Asscher: PvdA niet meer zonder linkse collega's in rechts kabinet
PvdA-leider Asscher wil in de toekomst alleen nog in een rechts kabinet als daar meer linkse partijen aan meedoen. In het boek De neergang van de PvdA - prominente sociaal-democraten over de crisis en de weg omhoog van NOS-verslaggever Wilco Boom verdedigt hij de beslissing om in 2012 in het kabinet te stappen, maar hij plaatst daar wel kanttekeningen bij.
Asscher vindt de keuze om met de VVD te gaan regeren rationeel gezien logisch, maar politiek-emotioneel gezien niet. Achteraf voelden de PvdA-kiezers zich volgens Asscher niet genoeg meegenomen en ging het voor hen ook te snel. Hij zegt dat de PvdA meer had moeten laten zien voor welke waarden de partij staat en meer had moeten uitleggen waarom compromissen nodig waren.
Verdeeldheid
Boom heeft negentien PvdA'ers geïnterviewd. Uit het boek komt een beeld van grote verdeeldheid naar voren. Een aantal geïnterviewden verdedigt de samenwerking met de VVD en prijst het kabinet; vrijwel alle voorstanders vinden wel dat de PvdA meer de successen had moeten benadrukken.
Anderen hebben juist scherpe kritiek op de coalitie met de VVD en ook op hoe het in de formatie is gegaan. Veelgenoemde kritiekpunten zijn het hoge tempo in de formatie en het 'uitruilen' van standpunten tussen de twee partijen.
Operatie geslaagd, chirurg overleden
Oud-partijleider Samsom staat nog steeds pal achter de samenwerking met de VVD. De vraag of de operatie geslaagd is en de patiënt overleden, beantwoordt hij met: "Nee, operatie geslaagd, chirurg overleden. De patiënt, Nederland, ligt er prima bij, die doet het geweldig." Volgens Samsom was het regeerakkoord voor een groot deel het verkiezingsprogramma van de PvdA, "met een paar mitsen en maren en ritsen en rafelrandjes".
Ex-partijleider Bos, in 2012 informateur, vindt Rutte II een van de beste Nederlandse kabinetten die er geweest zijn. Oud-minister van Financiën Dijsselbloem erkent dat veel kiezers zijn afgehaakt vanwege de omvang en de inhoud van de maatregelen, maar hij verdedigt de besluiten wel. Hij noemt het een gigantische prestatie dat de inkomensongelijkheid zo klein is gebleven terwijl er wel ingrijpende maatregelen zijn genomen.
Geschoffeerd
Critici benadrukken dat de PvdA heeft meegewerkt aan allerlei maatregelen die van een linkse partij niet werden verwacht. Ex-Kamerlid Duivesteijn zegt nooit eerder te hebben meegemaakt dat de PvdA-kiezer zich zo geschoffeerd voelde.
Voormalig partijvoorzitter Koole vindt de snelle samenwerking van VVD en PvdA in 2012 een psychologische blunder. En oud-directeur Sie van de Wiardi Beckmanstichting, het wetenschappelijk bureau van de PvdA, noemt de coalitie met de VVD catastrofaal voor de partij.
Lijsttrekkersverkiezing
Bijna iedereen erkent dat de lijsttrekkersstrijd, kort voor de Kamerverkiezingen van dit jaar, met maar twee kandidaten (Asscher en Samsom), slecht heeft uitgepakt. Het beeld dat twee mensen die goed hadden samengewerkt elkaar aanvielen, heeft de partij geen goed gedaan.
Asscher noemt de gevolgen voor de partij en de sfeer afschuwelijk en een nachtmerrie. Volgens hem was het een ander verhaal geweest als er meer kandidaten waren toegelaten. Samsom, die zelf op de verkiezing had aangedrongen, vond het geen goed idee meer toen hij merkte dat hij en Asscher de enige kandidaten waren.
Linkse samenwerking
Bijna alle geïnterviewden zijn het erover eens dat de neergang van de PvdA ook samenhangt met de crisis in het politieke midden en met andere ontwikkelingen. De PvdA heeft volgens velen niet genoeg oog gehad voor de belangen van laagopgeleide autochtone kiezers met een bescheiden inkomen.
Asscher en anderen pleiten voor meer samenwerking tussen linkse partijen. Op de vraag van Boom of PvdA, GroenLinks en SP niet beter kunnen fuseren, antwoordt Asscher dat het beter is een alternatief voor het huidige kabinet te laten zien dan "over jezelf te praten".