Vacatures in de zorg nemen toe: 'De rek is eruit'
Het aantal banen in de zorg groeit. Dit jaar zijn er zo'n 130.000 vacatures, blijkt uit nieuwe cijfers van het UWV. Maar voor veel functies is nauwelijks iemand te vinden. En dat heeft gevolgen voor iedereen, zegt de Vereniging voor Ziekenhuizen.
Nu al werken er ruim een miljoen mensen in de zorg. Dat er steeds meer mensen nodig zijn, komt door strengere kwaliteitseisen (meer handen aan het bed) en de vergrijzing; bijna een kwart van de werknemers in de zorg is 55 jaar of ouder en stroomt de komende jaren uit.
Niet genoeg
"De instroom vanuit het onderwijs neemt wel toe", zegt Mechelien van der Aalst, arbeidsmarktdeskundige van het UWV. "Maar het is nog lang niet genoeg. De mensen zijn er simpelweg niet van de ene op de andere dag." Ook personeel dat door de inkrimping van de zorg de afgelopen jaren ontslag kreeg, heeft volgens haar al lang weer een baan. "Dus die kunnen de vacatures ook niet vervullen."
Werkgevers in de zorg zeggen dat ze grote moeite hebben om personeel te vinden. De grootste problemen zijn er in ziekenhuizen, de thuiszorg en de geestelijke gezondheidszorg: daar zoekt 80 procent van de instellingen tevergeefs naar mankracht. In andere zorgsectoren heeft de helft dat probleem.
Waar ziet het UWV oplossingen op korte termijn?
- Andere personeelsmix, bijvoorbeeld de inzet van 'helpenden-plus': mbo-niveau 2 aangevuld met bepaalde modules.
- Verschuiven van niet-zorgtaken naar servicemedewerkers, declaratiemedewerkers en/of vrijwilligers/mantelzorgers.
- Aanpak administratie, door inzet van niet-zorgmedewerkers, betere technologie of het schrappen van overbodige registratie.
- Efficiëntere inzet personeel, bijvoorbeeld slimmer roosteren, meer contracturen per persoon.
- Aanboren mogelijke 'reserves': ontslagen zorgprofessionals terughalen naar de sector, opleiden van werkzoekenden of migranten, aantrekken van personeel uit het buitenland
- Op de langere termijn ziet het UWV kansen in betere erkenning en waardering voor zorgpersoneel door werkgevers, meer opleiding en stages, maatregelen om zorgvragen te voorkomen en meer voorlichting om jongeren voor de sector te interesseren.
"De rek in ziekenhuizen is eruit", zegt Willem de Boer van de Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuizen. "Het ziekenhuispersoneel ervaart een grote werklast en werkt vaak al extra diensten." De Boer krijgt signalen van ziekenhuizen die operaties uitstellen, acute stops op eerste hulpposten en specialistische zorgafdelingen die (tijdelijk) dichtgaan omdat ze in die regio geen mensen hebben.
Volgens de zorgbestuurder gaat iedereen in Nederland de gevolgen van de oplopende vacatures nu merken. "We moeten eraan wennen dat we nog wel zorg kunnen krijgen, maar niet meer per definitie heel dichtbij," zegt hij. Ziekenhuizen werken intensiever samen en wisselen informatie en mensen uit om de ergste druk te delen. "Het wordt bijvoorbeeld steeds moeilijker alle patiënten een bed te geven, als er onvoldoende personeel is. Ziekenhuizen bellen elkaar continu en stemmen af waar wel plek is."
Nieuwe plannen
De oplopende personeelstekorten in de zorg vormen ook een uitdaging voor het kabinet. Woensdag maakt het kabinet bekend hoe hij het personeelsprobleem wil aanpakken.
Op dit moment versterkt de griepgolf de problemen met personeelstekorten. Meer mensen dan normaal doen een beroep op ziekenhuiszorg, terwijl ziekenhuizen zelf ook kampen met griep onder personeel. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport houdt de situatie in de gaten en zegt in te kunnen grijpen als dat nodig is. Volgens het Landelijke Netwerk Acute Zorg (LNAZ) tonen de problemen door de griepepidemie aan dat de rek uit ons systeem is.
Ondertussen zit het oplopende personeelsgebrek zelfs de werving van nieuwe mensen in de weg; een aantal zorgorganisaties dat in het kader van de Week van Zorg en Welzijn vandaag hun deuren zouden openen voor werkzoekenden, blaast dat mogelijk af omdat ze onvoldoende personeel beschikbaar hebben.
