint bij de vrouwen

De winnares van de Elfstedentocht is Lenie van der Hoorn uit Ter Aar.

Dopingcontrole

Het is nog spannend. Want er is nog een dopingcontrole. Heeft iedereen zonder vals te spelen de finish gehaald?

Frequin in gesprek met Ruitenberg

1985: Frequin in gesprek met Ruitenberg

Van Benthem wordt belaagd door de toegestroomde pers

Evert van Benthem wordt belaagd door de toegestroomde pers

Evert van Benthem: de roes van 1985

Evert van Benthem vlak na de finish met ingenieur Jan Sipkema. Op de achtergrond: Ruud Lubbers, Hans Wiegel en koningin Beatrix

Van een jonge boer die aan zijn tweede jaar als marathonschaatser bezig was, veranderde hij op 21 februari 1985 in één klap in een Nederlandse legende: Evert van Benthem. Dertig jaar later kijkt hij vanuit Canada nog eens terug op zijn historische overwinning in de Elfstedentocht.

De 26-jarige Van Benthem was de jongste en minst ervaren schaatser van de kopgroep die op de Bonkevaart om de eeuwige roem zou strijden. “Ik had helemaal niet iets van: ik moet winnen. Ik was al verbaasd dat ik in de kopgroep zat en dacht ik vierde zou worden. Daar was ik al heel blij mee.”

Beelden van de finish

1985: de finish van de Elfstedentocht

IJskussen

Evert van Benthem kust het ijs

De finishfoto

Evert van Benthem wint dertiende Elfstedentocht

De winnaar!

Evert van Benthem wint de eindsprint

EVERT VAN BENTHEM WINT DE SPRINT

Van Benthem blijft Ruitenberg, Niesten en Kooiman voor in de eindsprint

De laatste meters...

Op de Bonkevaart. Wie gaat winnen?

Beatrix op de Bonkevaart

1985: Koningin Beatrix komt aan op Bonkevaart

Jan Kooiman in actie in Bartlehiem

Jan Kooiman kwam even geleden voorbij in Bartlehiem

Jan Kooiman kwam even geleden voorbij in Bartlehiem. De foto is vrij snel ontwikkeld. Mooie actie foto!

Enkele rijders passeren de brug bij Bartlehiem

Enkele rijders passeren de brug bij Bartlehiem

Nog een klein uurtje voor de kopgroep

De kopgroep van vier is onderweg naar Dokkum, ze gaan terug naar Bartlehiem, om verder te gaan naar de finish in Leeuwarden. Nog een klein uurtje is de verwachting.

Onrust in de kopgroep

1985: onrust in de kopgroep

Albert Bakker moet afhaken

Albert Bakker uit Groningen ziet het gat groter worden met de koplopers. Dat is een verrassing te noemen. De grote favoriet. Een oermens!

Aanval van vier rijders

Vier koplopers nu:

Van Benthem
Kooiman
Ruitenberg
Niesten

Van der Molen moest lossen

Lubbert van der Molen zat ook nog in de kopgroep, maar heeft moeten lossen. Hij zal niet meer meestrijden om de zege.

Vlak voor Bartlehiem, kopgroep van 11:

Bakker
Kasper
Van Benthem
Vos
Bouwstra
Van Wijhe
Niesten
Kooiman
Busser
Ruitenberg
Westerveld

Jan Stekelenburg in gesprek met een agent in Franeker

1985: Jan Stekelenburg bespreekt veiligheid met agent

Problemen met het ijs in Harlingen

De stempelhokjes moeten worden verplaatst, want het ijs is te zwak. Grote plassen water en een flinke scheur in het ijs. Wat als het ijs het begeeft? Dan moet er 150 meter gekluund worden.

Jan Roelof Kruithof in moeilijkheden door valpartijen

1985: Kruithof in moeilijkheden door valpartijen

Achter de schermen bij de NOS

Helaas, deze YouTube video is niet meer beschikbaar

Geen zorgen, u kunt ook nog morgen

De retourtjes van de NS blijven tot morgenavond geldig. Dat is nog eens sympathiek van de Nederlandse Spoorwegen.

Kopgroep

Het is moeilijk te zien, maar deze namen zitten in ieder geval in de kopgroep:

Westerveld
Kasper
Bouwstra
Van Benthem
Vos
Van der Molen
Van Wijhe
Wardenier
Niesten
Kooiman
Ruitenberg

Jan Stekelenburg

Commentator Jan Stekelenburg is aan het woord en beschrijft wat er gebeurt in Franeker.

