Zelfvarende veerboten naar de Waddeneilanden stap dichterbij

De komende drie jaar werken meerdere bedrijven in Nederland en Duitsland samen om veerdiensten met zelfvarende boten op de Waddenzee mogelijk te maken. Het gaat om een initiatief van ondernemersvereniging FME, die meerdere bedrijven bijeenbracht voor het project.

Vandaag start het experiment officieel. "Eerst kijken we hoe andere Europese initiatieven het doen. Dan verzamelen we zelf data uit de praktijk op bestaande veerboten, waarmee we een testschip laten varen", vertelt Leo van der Burg van FME. "Uiteindelijk is het doel dat je vanaf de wal bepaalde taken kan overnemen van de mensen op het schip."

In een latere fase van het experiment hoopt Van der Burg dat de technologie bij de twee deelnemende rederijen kan worden toegepast. "We hebben de focus op twee rederijen: een Duitse en een Nederlandse, die allebei vracht en passagiers vervoeren", zegt Van der Burg. "Als we nu niet inzetten op deze ontwikkelingen dan lopen we achter de feiten aan."

AI-kapitein

In de eerste fase van de test worden verschillende veerboten van Rederij Doeksen, de Nederlandse rederij uit Harlingen, uitgerust met technologie om informatie te verzamelen. "Nu bepaalt een stuurman of je naar links of naar rechts uitwijkt en of je harder of zachter vaart. Als je veel van deze informatie verzamelt, dan kan het systeem op basis van die praktische ervaringen op den duur zelf digitale beslissingen nemen", zegt Van der Burg.

Vanaf het voorjaar van 2025 gaat er vervolgens een klein testschip varen met een zogenoemde 'AI-kapitein' aan het roer. Dan wordt gekeken naar hoe het schip in bepaalde situaties reageert, "Het hoeft bijvoorbeeld niet uit te wijken voor een zeehond, maar wel voor een klein bootje. Dat moet het systeem uit de data en de testen leren onderscheiden."

Zorgen over het project

Niet iedereen is blij met het vooruitzicht van autonoom varende schepen op de Waddenzee. "Ze gaan voorbij aan wat een stuurman doet. Het is geen computerspelletje om een schip te besturen", zegt PvdA-Statenlid Christa Oosterbaan.

Ze heeft de provincie Friesland, die geld beschikbaar heeft gesteld voor het project, kritische vragen gesteld. Zelf woont ze op Terschelling en ze heeft naast haar functie als Statenlid ook als maritiem officier gewerkt. "Je zit ook niet de hele dag over je radar gebukt. Er komt meer bij kijken. Je kijkt naar buiten, je voelt het, je ruikt het."

"Over de technische ontwikkeling maak ik me geen zorgen", aldus Oosterbaan. Het Statenlid is vooral bang dat de innovatie ten koste gaat van de beroepsgroep. Maar ook over de veiligheid heeft ze zorgen. "De Waddenzee is heel druk, met veel pleziervaart, schuivende zandbanken en getijden. Dan is een schip zonder bemanning niet veilig."

Volgens Leo van der Burg is de technologie er juist om de veiligheid te waarborgen, "Je kunt op de Waddenzee als kapitein geen twee seconden je ogen dichtdoen. Maar juist daarom is die technologie handig."

Verder benadrukt hij dat het autonome varen eerder als hulpmiddel moet worden gezien dan als vervanging. Hij maakt de vergelijking met autorijden. "Als ik een aantal uur in de auto heb gereden, dan ben ik ook blij met Lane Assist. Het is dan fijn om een stukje techniek te hebben om je te helpen."