Een replica van de Fokker Dr. I, het beroemde toestel van Manfred von Richthofen
NOS NieuwsAangepast

Rode Baron 'onsterfelijk beroemd' in vliegtuig van vriend Fokker

  • Paulus Houthuijs

    redacteur Online

  • Paulus Houthuijs

    redacteur Online

Je kent zijn verhaal misschien niet, maar de felgekleurde driedekker van de Rode Baron vast wel. Het is precies een eeuw geleden dat Manfred von Richthofen, de beroemdste en succesvolste gevechtspiloot van de Eerste Wereldoorlog, werd neergehaald en overleed.

In amper drie jaar tijd had de Duitser officieel tachtig vijandelijke vliegtuigen uit de lucht geschoten. Tot op de dag van vandaag is zijn iconische, rode vliegtuig terug te zien in films, cartoons en games. En die driedekker was gemaakt door een vriend van hem, de Nederlandse vliegtuigbouwer Anthony Fokker.

"Von Richthofen was de eerste die in de Fokker Dr. I mocht vliegen", zegt luchtvaarthistoricus Marc Dierikx. "Hoewel het toestel vrij klein was, was de Rode Baron zeer enthousiast. Daarna is hij er onsterfelijk beroemd mee geworden."

Het succes betekende ook voor Fokker een doorbraak. De vliegtuigbouwer had al langer de strategie om zo veel mogelijk vrienden te maken onder gevechtspiloten. Hij zag hen als zijn belangrijkste klant en niet de Duitse staat, zoals de meeste concurrenten dat wel deden, volgens Dierikx.

'Leuke juffrouwen'

Dankzij de persoonlijke contacten wist leeftijdgenoot Fokker precies wat piloten voor vliegtuig wilden hebben. "En als de jongens vrij waren, nam Fokker ze mee naar Berlijn. Daar trakteerde hij ze op drankjes, hapjes en leuke juffrouwen", zegt Dierikx, die auteur is van het boek Anthony Fokker, een vervlogen leven.

Von Richthofen en Fokker brachten in 1917 tijd met elkaar door aan het front bij het Belgische Kortrijk. Daar is volgens Dierikx een goede vriendschap uit voortkomen.

Anthony Fokker (tweede van links) en Manfred von Richthofen (helemaal rechts)

De Rode Baron was toen al een oorlogsheld van formaat. Hij was als cavalerie-officier overgestapt naar de luchtvaart en had in een jaar tijd tientallen geallieerde vliegtuigen neergehaald. Op 13 april 1917 zelfs vier op één dag.

Heldhaftig?

Gevechtspiloten werden toen gezien als ridders in de lucht. Maar ridderlijk was Von Richthoffen beslist niet volgens Dierikx. "Heldhaftig strijden was precies wat hij niet deed. Hij zocht piloten die niet goed opletten en ging daar zo snel mogelijk achteraan. Hij opereerde op een koele, berekenende manier."

Von Richthofen bedacht allerlei strategieën over de meest efficiënte manieren om luchtgevechten te winnen. En met de Fokker Dr. I beschikte hij voortaan over een driedekker in plaats van een tweedekker. Die extra vleugel kwam het klimvermogen ten goede, wat van belang was in een luchtgevecht.

"Het gaf niet veel overwicht", meent Dierikx. "Maar net genoeg zodat een aantal Duitse vliegeniers die met Fokker vlogen, waaronder ook Herman Göring, de voorpagina van de krant haalde."

'Kaputt'

Net als bij zijn vorige vliegtuigen liet Von Richthofen het toestel rood schilderen. Om extra op te vallen én de vijand angst aan te jagen. "Maar het werkte ook als een rode lap voor een stier. Alle vijanden probeerden hem neer te halen en dat is uiteindelijk ook gelukt."

Op 21 april 1918 werd de oorlogsheld fataal geraakt. Hij vloog op dat moment over het front in Noord-Frankrijk. Zijn kist was vanuit de lucht en vanaf grond doorboord met kogels. Onderzoekers zijn het nooit eens geworden over wie verantwoordelijk was voor het dodelijke schot.

Von Richthofens laatste woorden, volgens een Australische hospik: 'Kaputt.'

Manfred von Richthofen met het IJzeren Kruis eerste klasse op zijn borst

Von Richthofens dood was een flinke optater voor het Duitse moraal. De beste piloot van de Eerste Wereldoorlog, met zijn knalrode Fokker, was voor propagandamateriaal van onschatbare waarde geweest. Zelfs tot in Amerika was zijn dood voorpaginanieuws.

Een eeuw later is het toestel van de Rode Baron nog altijd geliefd. Bijvoorbeeld bij hobbyisten die (model)vliegtuigjes nabouwen. "Daar zie je dat veel mensen bij die driedekker uitkomen en dat hij rood moet zijn. Ook bij de honderdduizenden bezoekers van vliegshows appelleert het aan een romantisch beeld. Terwijl Von Richthofen daar zelf niet veel mee had."

Een replica van de Rode Barons Fokker Dr. I bij een luchtshow in Duitsland

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl