Hoogleraar Dimitry Kochenov werkt niet langer bij de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Kochenov raakte eerder in opspraak vanwege zijn betrokkenheid bij de handel in paspoorten. Ook nu zijn er vraagtekens bij een onderzoeksproject van de professor.
Het vertrek van Kochenov komt na vragen van Nieuwsuur over belangenverstrengeling van de RUG met een omstreden bedrijf dat actief is in de paspoorthandel. Ingewijden zeggen dat het Groningse faculteitsbestuur in gesprekken bij Kochenov sterk heeft aangedrongen op zijn vertrek. Kochenov zelf zegt "een aanzienlijk betere baan" te hebben gevonden.
De afgelopen jaren volgde Siebe Sietsma de (schimmige) wereld van de paspoorthandel. Wat ooit begon op twee kleine eilandjes in het Caribisch gebied, is nu een lucratieve (wereldwijde) handel geworden voor de rijken der aarde, maar ook voor criminelen en misschien zelfs spionnen. Kijk hier hoe ons maandenlange onderzoek uiteindelijk uitkwam bij de Rijksuniversiteit Groningen:
De hoogleraar kwam in 2019 onder vuur te liggen na onderzoek van Nieuwsuur naar dubieuze paspoorthandel. Destijds leidde dat tot een intern onderzoek waarbij Kochenov werd berispt vanwege belangenverstrengeling en het niet opgeven van nevenfuncties: naast zijn hoogleraarschap gaf Kochenov speeches op bijeenkomsten over paspoortverkoop en was hij actief als lobbyist voor de Maltese overheid en bedrijven actief in die handel.
Kochenov beëindigde een aantal nevenfuncties maar bleef na de berisping wel betrokken bij een project dat hij uitvoert met de Zwitserse jurist en zakenman Christian Kälin, topman van het adviesbureau voor burgerschap Henley & Partners.
Henley & Partners is wereldwijd leidend in de paspoorthandel, een sector waarin naar schatting jaarlijks twee à drie miljard euro omgaat. Het bedrijf verleent diensten als tussenpersoon bij de handel in paspoorten door landen als de kleine eilandstaten Saint Kitts, Cyprus, en Malta.
Kochenov en zijn zakenpartner Kälin maken in hun onderzoeksproject onder meer een lijst waarin paspoorten van verschillende landen worden gerangschikt. Dat onderzoek: de Quality of Nationality Index (QNI), is gepubliceerd op de website nationalityindex.com.
Op de site worden bezoekers vervolgens ook uitgenodigd om een paspoort van een ander land te kopen. Persoonsgegevens die geïnteresseerden achterlaten, komen vervolgens terecht bij het bedrijf van Kälin, dat op die manier in contact komt met potentiële klanten.
Belangenverstrengeling
De Rijksuniversiteit Groningen is op de hoogte van het onderzoek, en verwijst er meermaals naar op de eigen site. Op de site van het project staat Kochenov vermeld als hoogleraar aan de Rijksuniversiteit. Naast Kochenov werkt ook een docent van de Rijksuniversiteit mee aan het project. Hij wordt daarvoor betaald door Henley & Partners.
Onderzoekers die vorig jaar de handel en wandel van Kochenov onder de loep namen, constateerden al dat de site 'tenminste de schijn van belangenverstrengeling' wekt. De universiteit wil ondanks herhaalde verzoeken geen vragen beantwoorden over het project.
Kälin stelt dat er geen enkele juridische of organisatorische betrokkenheid is van de Rijksuniversiteit bij het project. Vragen over belangenverstrengeling laat hij onbeantwoord.
Vertrekkend hoogleraar Kochenov verwijst desgevraagd naar zijn reactie op het eerdere onderzoek van vorig jaar. Hij stelde destijds onder meer dat het onderzoek een schande is voor de academische gemeenschap.
De reacties van alle betrokkenen vind je hier.
Jouke de Vries, voorzitter van de Raad van Bestuur van de RUG, wil niet ingaan op vragen over het onderzoek. Dat de universiteit geen openheid van zaken geeft, staat op gespannen voet met de gedragscode die ook geldt voor de Groningse universiteit. Die code bepaalt dat de rol van externe belanghebbenden bij onderzoeken transparant moet zijn.
Corruptie
Ook de samenwerking van medewerkers van de Rijksuniversiteit met Henley & Partners roept vragen op. Het bedrijf krijgt kritiek omdat het juridische dreigbrieven stuurt naar media die kritisch berichten over de paspoorthandel.
Voorman Kälin heeft in 2017 met de toenmalige premier van Malta, Joseph Muscat, overlegd om de later vermoorde journaliste Daphne Caruana Galizia met een juridische procedure de mond te snoeren.
Onderzoeksjournalisten concludeerden recent dat het bedrijf is betrokken bij de aanvraag van een paspoort op Cyprus, ingediend door een Maleisiër die verdacht wordt van zeer omvangrijke fraude. Henley & Partners ontkent daarin een rol te hebben gespeeld. Het bedrijf is ook niet strafrechtelijk vervolgd.
