Ontvoerd in Colombia: denkbeeldige kruiswoordpuzzels hielden Jan Vincent op de been

Acht maanden lang werd Jan Vincent Meertens vastgehouden in Colombia. Hij was met een collega ontvoerd door een guerrillabeweging, net als Spoorloos-presentator Derk Bolt en zijn cameraman Eugenio Follender. "We hebben als mensen de kracht om deze dingen te doorstaan", zegt hij in Nieuws en Co op NPO Radio 1.

Meertens, toen bedrijfsleider van chemieconcern HCI in het Zuid-Amerikaanse land, werd in 1988 ontvoerd door de toen nog actieve groepering M19. Het is inmiddels bijna dertig jaar geleden, maar Meertens herinnert zich de lange maanden in de kleine ruimte nog goed, vertelt hij. "Ik werd vastgehouden op een soort boerderij in de bergen ten noordoosten van Bogota. Ze hadden een muur gemetseld met een houten deur, en daarachter zat ik in een hok van pakweg twee bij anderhalve meter."

Van die acht maanden zag Meertens de eerste zes maanden geen daglicht. "Ik had een peertje dat ik om tien uur 's avonds moest uitdraaien. Ik probeerde fysiek fit te blijven door allerlei oefeningen te doen, maar ook geestelijk. Ik heb kruiswoordpuzzels in mijn hoofd gemaakt, Duitse naamvallen geoefend, je kunt het zo gek niet bedenken."

Door met zijn ontvoerders te onderhandelen kreeg Meertens af en toe iets voor elkaar. "Een stukje chocola, papier, dat ze de po vaker kwamen legen of een extra douchebeurt. Na meer dan zes maanden kreeg ik een tv. Ze vonden het zo zielig dat ik de finale van het EK van 1988 niet mee kon maken dat ik via een heel vaag signaal de tweede helft kon zien en de overwinning van Nederland. Maar toen iedereen feest aan het vieren was in Amsterdam, had ik wel zoiets van: hier zit ik dan. Dus dat brak me ook wel."

Meertens is blij dat hij van tevoren niet wist dat het acht maanden zou gaan duren. "Gelukkig niet. Je gaat van 'misschien is volgend weekend voorbij' naar 'misschien nog een weekje langer'. Zo verleg je steeds je grenzen."

Uiteindelijk werd Meertens bevrijd door het Colombiaanse leger. M19 werd niet lang daarna een legale politieke beweging.

Goed behandeld

Derk Bolt en Eugenio Follender zijn afgelopen zaterdag ontvoerd door een andere groepering, de ELN. Een Spaanse journaliste die vorig jaar enkele dagen door diezelfde groepering werd vastgehouden zei na haar vrijlating dat ze goed was behandeld.

Salud Henandez-Mora was net als Bolt en Follender ontvoerd in het noordoosten van Colombia. Ze beschreef de ELN als "een soort prehistorische organisatie" met leden van 16 en 17 jaar in de gelederen, zoals haar bewakers. Haar ontvoerders hadden haar gezegd dat ze enkele dagen zou worden vastgehouden. "Ik maakte me nooit echt zorgen. Het waren een paar erg saaie dagen. Ik las een boek."

Toen ze werd gekidnapt moest ze al haar kleren uittrekken. "Ze nemen je alles af. Ze zijn doodsbang dat je ergens een zendertje hebt zitten", vertelt ze vandaag in Nieuwsuur. Ze werd elke dag naar een andere plek gebracht. "Ik moest elke dag lange afstanden lopen. Soms 's nachts, over smalle bergweggetjes. Altijd met zwaarbewapende mensen om me heen. Ze zijn altijd bij je, zelfs als je naar de wc gaat."

Hernandez-Mora probeerde in discussie te gaan met haar bewakers, maar had weinig succes. "Ik zag veel woede, veel afkeer. Ik voelde hun overtuiging. Dat ze niet van plan waren de wapens neer te leggen. Dat ze nodig waren om de mensen in dat gebied te verdedigen."

De Spaanse journaliste werd na zes dagen vrijgelaten. De bemiddeling door de katholieke kerk speelde daarbij een belangrijke rol, zegt ze. "Kennelijk heeft het Vaticaan druk uitgeoefend en ook lokale priesters die daar invloed hebben."

Tijd zal het leren

Jan Vincent Meertens schreef een boek over zijn ontvoering en de manier waarop hij de maandenlange opsluiting wist te overleven.

Zijn boodschap voor de familie van het ontvoerde Spoorloos-team: "Heb vertrouwen in de kracht van die beide mannen. Of ze alleen of samen zijn weten we niet, maar ze vinden toch wel een manier om hun weg te vinden. En dan is het een kwestie van tijd: de tijd zal het leren. Dat geldt in dit geval meer dan ooit."