Vier pings onder water, en wat dan?

Vier signalen op nog geen 25 kilometer van elkaar. Het stemt de speurders naar de vermiste Boeing van Malaysia Airlines voorzichtig positief; mogelijk gaat het om 'pings' van de zwarte dozen van het toestel.

Maar de reddingswerkers willen niet te hoopvol klinken. Er is nog veel werk te verrichten voordat de Boeing daadwerkelijk is gevonden. In de woorden van één van de zoekers: de hooiberg lijkt gevonden. Nu nog de speld.

Heen en weer

Het Australische marineschip Ocean Shield vaart al dagen heen en weer in het gebied om signalen op te vangen. Dat gaat maar langzaam, omdat het een kabel voortsleept van 4500 meter lang, waar de Towed Pinger Locator (TPL) aan hangt. Omdraaien om aan een nieuw baantje te beginnen, is daardoor een kwestie van uren.

De TPL pikte zaterdag en gisteren vier pings op. De eerste keer kon het signaal 2 uur en 20 minuten worden gevolgd, de tweede keer slechts 13 minuten. Dinsdag was het eerst 5,5 minuut te horen en daarna nog 7. Dat de tijd steeds korter wordt, betekent mogelijk dat de batterijen leeg raken en het signaal zwakker.

Standaard zendt het baken van de zwarte doos om de 1,08 seconden een signaal uit van 9,3 milliseconden op een frequentie van 33,7 kHz. De signalen die nu zijn opgevangen, hadden de frequentie 33,3 kHz, maar dat kan komen doordat de zendapparatuur is verouderd.

Onderwaterlawaai

Dat de signalen überhaupt zijn opgevangen, is een knap staaltje onderwatertechnologie. "Je hoort van alles onder water", zegt een Britse marine-commandant. "Het geluid van het weer aan de oppervlakte, zeedieren als walvissen en garnalen, schepen en laagvliegende vliegtuigen."

Een aantal keer bleek een signaal zelfs afkomstig van het zoekschip zelf.

"Ze hebben de eerste pings die ze opvingen daarom laten analyseren door een akoestisch centrum", zegt luchtvaartdeskundige Joris Melkert van de TU Delft. "Zij hebben het heel nauwkeurig bekeken en zeggen dat het geen natuurlijk geluid is, maar een stuk elektronica. Het lijkt er dus meer en meer op dat het gaat om de zwarte dozen."

Ocean Shield probeert nu het zoekgebied verder te verkleinen. "Als ze heen en weer varen is het signaal op een gegeven moment sterk genoeg en dan duurt het weer een minuut of zeven voordat ze weer buiten bereik zijn van de pingers", zegt Melkert. "Met een aantal kruispeilingen bepalen ze dan de meest waarschijnlijke positie om verder te zoeken."

Rare patronen

Verkleining van het zoekgebied wordt bemoeilijkt door de manier waarop geluid zich onder water gedraagt. "Geluid draagt onder water vrij ver, maar afhankelijk van de temperatuur en het zoutgehalte kan het hele rare patronen vormen", zegt Melkert. Bovendien is op grotere diepte moeilijk onderscheid te maken tussen horizontale en verticale afstand.

"Dat het signaal op vier verschillende plekken is gehoord, stemt me minder hoopvol dan als ze het signaal steeds consequent in hetzelfde gebied zouden vinden", zegt een Amerikaanse marine-expert.

Onderzeeër

Zelfs als de precieze locatie van het baken wordt gevonden, dan nog zal het team meer bewijs willen zien. "Eerst moeten de zwarte dozen gelokaliseerd worden en daarna nog echt gevonden", zegt Melkert. "Dat betekent dat je met een robotonderzeeër naar de bodem toe moet en daar over de oceaanbodem moet zoeken naar wrakstukken."

De Ocean Shield heeft zo'n robot aan boord, de Bluevin-21. Die krijgt sonarapparatuur om de zeebodem in kaart te brengen. Pas als dat wat oplevert, zal een toegevoegde fotocamera daadwerkelijk gaan speuren naar de zwarte dozen. Omdat er duizenden foto's gemaakt zullen worden bij weinig licht, kan ook dat een lange tijd in beslag nemen.

Wat hier het werk moeilijk maakt, is niet alleen de grote diepte (Bluefin kan met 4,5 kilometer net de bodem halen), maar ook het slib op de bodem. Mogelijk zijn de wrakstukken daarom al aan het zicht onttrokken.

Zoektocht voortgezet

Ondertussen is de zoektocht boven water nog steeds aan de gang. De schepen en vliegtuigen blijven uit de buurt van de Ocean Shield en twee andere luisterschepen, om het lawaai te beperken.

"Het zal helpen als er drijvende wrakstukken in de omgeving gevonden worden, dan kun je meer gericht zoeken", zegt Melkert. "Dan kun je uitrekenen: we zijn nu een maand onderweg, dan zal het zo- en zoveel zijn afgedreven en zou het daar en daar vandaan kunnen zijn gekomen. Alle beetjes moeten nu gaan helpen."