1977 en de Tour die Hennie Kuiper net niet won

Nederland had drie Tourwinnaars moeten hebben. Jan Janssen, Joop Zoetemelk en Hennie Kuiper. Maar het liep anders.

Slechts acht seconden kwam Kuiper in 1977 op Alpe d'Huez tekort voor de gele trui. Had hij daar geel gepakt, dan was het allemaal anders gelopen.

Nu, veertig jaar later, blikken oud-ploeggenoten en Kuiper zelf terug in Andere Tijden Sport: 'De verloren Tour van Hennie Kuiper'. De aflevering is vanavond te zien vanaf 22.15 uur op NPO 1.

Kuiper: "Had ik geweten dat het slechts acht seconden was, dan had ik niet teruggeschakeld in de bocht. Ik wist niet dat ik zo dichtbij was."

Voor het programma dook Bas Steman in de geschiedenis van die Tour. Hij betrapte zich er op voorhand zelf op dat hij, als hij terugdacht aan de grote generatie wielrenners van de jaren zeventig, vaak Kuiper over het hoofd zag. "Janssen, Zoetemelk, Knetemann, Raas. Maar hé, er was er nog één."

1977. Hennie Kuiper heeft al een olympische titel én een wereldtitel op zak. Hij begint als kopman van de Nederlandse Raleigh-ploeg aan de Tour.

"Het was een Tour die hij gewoon had moeten winnen. Het probleem was: hij was wel kopman, maar hij dwong het niet af. Hennie was niet echt een killer", aldus Steman. "Hij was wel een groot renner. Was op dat moment al olympisch kampioen, wereldkampioen. Een jaar eerder hielp hij Raleigh nog aan de eerste etappezege in de Tour. Maar hij was geen grote renner in zijn présence. Hij was verlegen, klein."

Steman vervolgt: "Hij had voor zichzelf op moeten komen richting Post, zijn ploegleider. Maar het probleem was ook: in 1977 had je in de Raleigh-ploeg ook Didi Thurau. Die had alles wat Hennie niet had. Thurau kon echter geen rondes van drie weken aan. Toch koos Post ervoor om zolang mogelijk het geel van Thurau te beschermen."

Het ging zelfs zo ver dat in een etappe naar Pau, over de Aubisque en de Tourmalet, Kuiper zich vanuit de kopgroep liet terugzakken om Thurau, die gelost was, terug te brengen.

"Hij brengt hem niet alleen terug, maar hij trekt ook nog de sprint voor hem aan en Thurau wint die etappe. Iedere grote kampioen denkt op zo'n moment toch: Thurau wie? Is hij gelost? Ik heb niets gezien. Maar Kuiper niet. Hij denkt aan de stalorders. Terwijl hij toen het geel had kunnen pakken", vertelt Steman.

Een ander moment waarop Kuiper de gele trui, die hij nooit zou dragen, had kunnen pakken was in de rit naar Alpe d'Huez. "Dan breekt Kuiper pas echt los", zegt Steman. "In de derde week, in de Alpen, waar zo vaak de Tour echt wordt beslist. Thurau's kaarsje was inmiddels opgebrand. Kuiper had onderweg al veel secondes gemorst."

Bernard Thévenet is op dat moment de geletruidrager. Kuiper is richting Alpe d'Huez ontketend. "Op het moment dat hij al weet dat hij de rit gaat winnen, is hij niet op de hoogte van de tijdverschillen. Hij weet niet dat de gele trui binnen handbereik is. In de laatste meters schakelt hij terug, in al zijn blijdschap. Hij viert de ritzege al."

Thévenet rijdt ruim een halve minuut achter Kuiper. Steman: "Ploegleider Post vertelde hem niet dat hij nog slechts acht seconden nodig had voor het geel. Post wist het niet of was er niet mee bezig. Acht seconden! Dichterbij is Kuiper nooit meer gekomen."

Of Post iets te verwijten valt? "Het was zijn tweede Tour. Hij wordt altijd neergezet als groot tacticus, maar in 1977 blijkt daar nog niet heel veel van. Op de vraag van Kuiper aan Post wat het plan was, zei Post destijds: 'Doe maar wat'. Onthutsend."

Kuiper, die bekend staat om zijn quote 'eerst het bord van de tegenstander leegeten, voordat je aan je eigen bord begint', zegt veertig jaar later in Andere Tijden Sport: "Ik sloeg niet met mijn vuist op tafel. Ik durfde de confrontatie nooit aan. Ik ben keihard, maar alleen naar mijzelf toe. Niet naar anderen."

'Drie keer bijna, dat is minstens één keer echt'

Zoals oud-premier en wielerliefhebber Dries van Agt de carrière van Kuiper schetst: "Die erelijst, halló zeg." Naast goud op de Spelen van 1972 en het WK van 1975, zou Kuiper ook nog grote klassiekers als Milaan-Sanremo, de Ronde van Vlaanderen, Parijs-Roubaix en de Ronde van Lombardije winnen.

Van Agt: "En Hennie heeft de Tour drie keer bijna gewonnen. Ik zou zeggen: drie keer bijna, dat is minstens één keer echt."