Kracht van veiligheidsplan Trump: 'hij gaat het nog doen ook'

• Mitchell van de Klundert

  redacteur Online

Als een slagschip dat doorstoomt op dezelfde koers, maar met een paar graden verschil, zo ziet politicoloog en Clingendael-onderzoeker Peter van Ham de nieuwe veiligheidsstrategie van de Verenigde Staten.

Het plan lijkt op het oog weinig verrassend, schijnbaar de zoveelste uiting van het streven van president Trump naar 'America First'. Maar schijn bedriegt, want volgens Van Ham speelt er nu een heel nieuw aspect.

In het plan van de president staat hoe de VS wil omgaan met bedreigingen voor de nationale veiligheid. Ook de voorgangers van de 45e president kwamen met zo'n visie, maar daar werd in de regel weinig aandacht aan besteed.

"Eerder dachten we bij die plannen altijd: 'wat dan nog?'", zegt Van Ham. "Maar nu met Trump gaat het document wereldwijd heel anders bekeken worden. Ik vind het echt spannend."

Het spannende zit 'm volgens de politicoloog niet zozeer in de vier belangrijkste punten van het plan. Die zijn niet zo verrassend. Alleen het derde punt, het "bewerkstelligen van vrede door kracht" noemt hij een nieuw, zwaar, middel. De rest wilde Trumps voorganger Obama ook al.

Het veiligheidsbeleid van Trump is onder de motorkap dus weinig anders dan dat van zijn voorganger, maar het kan toch een heel ander beleid opleveren, zegt Van Ham. Tegen The Washington Post zeggen Amerikaanse ambtenaren dat het document de strategie van Obama niet omver wil werpen, maar dat de prioriteiten slechts anders liggen.

In de uitspraken over China en Rusland ziet Van Ham ook continuïteit met het eerdere Amerikaanse buitenlandbeleid. "Oké, misschien wordt het ietsje harder aangezet, maar het grote verschil is dat je bij Trump echt denkt: 'dat meent hij'. Terwijl je bij Obama dacht: 'dat doet ie toch niet'. Bij Trump kijken we naar de plannen en denken we: 'hij gaat het nog doen ook', dat is nieuw."

Dat verwachtingspatroon is volgens Van Ham het meest radicale verschil tussen het plan van Trump en de eerdere beleidsplannen.

Trump wil praktisch beleid

"Obama was een man van grote woorden, maar zijn verhaal bevatte veel holle frasen. Het gaf iedereen een gevoel van warmte. Trump is anders, hij is niet van de holle frasen en veel meer geïnteresseerd in een praktisch beleid."

De reactie van de VS op het gebruik van chemische wapens in Syrië is daar een voorbeeld van. "Het gebruik van die wapens was een zogenaamde red line voor Obama, maar toen ze toch werden ingezet gebeurde er niets. Bij Trump was het meteen 'boem', hij deed het gewoon", zegt Van Ham.

Het is nog wel even afwachten wat er nu precies gaat gebeuren in de praktijk. Van Ham verwacht veel meer druk op de Europese NAVO-leden vanwege hun lage defensiebudget. "De VS hamert al jaren dat dit op twee procent moet zitten van het bruto nationaal product, toch doen maar vier landen het. Ook Nederland houdt zich er niet aan. De woorden hierover zijn niet zozeer anders, maar druk gaat echt omhoog."

De koers mag hetzelfde zijn, sommige accenten zijn duidelijk anders. In het plan gaat Trump niet diep in op klimaatverandering, wel benoemt hij het geweld door jihadisten. Volgens Fox News breekt hij daarmee met het beleid van voorganger Obama die zulke bewoordingen juist wilde ontwijken. Van Ham: "In het vorige plan van Obama was het woord jihadist inderdaad niet te vinden. "Dat is een keuze, en daar is Trump in zekere zin ook om gekozen."

Van Ham vindt het knap dat het plan er nu ligt. "Als je vaak naar de Nederlandse media kijkt denk je dat Trump niets voor elkaar krijgt. Maar zo'n lastig beleidsstuk is er nu gewoon en komt keurig op tijd. Dat vind ik knap van Trump."

Van Ham gaat de veiligheidsstrategie (55 pagina's) morgen uitgebreider bestuderen. "Ik vind het spannend, en ja af en toe ook wel iets te spannend."