Drie burgemeesters weg op één dag: 'Ik word er akelig van'

"Ik word er akelig van", verzucht Jan van Zanen, voorzitter van de Vereniging Nederlandse Gemeenten en burgemeester van Utrecht. Gisteren werd van drie burgemeesters op dezelfde dag bekend dat ze de handdoek in de ring gooien: van Langedijk, Huizen en Stadskanaal.

Dat binnen een dag drie eerste burgers er de brui aan geven, is volgens Van Zanen (VVD) uitzonderlijk. "Het zijn persoonlijke drama's die alle drie heel verschillend zijn. Over een paar weken zijn de gemeenteraadsverkiezingen en dit is een periode waarin het goed is dat een burgemeester er is. Het is echt verdrietig."

Grensoverschrijdend gedrag

De drie stoppen om verschillende redenen. Jan Hoekema (D66), waarnemend burgemeester van het Noord-Hollandse Langedijk, raakte in opspraak omdat hij in het geheim wachtgeld had afgedwongen toen hij nog burgemeester was in Wassenaar.

"Grensoverschrijdend gedrag" is de reden voor het opstappen van waarnemend burgemeester Fons Hertog (VVD) van Huizen. Wat hij precies heeft gedaan, is niet bekendgemaakt vanwege de privacy van betrokkenen.

En burgemeester Baukje Galama (VVD) van Stadskanaal stopte ermee vanwege gezondheidsproblemen en haar moeizame relatie met de gemeenteraad.

Aan de andere kant is het ook niet slim om met opstappen te wachten tot na de verkiezingen, geeft Van Zanen toe. "Als er een aanleiding is om terug te treden dan heeft een burgemeester naar buiten en naar binnen geen sterke positie om de rust te bewaren."

De Utrechtse burgemeester vindt dat het ambt er niet makkelijker op wordt, onder meer door sociale media. "Alles gaat sneller en ligt onder een vergrootglas. Dat vergrootglas is ook nog eens een stuk sterker afgesteld. We werken in een glazen huis. Geen mens is zonder fouten, maar bij ons komt dat extra hard aan. Alles wordt op een weegschaal gelegd en dat weegschaaltje wordt steeds wiebeliger."

Dat heeft gevolgen voor het aantal mensen dat burgemeester wil worden. "Ik ben ervan overtuigd dat mensen niet solliciteren omdat het vak je 24 uur per dag achtervolgt. Daar heeft niet iedereen zin in en niet iedereen is er geschikt voor. Je moet je weten te gedragen."

"Trainen, trainen, trainen" is volgens Van Zanen de oplossing om bestuurders weerbaar te maken. "We zien elkaar vaak en hebben jaarlijks trainingsbijeenkomsten. Dan help je elkaar door te vragen: zou je dat nou wel doen? Heb je daar wel over nagedacht?"

De burgemeester staat minder op een voetstuk dan vijftig jaar geleden. "Maar we krijgen veel vertrouwen. En we zijn als burgemeesters betekenisvol voor mensen die het nodig hebben", besluit Van Zanen. "Het is een rare functie, maar wel de moeite waard."