Van Benthem kluunt met Ruitenberg (l) en Niesten (r)

Evert van Benthem begint samen met Henri Ruitenberg (l) en Jos Niesten (r) aan het grootste stuk kluunwerk van de dag, 200 meter in Harlingen

Klunen en doorkomst Harlingen

1985: klunen en doorkomst Harlingen

Koplopers

Wim Westerveld en Albert Bakker op kop. Peloton zit daar vlak achter. Op weg naar Franeker, met zo'n 120 kilometer in de benen.

Helikopter is terug!

Nieuwe lading brandstof. De helikopter vliegt weer boven de kopgroep. Heinze Bakker doet verslag, maar hij weet niet precies waar hij vliegt. "Ergens ten zuiden van Harlingen."

Verslaggever Han Kock, bij WK baanwielrennen in Parijs, kijkt mee

Reportage van Pauline Broekema

1985: 16.000 toerrijders vertrekken vanuit Leeuwarden

Nummer 227

Nummer 227 probeert het nog even, maar het is zwaar. "Ik ben al 25 keer gevallen."

Klunend in Bolsward

Willibrord Frequin interviewt de toeschouwers en hij probeert af en toe een schaatser een paar vragen te stellen.

Interview met Willibrord Frequin

Willibrord Frequin interviewt rennend op het ijs

Vlak nadat Evert van Benthem in de Elfstedentocht van 1985 als eerste over de finish is gekomen, verschijnt hij met een grote krans om zijn nek voor de camera. Acht miljoen televisiekijkers luisteren naar zijn verhaal. En naar de vragen van Willibrord Frequin.

"Ik wilde hem iets geven", zegt de verslaggever van toen dertig jaar later. "Iets verderop zag ik een grote groene krans staan. Die heb ik gepikt en over Van Benthem gegooid. 'Namens het Nederlandse volk', zei ik volgens mij nog. Dat waren nog eens tijden."

Frequin interviewt kluners

1985: Frequin interviewt klunende kopgroep

Willibrord Frequin

De helikopter moet even uit de lucht voor wat brandstof. Verslaggever Willibrord Frequin komt zo voor het eerst aan het woord.

Stempelplaats in Workum

De eerste rijders halen na zo'n 86 kilometer hun stempel in Workum. De tocht gaat nu verder langs Bolsward.

Toerrijders schaatsen onder de toeschouwers door in Hindeloopen

Toerrijders schaatsen onder de toeschouwers door in Hindeloopen.

Uitlooppoging

Er is iemand uit het peloton ontsnapt. We kunnen niet zien wie het is. In het peloton wordt vooralsnog niet gereageerd. We naderen Workum.

Wedstrijdrijders schieten langs het gemarkeerde wak bij Hindeloopen, op weg naar Workum.

Ten Napel in gesprek met rayonhoofd Haye Visser

1985: Ten Napel in gesprek met rayonhoofd Visser

Doorkomst Stavoren

Doorkomst Stavoren

Voor de volledigheid nog even de doorkomst in Stavoren.

Stavoren

In actie bij Stavoren.

Wachten in Stavoren

Koploper Jan-Roelof Kruithof is opgeslokt door het peloton. In Stavoren wachten de toeschouwers op de doorkomst van de rijders. Die was eigenlijk om 07.30 uur gepland, de schaatsers rijden dus langzamer dan voorzien.

Uitzending op Nederland 2

Nederland 2

Op Nederland 1 is er een cursus Fries voor niet-Friestaligen. Op Nederland 2 is er de rechtstreekse uitzending van de Elfstedentocht.

Wedstrijdrijders op het tapijt bij het buurtschap Galamadammen

Wedstrijdrijders op het tapijt bij het buurtschap Galamadammen

50 schaatsers in kopgroep na 40 kilometer

De eerste stempelposten in Sneek en Sloten zijn gepasseerd. Zo'n 50 man is nu op weg naar de volgende stempelpost. Op weg naar Balk.

Beelden van de race

In 1985 werden ruim twee uur na de start de eerste wedstrijdbeelden uitgezonden. Nu de doorkomst bij Sneek in beeld.

Achter de schermen bij de NOS

Het in beeld brengen van de Elfstedentocht 1985 was voor de NOS een flinke klus. Werd in 1963 de tocht nog met 8 zwart-witcamera's geregistreerd, was er nu plaats voor 41 kleurencamera's. Regie was in handen van Martijn Lindenberg.

Beelden van de start

De start van de Elfstedentocht 1985

Een van de favorieten van de dag, Jan Roelof Kruithof, bij de start vanochtend

Een van de favorieten van de dag, Jan Roelof Kruithof, bij de start vanochtend

Atje Keulen-Deelstra

Voormalig Europees en wereldkampioen allround Atje Keulen-Deelstra (r) doet vandaag ook mee aan de Elfstedentocht

Het is nog donker, straks livebeelden van de race

De Elfstedentocht ging vanmorgen vroeg van start. Het is nog donker.

