#nieuwsofnonsens: een avondje nepnieuws in tien video's

Twee weken voor de gemeenteraadsverkiezingen en het referendum over de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten heeft de NOS een programma gemaakt over nepnieuws. Vragen die aan bod kwamen: wat is het? Hoe gaan we ermee om? En hoe maak je het eigenlijk?

Om te weten waar we het over hebben, hier een paar voorbeelden van nepnieuws:

Een land dat vaak wordt genoemd als het gaat om nepnieuws is Rusland. In de VS loopt een onderzoek naar beïnvloeding van de presidentsverkiezingen, onder meer door Russische trollen. Ook komen er regelmatig berichten uit Rusland over het onderzoek naar vlucht MH17 die haaks staan op de conclusies van de (onafhankelijke) Nederlandse Onderzoeksraad voor Veiligheid.

Correspondent David Jan Godfroid laat zien dat de eerste Russische nepnieuwscentra al vijftien jaar geleden ontstonden, toen in Georgië en Oekraïne de zogenoemde kleurenrevoluties aan de gang waren:

Ook dichter bij huis, in Duitsland, is nepnieuws in opkomst, ziet correspondent Jeroen Wollaars. De rechts-radicale actiegroep Reconqista Germanica heeft daar geprobeerd de verkiezingen te beïnvloeden:

En Amerika-correspondent Wouter Zwart laat zien waarom Facebook een goede plek is voor het verspreiden van desinformatie. En hoe een familierestaurant wereldnieuws werd vanwege nepnieuws:

Voor jongeren, die veel gebruikmaken van sociale media, is het lastig te bepalen wat nieuws of nonsens is. Op het Spinoza Lyceum in Amsterdam krijgen leerlingen speciale lessen over. Verslaggever Martijn Bink sprak daar met scholieren die lang niet altijd checken wat de bron is van berichten die ze lezen:

Nepnieuws gaat niet alleen over verzonnen verhalen, het kan ook gaan om beeldmanipulatie. Beelddeskundige Gert de Graaff laat in drie college's zien hoe je foto's en video's kunt manipuleren. Alleen al de keuze van het moment waarop een fotograaf afdrukt, kan een enorme invloed hebben, betoogt hij:

En last but not least: traditionele media, zoals de NOS, hebben een belangrijke rol hebben bij het filteren en tegengaan van nepnieuws. In deze video laten we zien hoe de redactie werkt en welke vragen iedere keer opnieuw moeten worden gesteld.