Een papiertje voor (bijna) iedereen op de kinderopvang, is dat zinvol?
Vanaf 1 maart 2018 moet iedereen die werkt - of met regelmaat aanwezig is - op een locatie waar kinderen worden opgevangen, zich inschrijven in het nieuwe personenregister voor de kinderopvang. Daar hoort een Verklaring Omtrent Gedrag bij. Maar wie vallen er allemaal onder de nieuwe regels? En gaat dat register überhaupt helpen?
Wie moet zich registreren?
• Alle werknemers en eigenaren van kinderdagverblijven en gastouderbureaus. En natuurlijk ook de gastouders zelf
• Uitzendkrachten die gaan werken bij een kinderopvang
• Mensen boven de 18 die wonen op het adres waar de kinderen worden opgevangen. Denk aan partners en kinderen van gastouders
• Mensen boven de 18 die structureel aanwezig zijn in de opvang, zoals de buurvrouw die een kopje koffie komt drinken
"Structureel" betekent in dit geval dat je minimaal eens per drie maanden een half uur op zo'n locatie aanwezig bent. In die laatste groep vallen naast de buurvrouw ook familieleden en vrienden die regelmatig over de vloer komen. Klusjesmannen, schoonmakers en hoveniers die zeker eens per drie maanden komen werken, moeten zich dus ook registreren.
Een uitzondering is een eenmalige langdurige klus. Als die korter dan 14 dagen duurt, dan is een registratie niet nodig. Alleen als er bij de klus duidelijk sprake is van verantwoordelijkheid voor kinderen, dan is een VOG wel nodig. De sleutelbegrippen zijn volgens VVD-staatssecretaris Tamara van Ark "een vertrouwd gezicht" en "een band met de kinderen".
Voor wie is het dus niet?
• De klusjesman die een keer langskomt op de opvanglocatie om bijvoorbeeld een boiler te repareren
• De schilder die alleen de kozijnen komt schilderen en daar geen twee weken voor nodig heeft
• Alle werknemers die op afstand werken (of buiten de opvanguren om) en dus niet in contact komen met de kinderen
• Ouders die alleen halen en brengen
Niet iedereen heeft dus een VOG nodig als ze bij een kinderopvang binnenstappen. Pas wanneer het structureel wordt en iemand dus een vertrouwd gezicht wordt, is het nodig om in te schrijven bij het personenregister.
Draagt het register bij aan de veiligheid binnen de kinderopvang?
De VOG wordt uitgegeven op basis van het strafblad van de aanvrager. Is dat leeg? Dan is er geen probleem. Maar zodra iemand in het verleden is veroordeeld, dan wordt het uitgeven van een VOG lastig. Ook lopende zaken bij het Openbaar Ministerie waarin iemand verdachte is, worden hierin meegenomen.
Maar als er nooit een zaak is geweest, dan houdt het al op, zegt universitair docent criminologie aan de Universiteit Leiden Elina van 't Zand-Kurtovic. "Elke rotte appel die je eruit haalt is er een, maar helemaal natuurlijk niet totaal waterdicht. In de verklaring worden zaken uit het verleden niet opgenomen."
Er is namelijk een terugkijktermijn. "Als een geweldsdelict bijvoorbeeld ouder is dan vier jaar, dan krijg je alsnog een VOG", vertelt Van 't Zand-Kurtovic. "De termijn geldt niet voor zedendelicten. Die blijven je hele leven bij je, maar dan moet er dus wel sprake zijn van een veroordeling."
Zit er een keerzijde aan het register?
Het risico bestaat dat sommige mensen te snel de dupe worden van de nieuwe regels. Zo moet een aannemer straks een team van bouwvakkers samenstellen op basis van hun achtergrond. Zodra iemand voor een relatief licht vergrijp geen VOG krijgt, valt een klus van langer dan twee weken bij een kinderdagverblijf of een gastouderopvang al af.
Ook kan een gastouder in de problemen komen door iets dat bijvoorbeeld een huisgenoot op zijn kerfstok heeft. Stel dat een 18-jarige zoon in de kroeg ruzie krijgt en iemand slaat. Als hij daarvoor wordt veroordeeld, wordt er geen VOG meer afgegeven en zo wordt een gastouder indirect gestraft.
Volgens staatssecretaris Van Ark kan het zelfs zo ver gaan dat een kinderopvang wordt gesloten bij het ontbreken van de juiste registraties.
Is het register eigenlijk niet meer dan een schijnveiligheidsmaatregel?
"Als alleen met dit papiertje wordt gewapperd om te laten zien dat je er alles aan hebt gedaan als het toch misgaat, dan is dat inderdaad zo", zegt Van 't Zand-Kurtovic. Volgens haar wordt daarmee de verantwoordelijkheid afgeschoven op de beoordelaars van de VOG. "Maar die ligt toch echt bij de mensen op de werkvloer zelf. De kinderopvang moet zelf alert blijven, of dat nou makkelijk te organiseren is of niet."
Het personenregister is volgens de universitair docent dus geen heilige graal. "Het wordt nu allemaal heel breed getrokken en dan is het de vraag waar het ophoudt."
