Het is bijna onmogelijk om de bewijslast rond te krijgen tegen makers van oerwoudgeluiden in voetbalstadions. Uit een inventarisatie van Nieuwsuur blijkt dat er na verschillende incidenten in het Nederlandse profvoetbal geen daders werden berecht.
Eerder dit jaar was Ajax-keeper André Onana het mikpunt van racistische spreekkoren in het Gelredome. Volgens Vitesse richt het onderzoek naar de makers van de oerwoudgeluiden zich op zes supporters. Drie maanden na het incident heeft de politie in Arnhem de betrokkenen nog niet kunnen identificeren.
De apengeluiden naar Onana waren te horen tijdens het eredivisieduel op 19 februari, maar leidden pas een dag later tot ophef toen een video verscheen op internet. "Op basis van het filmpje en wat ik gehoord heb, denk ik dat het een groep jongvolwassenen is die stoer wilde doen", zegt Vitesse-directeur Joost de Wit.
Omdat het hier om racisme gaat, onderzoekt het Openbaar Ministerie de zaak. "Wij helpen alleen mee met het verzamelen van bewijzen en hebben beelden aangeleverd", zegt de Wit.
Voor de bewijsvoering is het cruciaal dat van elke verdachte wordt bewezen dat hij discrimineerde. Dat kan op basis van getuigenverklaringen van bijvoorbeeld stewards of beeldmateriaal uit het stadion. Maar het is volgens De Wit lastig om iedereen in beeld te krijgen als er twintigduizend mensen in een stadion zitten. "Dan kun je niet horen wie wat zegt."
De clubs ADO Den Haag en FC Utrecht beschikken wel over apparatuur voor geluidsdetectie. In het stadion van ADO Den Haag waren begin vorig jaar ook oerwoudgeluiden naar Riechedly Bazoer te horen tijdens een thuiswedstrijd tegen Ajax. Daarvoor werden uiteindelijk 28 supporters gestraft door de club.
Maar geen van hen hoefde zich voor de rechter te verantwoorden. Volgens het OM lukte het niet om genoeg bewijsmateriaal te verzamelen tegen de aanstichters van de racistische spreekkoren. Dat lukte wel bij twee "meelopers", maar ook zij maakten de gang naar de rechter niet. Met het opgelegde, meerjarige ADO-stadionverbod zijn ze voldoende bestraft, vindt het OM.
De cursus was bedoeld voor jonge mensen die niet goed weten wat de impact is van wat ze hebben geroepen.
Ook kreeg een aantal ADO-supporters de kans om een educatief traject over racisme te volgen waarmee ze een meerjarige stadionverbod ontliepen. "Mijn collega's van Stichting DB in Den Haag hebben die training opgezet. Die was bedoeld voor jonge mensen die niet goed weten wat de impact is van wat ze hebben geroepen. Ze schaamden zich na afloop van de training diep voor de impact die het heeft", zegt Marjolein Eeuwes van het Meldpunt Discriminatie en Pesten.
Haar organisatie zou de educatieve trajecten ook in willen zetten in de bestraffing van sommige Vitesse-supporters. "Als ze 17 of 18 jaar zijn, kijken we in samenspraak met het OM en de club of het niet handig is om een alternatieve straf in te zetten. Daarmee voorkom je dat een kind een strafblad krijgt en verklein je de kans op herhaling."
Ook FC Den Bosch heeft ervaring met zulke trajecten voor jongeren. Begin 2013 maakte een groepje bezoekers van de wedstrijd tegen AZ oerwoudgeluiden naar spits Jozy Altidore. Vijf minderjarige supporters werden eerst gestraft met een lokaal stadionverbod en daarna een verplichte training over racisme.
Van binnen ga je wel een beetje kapot.
In het amateurvoetbal is wel een zaak voor de rechter gekomen. Bij een duel van de Friese vereniging Harkemase Boys kreeg VVOG-speler Pernelly Biya ruim een jaar geleden racistische spreekkoren te verduren. "Van binnen ga je dan wel een beetje kapot. Ook omdat je hoort dat een andere groep dan weer lacht. Dus die vinden het leuk dat iemand jou kleineert", zegt Biya.
Een van de daders kreeg een boete van 600 euro voor belediging. Voor Biya is het vooral belangrijk dat er een veroordeling van de rechter was. "Het had ook gekund dat een rechter zegt: het is niet erg en je stelt je aan. Dan zou het me nog meer pijn doen."
