"GB riskeert nieuwe huizenzeepbel"

Door correspondent Arjen van der Horst

De Britse regering dreigt een nieuwe economische zeepbel te creëren. Steeds meer economen denken dat de stimuleringsmaatregelen voor de Britse huizenmarkt grote risico's met zich meebrengen. Door de prikkel van de overheid zijn de huizenprijzen het afgelopen jaar sterk gestegen.

Hoewel de Britse huizenmarkt een stevige klap kreeg na de economische crash van 2008, is de gemiddelde huizenprijs nog steeds historisch hoog. Voor starters op de woningmarkt is het moeilijk een huis te kopen. Banken eisen tegenwoordig 25 procent eigen inleg en dat betekent dat je voor een woning in Londen, waar de gemiddelde huizenprijs 500.000 euro is, meer dan 100.000 euro op tafel moet leggen om in aanmerking te komen voor een hypotheek.

De Britse regering wil starters helpen en lanceerde op 1 april het Help to Buy-programma. Britten die een nieuwbouwwoning van minder dan 720.000 euro willen kopen, komen in aanmerking. Zij hoeven nog maar 5 procent in te leggen. De overige 20 procent wordt door de regering rentevrij geleend aan de koper.

Dankbaar

Londenaar Sam Williams (32) heeft gebruikgemaakt van de regeling, waardoor hij een bescheiden tweekamerappartement in Zuid-Londen kon kopen. Zijn woning kostte 240.000 euro. "Ik verdien meer dan de gemiddelde Brit, maar huizen in Londen zijn onbetaalbaar geworden. In mijn geval had ik 60.000 euro eigen inleg moeten sparen, wat gewoonweg onmogelijk is met mijn salaris. Ik ben de regering erg dankbaar, anders had ik nooit een eigen huis gehad."

Ook de Britse bouwsector juicht de maatregel toe. Sinds 1 april hebben kopers 12.500 nieuwbouwwoningen besteld met behulp van Help to Buy. "Dit is niet alleen goed voor de bouw, maar voor het hele land", stelt John Stewart van de Home Builders Federation. "Het creëert economische activiteit en banen. We hebben al twintig jaar een tekort aan nieuwbouwwoningen. Het zal lang duren voordat we dit probleem oplossen, maar dit is tenminste vooruitgang."

Record

Maar er is ook een keerzijde. De maatregel heeft direct invloed gehad op de huizenprijzen. In Londen is de gemiddelde huizenprijs dit jaar met 10 procent gestegen. Landelijk is de stijging 3,7 procent. Gemiddeld kost een huis in het Verenigd Koninkrijk nu 305.000 euro en daarmee is het oude record uit 2008 gepasseerd.

Op 1 januari lanceert de regering een tweede initiatief. Daarbij zal de overheid het volledige deel dat de huizenkoper moet lenen garanderen. Als kopers niet aan de aflossingsverplichtingen kunnen voldoen, draait de overheid op voor de kosten.

Het is deze laatste maatregel die economen zorgen baart. Niet alleen omdat het banken stimuleert hypotheken te verstrekken aan mensen die het zich eigenlijk niet kunnen veroorloven, maar ook omdat de reikwijdte veel groter is dan het eerste initiatief. De vereiste van een nieuwbouwwoning geldt vanaf 1 januari niet meer en ook bestaande huizenbezitters komen in aanmerking.

Risico's

"Deze garantie leidt ertoe dat banken risico's nemen die ze normaal nooit zouden nemen, omdat ze niet de volledige kosten zelf hoeven te dragen", zegt analist Ben Southwood van het Adam Smith Institute, een economische denktank. "Je riskeert een zeepbel in de huizenmarkt en zeepbellen barsten uiteindelijk. Dat kost de belastingbetaler dan weer miljarden, dat kan leiden tot reddingsplannen en voor je het weet zijn we weer beland bij de volgende recessie. Ik zie niet in waarom ook maar iemand dit een goed idee vindt."

Southwood wijst erop dat door het initiatief van de regering de geschiedenis zich dreigt te herhalen. "We maken precies dezelfde fouten die leidden tot laatste zeepbel."

Zeepbel

Southwood is niet de enige econoom die er zo over denkt. Uit een peiling van het persbureau Reuters onder 29 vooraanstaande economen bleek dat de meerderheid vindt dat de kansen op een klassieke economische zeepbel zijn toegenomen. De regering neemt de risico's op de koop toe, omdat ze stemmen hoopt te kunnen winnen, denkt Southwood.

"George Osborne is niet alleen de minister van Financiën, maar ook de verkiezingsstrateeg van de Conservatieven. Als de huizenprijzen stijgen en ook de economie aantrekt, creëert Osborne zo een positieve stemming in aanloop naar de verkiezingen en dat kan hem stemmen opleveren. Als je ziet dat bijna alle economen dit initiatief belachelijk vinden, dan kun je alleen maar concluderen dat de motivatie politiek is."

Grafiek

Bekijk de evolutie van de huizenprijzen in de verschillende delen van Groot-Brittannië op deze grafiek.