Gemengde reacties op Anne

Door verslaggever Jeroen Wielaert

Anne Frank heeft de oorlog overleefd en komt in Parijs een uitgever tegen die geïnteresseerd is in haar dagboek. Het is de openingsscène van ANNE, het toneelstuk dat gisteravond in première ging in het nieuwe Amsterdam Theater. Koning Willem-Alexander was de hoogste gast. Het stuk kreeg gemengde reacties.

Na Soldaat van Oranje is ANNE een bewijs van de theaterpotentie van thema's uit de Tweede Wereldoorlog. Regisseur Theu Boermans bewerkte het harde avonturenverhaal van Erik Hazelhoff Roelfzema tot de musical die een ongekend publiekssucces is.

Dat is ook de ambitie van de zoveelste theatrale bewerking van de legendarische notities van Anne Frank. Voor Boermans ging het om het individu achter het icoon: het worstelende Joodse meisje dat zich in de gecompliceerde benauwenis van het onderduiken in haar dagboek kon uitleven. Meer dan met haar Joodse identiteit is ze bezig met levenslust, ook in de liefde.

Effecten

Oude filmbeelden roepen het onheilsverhaal van het begin van de oorlog op. Dan verschijnt de levensechte gevel van het Amsterdamse Merwedeplein, het nog even onschuldige adres van de familie Frank. Bij het openschuiven komen kamers tevoorschijn op verschillende verdiepingen. Zo gaat het ook met het Achterhuis, compleet met de camouflageboekenkast.

Effecten genoeg, maar de bewerking van Leon de Winter en Jessica Durlacher pakt niet meteen. Het blijft vlak, de innerlijke worsteling van Anne wordt niet voelbaar, ook niet als ze later noteert wat voor oorlog er in haarzelf woedt.

Het conflict met haar moeder, haar ontluikende seksualiteit, er is niets specifiek Joods aan. Ze kon het heel goed opschrijven. Haar pech was dat ze Joods was en het niet overleefde. Anders was ze nu wellicht een schrijfster geweest met meer dan een briljant puberdagboek.

Bergen-Belsen komt hard tevoorschijn achter de Amsterdamse gevels in het nieuwe theater. Toch blijft er nog iets van de droom overeind. Ook over het mogelijke, gewenste succes van deze nieuwe theaterproductie, vol van risicovol cultureel ondernemen naar de eisen van de tijd.

Reacties

Frits Barend: "Ik ben perplex. Op het eind komt het keihard bij je binnen. En dan al die gedachten die die kinderen hebben gehad over hoe ze wilden leven. Dan zie je weer hoe belangrijk vrijheid is."

Monique van de Ven: "Rosa da Silva speelt een heel mooie Anne. Het blijft gaan over het streven naar tolerantie."

Theatermaker Ivo ten Hove: "Het is eigenlijk groots volkstoneel met veel cinematografische effecten. Ik heb moeite met het eind, Bergen-Belsen, die sentimentaliteit, maar de monologen zijn dan weer mooi. Voor de pauze dobbert het voort. Het is een beetje wisselvallig."

Familielid Buddy Elias: "Aangrijpend. Ik ben zelf acteur. Het is meesterlijk. Het doet me veel om dit alles weer te beleven over Edith, Margot en Anne, ook al is het toneel."