Herhaling van de start

In 1985 was er van 05.45 tot 07.15 uur geen rechtstreekse verslaggeving mogelijk van de Elfstedentocht. Op Nederland 2 werden er toen andere dingen uitgezonden. Via de stream kunt u nu kijken naar de herhaling van de start. Om 07.15 uur gaat de rechtstreekse verslaggeving verder.

Alle wedstrijdrijders zijn vertrokken

Iedereen is op het ijs. De tocht richting Sneek is begonnen. Daar is de eerste stempelcontrole.

Wessels uit Markelo is de eerste

Jan Wessels was de snelste loper en is als eerste vertrokken richting Sneek. Hij heeft een kleine voorsprong te pakken.

De eerste wedstrijdrijders gaan in alle vroegte het ijs van de haven in Leeuwarden op

De eerste schaatsers zijn op het ijs

De schaatsen gaan aan en het is nu belangrijk om zo snel mogelijk te vertrekken om een voorsprong op de concurrentie te pakken.

16.000 toerrijders

Straks gaan de eerste 1.000 toerrijders van start. Elk kwartier een nieuwe groep van 1.000 rijders die richting het ijs zullen lopen. Heinze Bakker: "De startprocedure zal zo'n vier uur in beslag nemen. Hoe later je start, hoe moeilijker het wordt. Het ijs wordt zachter en het is maar de vraag of je op tijd de finish kan halen."

Nog twee minuten voor de start

Iedereen staat klaar. Mensen hebben de schaatsen in de handen. De hekken gaan bijna open, de spanning staat op de gezichten.

Motregen

Het weer valt tegen. Het regent een klein beetje en dat is niet goed voor het ijs.

Gorilla's

Mart Smeets spreekt met een van de deelnemers. Hoe is het nou om dit mee te maken? "We zijn net apen of gorilla's die opgesloten in hun kooi zitten. We mogen er zo gelukkig uit. Ik heb goed geslapen, maar ik ben niet uitgeslapen. Ik heb alles ingepakt en goed gegeten. Ik heb geen speciale kleding aangetrokken. Het is boven nul, ik ben alleen een beetje bang voor natte voeten."

2000 man in de haven

Verslaggever Heinze Bakker denkt dat er rond de 2.000 man in de haven staan te wachten op de schaatsers. Zij moedigen de rijders straks aan.

Mart loopt nog even rond

De rijders staan achter de hekken en wachten totdat ze van start mogen gaan. Mart Smeets spreekt de mannen nog even en vraagt wat hun verwachtingen zijn.

Elfstedentocht 1985; niemand kende die mannen

Mart bij de start in 1985

“De lampen gaan aan hier. Het gejuich klinkt op. Van den Ham trekt het pistool omhoog. En daar is de Elfstedentocht begonnen!”

Dat waren de woorden van NOS-verslaggever Mart Smeets, op 21 februari 1985 om 05.30 uur, toen het startschot van wedstrijdleider Gerrit van den Ham in de Frieslandhal had geklonken. Ogenschijnlijk fris en goed voorbereid had Smeets het half uur daarvoor al rechtstreeks verslag gedaan uit de koude hal, waar bijna driehonderd wedstrijdrijders bijeengepakt stonden te wachten op het historische startschot.

Henri Ruitenberg tijdens de inschrijving van vanmorgen

Henri Ruitenberg tijdens de inschrijving van vanmorgen.

“De lampen gaan aan hier. Het gejuich klinkt op. Van den Ham trekt het pistool omhoog. En daar is de Elfstedentocht begonnen!”

Dat waren de woorden van NOS-verslaggever Mart Smeets, op 21 februari 1985 om 05.30 uur, toen het startschot van wedstrijdleider Gerrit van den Ham in de Frieslandhal had geklonken. Ogenschijnlijk fris en goed voorbereid had Smeets het half uur daarvoor al rechtstreeks verslag gedaan uit de koude hal, waar bijna driehonderd wedstrijdrijders bijeengepakt stonden te wachten op het historische startschot.

Geen gewelddadigheden

"Het lijkt op de nacht bij de TT van Assen, maar dan zonder gewelddadigheden", aldus Koos Postema. "Het is een goede sfeer."

Extra treinen

Er rijden extra treinen naar Leeuwarden. Gisteravond zijn er al mensen aangekomen in Friesland, maar de hele ochtend worden er nog veel toeschouwers verwacht.

Koos Postema kondigt de start aan

Het is mistig. Het ziet er naar uit dat de start gewoon doorgaat, ondanks dat het dooit.

It bart!

De Elfstedentocht van 1985