De emoties in het Limburgse Heerlen lopen hoog op sinds de directie van het Zuyderland Medisch Centrum heeft besloten de spoedeisende hulp, het geboortecentrum en de complexe zorg de komende zes jaar over te hevelen naar de locatie in Sittard-Geleen, op zo'n twintig minuten rijden van Heerlen.
Onacceptabel, vinden huisartsen en de burgemeester, die waarschuwen voor een achteruitgang van de zorg in de stad. Allemaal onnodige bangmakerij, zegt de bestuursvoorzitter van het ziekenhuis, die verzekert dat de zorg in Heerlen er juist op vooruitgaat.
Deze stap is onvermijdelijk, vindt bestuursvoorzitter David Jongen. "We hebben nu te weinig personeel om op twee plekken de 24/7-functies zoals de spoedeisende hulp en de intensive care in de lucht te houden. Dat gaat ten koste van de kwaliteit." Het ziekenhuis hoeft personeel na de voorgenomen sluiting van de afdelingen in Heerlen nog maar op één plek in te zetten.
Reistijd
Maar huisartsen zijn bang dat de druk op hen toeneemt als de acute zorg in Heerlen verdwijnt, omdat patiënten de langere reistijd naar de spoedeisende hulp vrezen. "Dit is kritisch voor patiënten die van nature al neigen naar zorgmijding. Mensen hebben hier een levensverwachting die acht jaar lager is dan in de rest van Nederland", zegt de Heerlense huisarts Jan Palmen.
Ziekenhuisdirecteur Jongen maakt zich daar geen zorgen over, omdat ambulances nu ook al regelmatig doorrijden naar de locatie in Sittard-Geleen. "Dat is al jarenlang de praktijk en gaat hartstikke goed." Maar Palmen zegt: "Veel mensen uit Heerlen komen juist met eigen vervoer naar de spoedeisende hulp."
Patiënten in Heerlen maken zich zorgen over de langere reistijd:
En er zijn meer zorgen. De burgemeester van Heerlen, Roel Wever (VVD), vindt het storend dat juist het ziekenhuis in Heerlen sluit. "We zijn de dichtstbevolkte regio in Zuid-Limburg. We hebben ook de meeste gezondheidsproblemen in de regio. De spoedeisende hulp wordt juist hier het drukst bezocht."
De burgemeester denkt dat het niet alleen draait om personeelstekorten, maar ook om geld. De locatie in Heerlen is sterk verouderd, terwijl het ziekenhuis in Sittard-Geleen modern en nieuw is. Door afdelingen daar onder te brengen, zal de voorgenomen en noodzakelijke nieuwbouw in Heerlen een stuk goedkoper uitpakken.
Het aantal ziekenhuizen met een spoedeisende hulp dat 24 uur per dag open is, is sinds 2018 met negen afdelingen afgenomen naar 77. Maar er zijn ook ziekenhuizen die helemaal sluiten. Zo zijn de ziekenhuizen in Sneek en Heerenveen van plan om over een paar jaar plaats te maken voor één groot ziekenhuis in Joure. Ook in Friesland leiden de plannen tot flinke discussies.
Kostenpost
In het Hoofdlijnenakkoord van het nieuwe kabinet staat juist dat de insteek is om streekziekenhuizen te behouden. Al is de praktijk weerbarstig, ziet inmiddels ook Fleur Agema (PVV), de nieuwe minister van Volksgezondheid. Als Kamerlid streed zij altijd voor het behoud van volwaardige ziekenhuizen in de regio. Onlangs was ze op bezoek in Heerlen, waar ze zei dat ze niet gaat over de plannen van een ziekenhuis. "Het is een regionale afweging."
Ziekenhuizen en zorgverzekeraars gaan samen over de verdeling van de ziekenhuiszorg. De overheid speelt daarbij geen rol, beaamt gezondheidseconoom Xander Koolman (Vrije Universiteit). "Maar die overheid creëert wel de randvoorwaarden waardoor het aantrekkelijk wordt voor ziekenhuizen om schaalvergroting na te streven of juist niet."
"De richtlijnen voor geboortecentra, bijvoorbeeld, geven een prikkel om te concentreren. We willen in die centra te allen tijde ook gespecialiseerde zorg aan kunnen bieden. In Duitsland hebben ze veel meer kleine ziekenhuizen, maar niet altijd met die gespecialiseerde zorg."
In theorie zou de minister afspraken kunnen omzeilen en rechtstreeks ingrijpen als problemen in een klein ziekenhuis heel ernstig worden. Agema kan dan bijvoorbeeld extra geld beschikbaar stellen om een ziekenhuis open te houden, maar "daarvoor zal de overheid willen waken", zegt Koolman. "Als Agema dat doet, zullen er in een keer heel veel ziekenhuizen zeggen dat ze in de problemen komen."
